Ηταν η χρυσή ευκαιρία για τους εχθρούς της ανοικτής οικονομίας και του φιλελευθερισμού: η πανδημία έπληξε τις βάσεις του διεθνοποιημένου καπιταλισμού, έτσι «ο κόσμος που θα έλθει μετά τον κορονοϊό είναι απίθανο να αποτελεί φιλικό περιβάλλον για τον φιλελευθερισμό».

Τόσο η εθνικιστική Δεξιά όσο και η ριζοσπαστική Αριστερά «είναι ενωμένες στην περιφρόνηση τους για τον φιλελευθερισμό», συνεπώς σε πολιτικό επίπεδο ο φιλελευθερισμός πρέπει να δώσει διμέτωπη μάχη.

Το πνεύμα του άρθρου του Γκίντεον Ράχμαν στους Financial Times είναι ότι πρέπει να αγωνιστούν οι φιλελεύθερες δυνάμεις παντού στον κόσμο ώστε να μην απειληθούν από τα απόνερα της πανδημίας οι βασικές τους αρχές, δηλαδή «η προστασία της ιδιωτικής ζωής, ο περιορισμός της εξουσίας του κράτους, η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων». Αυτοί οι κύριοι άξονες της φιλελεύθερης πολιτικής «δεν πρέπει να παραμεριστούν ως περιττές πολυτέλειες», τώρα που όλα τα κράτη «παλεύουν να αποκατασταθούν και οικονομικά και υγειονομικά».

Ο περιορισμός βασικών ελευθεριών που εξαιτίας της πανδημίας επεβλήθη και παραβίασε «βασικές ελευθερίες», έγινε κατ’ ανάγκην ανεκτός από τους ανθρώπους, λέει ο Ράχμαν. Αλλά η «τεράστια επέκταση του κράτους» δεν είναι κάτι που θα αντιστραφεί σύντομα. Το αυτό ίσως ισχύσει και για τα ειδικά μέτρα παρακολούθησης των πολιτών, τα οποία «θεσπίστηκαν στο όνομα του ελέγχου των ασθενειών» – ενδέχεται να παραμείνουν, επειδή μπορεί «να αποδειχθούν πολύ χρήσιμα» (στο κράτος)…

Ως πολιτικός όρος, ο φιλελευθερισμός υπέστη κακοποίηση μέσα στη δεκαετία της οικονομικής κρίσης, διατείνεται ο Ράχμαν, και τώρα δεν φαίνεται να είναι πειστική πρόταση, ούτε μπορεί να υπερασπιστεί τις ελευθερίες χωρίς λαϊκή υποστήριξη. Επικρατεί, βέβαια, και σύγχυση: «Φιλελευθερισμός σημαίνει διαφορετικά πράγματα από τόπο σε τόπο». Στις ΗΠΑ σημαίνει τη Δεξιά που στηρίζει τον Τραμπ, ενώ στην Ευρώπη τη Δεξιά γενικώς, καθώς «η ευρωπαϊκή Αριστερά αρέσκεται να καταγγέλλει τους νεοφιλελευθέρους, όπως τους αποκαλεί, ως εκπροσώπους της ανισότητας».

Οι λαϊκιστές της Δεξιάς συμπίπτουν στην κριτική τους με τους λαϊκιστές της Αριστεράς, αφού κατηγορούν τους φιλελευθέρους ότι τα τελευταία 30 χρόνια δημιούργησαν ένα σύστημα ευνοϊκό για την ελίτ: «Τους δεξιούς θυμώνει η παγκοσμιοποίηση και η μετανάστευση, τους αριστερούς η ανισότητα και η ανασφάλεια».

Στο σημείο αυτό του άρθρου του ο Ράχμαν ομολογεί ότι η «παρόρμηση» των φιλελευθέρων να περιορίσουν το κράτος «συνέβαλε στην αύξηση της οικονομικής ανασφάλειας στη Δύση» – και κατακρίνει «πολλούς φιλελευθέρους» για «χαλαρότητα» όσον αφορά τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης.

Ωστόσο δεν πιστεύει ότι υπάρχει «εγγενές σφάλμα» στον φιλελευθερισμό. Τα παραδείγματα που φέρνει για την ευελιξία που οφείλει να δείχνει ο κυβερνών φιλελευθερισμός αντλούνται από τις παρακαταθήκες, θετικές και αρνητικές, του Ρόναλντ Ρέιγκαν και της Μάργκαρετ Θάτσερ, αλλά και του Τόνι Μπλερ. («Ο Μπλερ κατηγορήθηκε για νεοφιλελευθερισμό, όμως στήριξε τις υψηλότερες δημόσιες δαπάνες και τη δικαιότερη φορολογία».)

Ο Ράχμαν εμμέσως παραδέχεται ότι η μετανάστευση κλόνισε την πίστη του κόσμου στις φιλελεύθερες πολιτικές, αφού γράφει ότι «η υιοθέτηση μιας πιο προσεκτικής προσέγγισης στο θέμα της μετανάστευσης είναι συμβατή με τον φιλελευθερισμό». Φυσικά, την αλλαγή πλεύσης που ο ίδιος προτείνει στο πολιτικό προσωπικό την τοποθετεί στον αντίποδα της αντιμεταναστευτικής πολιτικής του Τραμπ. Ετσι επικαλείται την κοινή λογική: «Οι λογικοί φιλελεύθεροι καταλαβαίνουν ότι για να λειτουργήσουν τα δημοκρατικά έθνη-κράτη, τα δικαιώματα των πολιτών πρέπει πάντα να κατατάσσονται υψηλότερα από εκείνα των μη πολιτών».

Με τις βελτιωτικές κινήσεις που εισηγείται, ο Ράχμαν ομνύει στον Διαφωτισμό και στην Αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας για να επιστρέψει ο φιλελευθερισμός στο προσκήνιο νικητής, ενώ στη θέση τού ηττημένου θα βεθούν και οι δεξιοί και οι αριστεροί «κοινωνιστές», δηλαδή οι πολιτικοί φορείς που δεν λογαριάζουν τόσο τα ατομικά δικαιώματα όσο, αντιστοίχως, την εθνική ταυτότητα και και τα κοινωνικά δικαιώματα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News