Η σοσιαλιστική Κούβα βιώνει τη σοβαρότερη κρίση της Ιστορία της – οικονομική πρωτίστως και δευτερευόντως πολιτική, δεδομένου ότι δεν υφίσταται πολιτικό προσωπικό εκτός Κομμουνιστικού Κόμματος ώστε να καρπωθεί την απογοήτευση των Κουβανών από το σύστημα διακυβέρνησης της πατρίδας τους. Ενδεικτική της κοινωνικής περιφρόνησης για το καθεστώς είναι η πρωτοφανέρωτη αποχή στις δημοτικές εκλογές, αφού οι εκλογείς σε ποσοστό 31,5% δεν καταδέχθηκαν να προσέλθουν στα εκλογικά τμήματα.

Η γαλλική δεξιά εφημερίδα Le Figaro απαρίθμησε τους τομείς στους οποίους τα προβλήματα έχουν στοιβαχτεί και έχουν σχηματίσει θεόρατα βουνά αφότου ο Φιντέλ Κάστρο πέθανε και επιταχύνθηκε η φθορά (το 2018 και ο αδελφός του, ο 91χρονος Ραούλ Κάστρο, αποχώρησε από το προσκήνιο, δίνοντας τη σκυτάλη της εξουσίας στον Μιγκέλ Ντίαζ-Κανέλ, ο οποίος είναι ο σημερινός πρόεδρος της Κούβας).

Δραπέτες παντί τρόπω. Κύματα μετανάστευσης προς τις ΗΠΑ σημειώθηκαν το 2022: 234.000 Κουβανοί κινήθηκαν προς το αμερικανικό έδαφος, είτε μέσω Μεξικού είτε με αυτοσχέδια πλεούμενα, ενώ δεκάδες χιλιάδες έχουν εγκαταλείψει το νησί για άλλες χώρες.

Το τέλος της ιδεολογίας. Το φιλοτεχνημένο από τη Le Figaro πορτρέτο της σύγχρονης Κούβας είναι σχεδόν αποκρουστικό. «Ο Ραούλ σπανίως εμφανίζεται πια» έγραψε. «Ο καστρισμός είναι νεκρός και τίποτε δεν τον έχει αντικαταστήσει. Τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος χρησιμεύουν μόνο για νέες εγγραφές, οι αξιωματούχοι ενδιαφέρονται μόνο για την καρέκλα τους. Δεν έχουν απομείνει πολλά πράγματα από την επανάσταση του 1958».

Ποιο κοινωνικό κράτος; Η περίθαλψη και η εκπαίδευση είναι τομείς που μαστίζονται από παθογένειες. «Ο καστρισμός, λένε οι οπαδοί του, τα πήγε καλά σε αυτούς τους τομείς συγκρινόμενος με άλλες χώρες της λατινοαμερικανικής ηπείρου. Ωστόσο, και αυτοί οι άλλοτε ακρογωνιαίοι λίθοι του κράτους καταρρέουν. Στην πανδημία η Κούβα επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη εμβολίου το οποίο εξήχθη σε πολλές χώρες της περιοχής. Ετσι, όμως, η Κούβα εγκατέλειψε τη φαρμακοβιομηχανία της, με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί πρωτοφανής έλλειψη φαρμάκων. Για τη λειτουργία των σχολείων δεν επαρκούν οι εν ενεργεία εκπαιδευτικοί, οπότε επιστρατεύονται συνταξιούχοι».

Το αιώνιο εμπάργκο. Ο Φιντέλ Κάστρο πέθανε πριν από έξι χρόνια, λίγες εβδομάδες προτού ορκιστεί ο Ντόναλντ Τραμπ πρόεδρος των ΗΠΑ. Η εκλογή Τραμπ σήμανε το τέλος της προσωρινής διπλωματικής προσέγγισης μεταξύ Αβάνας και Ουάσινγκτον, η οποία είχε ξεκινήσει το 2014. «Μεταξύ 2008 και 2014 ο Ραούλ Κάστρο είχε θέσει τα θεμέλια για έναν καπιταλισμό κουβανικού τύπου, όμως στο τέλος του 2016 το καθεστώς αναθεώρησε την πολιτική ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα. Ο Ντόναλντ Τραμπ δυνάμωσε το αμερικανικό εμπάργκο λαμβάνοντας 240 νέα μέτρα κατά της Κούβας. Ο Τζο Μπάιντεν απλώς ακολούθησε την πολιτική του προκατόχου του».

