Εχει όρια η καινοτομία; Μάλλον όχι. Το τι θεωρείται καινοτομία είναι άλλο θέμα. Οπως και το ποιον σκοπό εξυπηρετεί. Συχνά η «καινοτομία» είναι αυτοσκοπός. Ενας εύκολος τρόπος για να φανεί ότι ξεχωρίζεις.

Στο σχέδιο νόμου για τον θεματικό τουρισμό, που το αρμόδιο υπουργείο (Τουρισμού) έθεσε πρόσφατα σε διαβούλευση, παρατίθενται διάφορες ειδικές μορφές: τουρισμός υπαίθρου, αθλητικός, θαλάσσιος, πολιτιστικός, προσκυνηματικός/θρησκευτικός, συνεδριακός, εκπαιδευτικός, υγείας. Οι υποκατηγορίες τους είναι δεκάδες: αγροτουρισμός, οινοτουρισμός, πράσινος τουρισμός, προπονητικός, πεζοπορίας, γαμήλιος, πόλεων, κινηματογραφικός, ιατρικός, ιαματικός/θερμαλιστικός, ευεξίας, κ.ά.

Παρά το πλήθος τους, λείπει ένα είδος. Αυτό για το οποίο το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μαζί με τον Δήμο Κηφισιάς οργάνωσαν ημερίδα στις 21 Ιουνίου, με θέμα: «Ο κοιμητηριακός τουρισμός και η συμβολή του στην ευρύτερη τουριστική ανάπτυξη. Μια πρώτη προσέγγιση».

Αφορμή για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης ήταν και η ένταξη του Κοιμητηρίου Αγίου Τρύφωνα Κηφισιάς στον Σύνδεσμο Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης (Ascossiation of Significant Cemeteries in Europe – ASCE) το 2017. Σε αυτόν τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό περιλαμβάνονται 179 ιστορικά κοιμητήρια από 22 χώρες, όπως το Père Lachaise στο Παρίσι, το San Sebastian στην Ισπανία, το Kensal Green στο Λονδίνο. Το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών ήταν το πρώτο που εντάχθηκε από ελληνικής πλευράς, το 2011. Για προφανείς λόγους, ιστορικούς και καλλιτεχνικούς. Ακολούθησαν τα κοιμητήρια Σκιάθου (με μνημεία νεοκλασικής περιόδου), Κεφαλονιάς (Δράπανο), Τρίπολης (με κτίρια του 19ου αιώνα) και Κηφισιάς, ενώ έχουν υποβληθεί και άλλοι φάκελοι για αξιολόγηση.

«Ο δήμος μας αγαπάει τις καινοτομίες. Ο πρόσφατος στρατηγικός σχεδιασμός για την πολιτιστική ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του δικού μας κοιμητηρίου είναι μια καινοτόμος δράση που με ενθουσιάζει και είναι πολύ μεγάλη πρόκληση να το κάνουμε οικείο προς τους πολίτες» είπε στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Κηφισιάς Γιώργος Θωμάκος, τονίζοντας ότι αποβλέπει σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού: «Να εξοικειώσουμε τον πολίτη με αυτή τη διάσταση του κοιμητηρίου», είπε. Και επισήμανε ότι το συγκεκριμένο δημοτικό κοιμητήριο σήμερα είναι κορεσμένο.

«Πρέπει να βρούμε και άλλες πλευρές να αξιοποιήσουμε αυτή τη βαριά μας βιομηχανία αντιγράφοντας τεχνικές/πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί στο εξωτερικό», σημείωσε αναφερόμενη στον τουρισμό η πρόεδρος του Συμβουλίου Δημοτικής Ενότητας Κηφισιάς Ρένα Πολίτη.

Τη σημασία της ένταξης των κοιμητηρίων στο ευρωπαϊκό δίκτυο υπογράμμισε η καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και του Πολιτισμού στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και συντονίστρια της ημερίδας Ευαγγελία Γεωργιτσογιάννη, λέγοντας: «είδαν ότι δεν είμαστε μόνο αρχαιότητες και ήλιος – θάλασσα».

Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο δημαρχείο Κηφισιάς, με ολιγάριθμο ακροατήριο που συνέθεταν εκπρόσωποι από τους δήμους της Αθήνας, του Πειραιά, της Σύρου, αλλά και στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού. Την χαιρέτησε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Βλαζάκη. Ομιλητές ήταν προϊστάμενοι διευθύνσεων του υπουργείου Πολιτισμού, καθηγητές Ιστορίας της Τέχνης, αρχιτέκτονες, συντηρητές λίθων και μέλη του Συνδέσμου ASCE.

Εκπρόσωποι του τουρισμού δεν παρέστησαν. Σημειώθηκε ωστόσο ότι είχαν σταλεί οι σχετικές προσκλήσεις.

