Η νόσος Αλστχάιμερ (Alzheimer) είναι μία επίκτητη πάθηση του εγκεφάλου που χαρακτηρίζεται από μόνιμη διάχυτη διαταραχή των ανωτέρω νοητικών λειτουργιών και μαζί με τις Αγγειακές άνοιες αποτελούν τους συχνότερους τύπου σε ποσοστό 80% των περιπτώσεων της εγκατεστημένης άνοιας.

Στην Ευρώπη εννέα εκατ. άνθρωποι και στην Αμερική άλλοι 6,5 εκατ. πλήττονται από τη νόσο, ενώ στην Ελλάδα οι πάσχοντες υπολογίζονται σήμερα στις 200.000.  Οι επιστήμονες-ερευνητές, σε ειδική έκθεσή τους για λογαριασμό της οργάνωσης «Διεθνής Νόσος Alzheimer» εκτιμούν ότι τα περιστατικά θα φτάσουν τα 135 εκατομμύρια έως το 2050, από 44 εκατομμύρια σήμερα! Από το 2010 έως σήμερα έχουν αυξηθεί κατά 17% διεθνώς. Η νόσος Αλστχάιμερ και η σχετική επιδημία άνοιας φαίνεται να εξελίσσονται σε εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την Ελλάδα, καθώς ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από αυτές αυξάνεται γρήγορα σε σχέση με τη γήρανση του πληθυσμού μας.

Στη Νόσο Alzheimer ο εγκέφαλος είναι ατροφικός με υπεροχή της ατροφίας σε επίπεδο κροταφικό, μετωπιαίο, βρεγματικό και στην περιοχή του ιππόκαμπου. Προσβάλει διεθνώς το 10% των ηλικιωμένων άνω των 70 ετών και 150 ανθρώπους κάθε 100.000 κάτω των 65 ετών. Με βάση πρόσφατα στοιχεία υπολογίζεται ότι στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1.120.000 άνδρες και 2.310.000 γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών παρουσιάζουν άνοια, εκ των οποίων το 80% πάσχει από Νόσο Alzheimer. Υπολογίζεται δε ότι στην προσεχή 50ετία, ως αποτέλεσμα της αυξήσεως του αριθμού των ηλικιωμένων, ο αριθμός με Νόσο Alzheimer θα τριπλασιασθεί.

Αιτιολογία: Από απόψεως γενετικής ή νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να διακριθεί:
• Σποραδική που αποτελεί το 75 % του συνόλου
• Νόσος Αλτσχάιμερ που σχετίζεται με το σύνδρομο Down (<1%)
• Οικογενή που αποτελεί το 20% του συνόλου, με βάσει τον τρόπο κληρονομικότητος, τον χρόνο εμφάνισης και τα πιθανά εμπλεκόμενα γονίδια
• Πρώιμης έναρξης (<5%)
• Όψιμης έναρξης (<15-25%)

Γενετικοί και επίκτητοι παράγοντες αλληλεπιδρούν στην διάρκεια της ζωής που έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια σημαντικού βαθμού νευρώνων και νευρικών συνάψεων.

Οι νευροπαθολογικές αλλοιώσεις της νόσου Αλτσχάιμερ είναι:
• Φλοιώδης ατροφία
• Απώλεια νευρώνων και συνάψεων
• Αγγειοπάθεια εξ αμυλοειδούς
• Νευριτικές πλάκες με πυρήνα αμυλοειδούς
• Νευροινιδιακά συμπλέγματα με ζεύγη ελικοειδών νηματίων
• Τοπικά φλεγμονώδη στοιχεία

Κλινική εικόνα: Η νόσος Αλτσχάιμερ εκδηλώνεται με μία σειρά συμπτωμάτων:
Γνωστικών: 1. Διαταραχή μνήμης
2. Δυσκολίες λεκτικής επικοινωνίας
3. Αδυναμία προσανατολισμού στον χώρο και στον χρόνο
4. Δυσκολία στην εκτέλεση γνωστών πράξεων

Νευροψυχιατρικών: 1. Διαταραχές της διάθεσης (κατάθλιψη)
2. Ψευδαισθήσεις και εν γένει διαταραχές της αντίληψης
3. Άρση αναστολών, επιθετικότητα
4. Αδυναμία συγκέντρωσης, κακή ή ελαττωμένη κρίση
καθώς επίσης από απώλεια λειτουργικής αυτονομίας (διαχείριση των οικονομικών, ατομικής υγιεινής, τροφή, περιποίηση της εμφάνισης, ικανότητα μετακίνησης χωρίς συνοδό κ.λ.π.).
Με την πάροδο του χρόνου η συνεχής έκπτωση και επιδείνωση της συμπτωματολογίας οδηγούν σε μία κατάσταση μη αυτοεξυπηρέτησης και ως εκ τούτου απαιτείται η συνεχής φροντίδα επί 24ώρου βάσεως.

Διάγνωση: Η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ βασίζεται στο λεπτομερές ιστορικό, στην υποκειμενική και αντικειμενική κλινική εικόνα (εκτίμηση διανοητικής και νευρολογικής κατάστασης) καθώς επίσης σε ειδικά κριτήρια διεθνώς αναγνωρισμένα (NIMCDS/ADRD, DSM-N, ICD-10). Εργαστηριακά βοηθούν σε μεγάλο βαθμό ή CT (αξονική τομογραφία), η MRI (μαγνητική τομογραφία), στην οποία εφαρμόζονται μέθοδοι που εκτιμούν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον όγκο της φαιάς και της λευκής ουσίας όπως και τον όγκο της περιοχής του ιππόκαμπου που μειώνεται σημαντικά στις πρώϊμες φάσεις της νόσου.

Η συμβολή της PET είναι ιδιαίτερα σημαντική στην διαγνωστική προσέγγιση της ΝΑ, καθώς βοηθά στην ανίχνευση της εγκεφαλικής δυσλειτουργίας πριν ακόμη εμφανισθεί η κυτταρική απώλεια και πριν δείξουν μορφολογικές αλλοιώσεις η CT και MRI. Η SPECT (τομογραφία εκπομπής μονήρους δέσμης φωτονίων ) έχει και αυτή σημαντική θέση στην διάγνωση της ΝΑ, μία σειρά αιματολογικών δεικτών.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξατομικεύεται με βάση την εκτίμηση του κάθε περιστατικού και βασίζεται σε φαρμακευτική αλλά και σε ψυχιατρική υποστήριξη.
Σημαντικά ερευνητικά στοιχεία παρουσιάστηκαν στο διεθνές συνέδριο της Μαδρίτης για τη Νόσο Alzheimer, όπως η μελέτη του Ιατρικού Κέντρου Weill Cornell που έδειξε ότι η έγχυση αντισωμάτων στον οργανισμό των ασθενών με Νόσο Alzheimer παρουσίασε βραδύτερη εξέλιξη της νόσου και σε ορισμένες περιπτώσεις και μικρή βελτίωση. Επίσης από την Mayo Clinic στην Μινεσότα παρατήρησαν ότι η ουσία δονεπεζίλη που χορηγείται σε ασθενείς με Νόσο Alzheimer επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου σε πολλά επίπεδα.

Τέλος από άλλη διεθνή έρευνα υπάρχουν ευρήματα σχέσεως του διαβήτη τύπου 2 (ή διαβήτης των ενηλίκων) με τη Νόσο Alzheimer.

ΥΓ. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Νόσου Alzheimer είναι στις 21 Σεπτεμβρίου.

* Ο Φίλιππος Κανούτος είναι Παθολόγος – Γηρίατρος 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News