Οικονομικό βάραθρο και καταστολή. Η κορονοϊκή πανδημία, μια καταστροφική νομισματική μεταρρύθμιση τον Ιανουάριο του 2021 και ο πόλεμος στην Ουκρανία βύθισαν το νησί των 11 εκατομμυρίων ψυχών σε άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση. Οι άνθρωποι πεινούν και προσπαθούν να ξεφύγουν μεταναστεύοντας. Ωστόσο, το ολοένα σκληρότερο εμπάργκο δεν φαίνεται ικανό να ρίξει το κομμουνιστικό καθεστώς, που έχει τον τρόπο του να επιβιώνει: το εξυπηρετεί ένας τρομερός μηχανισμός ασφαλείας, με φανερές και μυστικές υπηρεσίες καταστολής, με πληροφοριοδότες και συνεχή επιτήρηση. Αντιπολίτευση οργανωμένη δεν υπάρχει, ενώ οι ΗΠΑ, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, στην πραγματικότητα απεύχονται την κατάρρευση του καστρικού κράτους, επειδή δεν θέλουν να δουν κάποιο μαζικό κύμα μετανάστευσης στις ακτές τους.

Υστερα από την άγρια καταστολή των διαδηλώσεων της 11ης Ιουλίου 2021, εκατοντάδες Κουβανοί φυλακίστηκαν και παραμένουν ακόμη σε κελιά, μάλιστα ορισμένοι καταδικάστηκαν σε 25 χρόνια ποινής, με την κατηγορία της «εξέγερσης». Σε ό,τι αφορά τα ατομικά δικαιώματα, η Κούβα άλλαξε το Οικογενειακό της Δίκαιο κατόπιν δημοψηφίσματος και νομιμοποίησε τον γάμο των ομοφυλοφίλων, την εκ μέρους τους υιοθεσία κ.ά.

Στη γύρα για συμμαχίες και λεφτά. Εδώ και 30 χρόνια η Κούβα επιβιώνει χάρις στη Ρωσία. Τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, ο Φιντέλ Κάστρο πολλαπλασίασε τις συμμαχίες με τη λατινοαμερικανική Αριστερά εκείνης της εποχής, με τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία και τη Βραζιλία. Στις αρχές του 2010, η Κούβα ανανέωσε τους δεσμούς της με τη Ρωσία, ενώ φλερτάρισε και με την Κίνα. Ομως το Πεκίονο, απογοητευμένο από τις αποδόσεις των επενδύσεών του, περιόρισε την οικονομική παρουσία του το 2017. Στα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου, ο σημερινός ηγέτης ξεκίνησε εκτεταμένη διεθνή περιοδεία: πήγε στην Αλγερία, στη Ρωσία, στην Κίνα και στην Τουρκία για να συγκεντρώσει υποστήριξη και, βέβαια, κεφάλαια.

Το Αλγέρι ακύρωσε τους τόκους για το χρέος της Κούβας και προσέφερε στην Αβάνα πετρέλαιο και μια ηλιακή ηλεκτοπαραγωγική μονάδα Η Ρωσία προμήθευσε την Κούβα με λάδι, λιπάσματα και σιτηρά. Η Τουρκία έστειλε στην Καραϊβική πλωτούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Η Κούβα συναλλάσσεται επίσης εκτενώς με τον Καναδά, την Ισπανία και την Ιταλία, όμως και αυτοί οι επενδυτές ανησυχούν για την έλλειψη απόδοσης των επενδύσεών τους. Ο γαλλικός όμιλος Accor αποχώρησε από την Κούβα εφέτος. Μόνο το Μεξικό του Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ παρέχει μεγάλη υποστήριξη στο νησί, κυρίως σε τρόφιμα, ώστε να αποφευχθεί ο λιμός.

Υποστήριξη από και προς τον Πούτιν

Η Κούβα απείχε από ψηφίσματα του ΟΗΕ που καταδικάζουν τη Ρωσία για τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Μάλιστα, ο πρόεδρος Ντίαζ-Κανέλ, όταν συνάντησε τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον επαίνεσε για την προσάρτηση του Ντονμπάς, ενώ κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι αυτές προκάλεσαν τον πόλεμο. Συνέκρινε, δε, την «αδικία», όπως είπε, των κυρώσεων κατά της Ρωσίας με τις κυρώσεις κατά της Κούβας.

Ντίαζ-Κανέλ και Πούτιν εγκαινίασαν ακόμη και μνημείο για τον Φιντέλ Κάστρο στη Μόσχα. Η Κούβα σταμάτησε να αποπληρώνει το χρέος της προς τους Ρώσους, δηλαδή τα 2,3 δις. δολάρια που έλαβε δανεικά από το Κρεμλίνο μεταξύ 2006 και 2019, το 2020, και ζήτησε περισσότερο χρόνο. Οι Ρώσοι της έδωσαν περιθώριο αποπληρωμής μέχρι το 2027.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News