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας ακούστηκαν θεωρητικά στοιχεία γενικότερα για τις πολιτιστικές διαδρομές στην Ευρώπη. Αλλά και για τις προοπτικές από την ανάπτυξη του κοιμητηριακού τουρισμού με παραδείγματα από το εξωτερικό, καθώς και τα οικονομικά οφέλη που δυνητικά υπάρχουν για την Ελλάδα. Και ιδέες για υιοθέτηση ξένων πρακτικών, όπως τα κόκκινα τουριστικά λεωφορεία της Αθήνας να εντάξουν στους σταθμούς τους τα κοιμητήρια, να υπάρχουν πωλητήρια στα κοιμητήρια με αναμνηστικά και προϊόντα τοπικών παραγωγών. Ενδεικτικά αναφέρθηκε το μέλι «the sweet hereafter» (η γλυκιά μετά θάνατον…) από το κοιμητήριο Green Wood του Μπρούκλιν.

Σε ερώτηση του Protagon για το ποια στοιχεία κατέστησαν το κοιμητήριο της Κηφισιάς μέλος του Συνδέσμου Σημαντικών Κοιμητηρίων της Ευρώπης στον φάκελο που υποβλήθηκε, απαριθμήθηκαν: η παλαιότητά του, η ταφική διάταξη, η χλωρίδα (κυπαρίσσια και αλμυρίκια) και οι προσωπικότητες. Διευκρινιστικά αναφέρθηκαν ο γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο Ιωάννης Ζηρίνης, ο πρώην πρωθυπουργός Τζαννής Τζαννετάκης, η Κική Τζαβέλλα, καθώς και αμαξάδες και ανθοκόμοι της παλιάς Κηφισιάς.

Εδώ ανακύπτουν διάφορα ερωτήματα: αν ο Δήμος Κηφισιάς εκπονεί «στρατηγικό σχεδιασμό» για την πολιτιστική ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του κοιμητηρίου του, ποιο είναι το σχέδιο που συγκεντρώνει τα υπόλοιπα στοιχεία που συνθέτουν το branding για την τουριστική ανάδειξη αυτού του προαστίου της Αθήνας; Γιατί, όπως συμβαίνει στη διεθνή αλλά και κοινή πρακτική, τουριστικά αξιοποιούνται τα λεγόμενα «συγκριτικά πλεονεκτήματα» κάθε περιοχής. Αυτά τα οποία ούτως ή άλλως ξεχωρίζουν σε έναν τόπο. Ή αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού – εν προκειμένω – της Περιφέρειας (Αττικής) ή του υπουργείου Τουρισμού/ΕΟΤ. Εχει ενδιαφέρον λοιπόν το γεγονός ότι ο δήμος, χωρίς τουριστική εμπειρία αλλά με διάθεση policy maker, εστιάζει, υποβάλλει φάκελο στο ASCE και καταβάλλει ετήσια συνδρομή, για ένα στοιχείο που ποτέ δεν αποτέλεσε χώρο επίσκεψης ή περιήγησης έστω για τους κατοίκους της περιοχής, εκτός από τις εξοδίους ακολουθίες οικείων τους. Κάτι το οποίο δεν ισχύει για το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, ή άλλα κοιμητήρια στην Ευρώπη που είναι de facto σημεία ενδιαφέροντος. Αυτό αποτελεί «καινοτομία»;

Αντίστοιχο ερώτημα ανακύπτει για το υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο έθεσε υπό την αιγίδα του ημερίδα για να αναλύσει με αναπτυξιακή διάθεση μία μορφή τουρισμού, έστω και τόσο ειδική. Αυτό σημαίνει ότι για την ευρύτερη γκάμα του τουρισμού που άπτεται των συναρμοδιοτήτων του, το υπουργείο Πολιτισμού έχει καλύψει όλες τις ελλείψεις. Και περνά από το γενικό τοπίο στη λεπτομέρεια. Εισάγοντας και νέα είδη. Τότε γιατί κάθε χρόνο ο «πονοκέφαλος» είναι τα κενά στο προσωπικό και τα ωράρια λειτουργίας των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων; Γιατί συζητάμε ακόμα για το ηλεκτρονικό εισιτήριο, τον εξωραϊσμό των πωλητηρίων και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς;

Είναι σχεδόν μεταφυσικό να σκεφθεί κανείς ότι, στις αλλεπάλληλες εκκλήσεις που γίνονται από τον κόσμο του τουρισμού για τη διασύνδεσή του με τον πολιτισμό -ως απαραίτητο στοιχείο της εμπειρίας ενός ταξιδιώτη στην Ελλάδα- με ενέργειες και σχεδιασμό που να ξεπερνά τις στερεότυπες αντιλήψεις, το υπουργείο Πολιτισμού απαντά οργανώνοντας με τον Δήμο Κηφισιάς ημερίδα για τον κοιμητηριακό τουρισμό.

«Ζωή σε ελόγου μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News