Ποιος, αλήθεια, θα περίμενε ότι, ενώ κάποιοι επιμένουν να καπνίζουν όπου σταθούν κι όπου βρεθούν (ακόμη και υπουργοί μέσα στο υπουργείο Υγείας πριν λίγα χρόνια στην Ελλάδα), ο διευθύνων σύμβουλος της Philip Morris Intrernational Γιάτσεκ Ολτσακ θα δήλωνε στους Financial Times ότι ο στόχος του είναι να οδηγήσει της εταιρεία μακριά από τα τσιγάρα, προς «υγιεινές λύσεις»… 

Πρόσφατα, γράφουν οι FT, «ο Ολτσακ έδωσε στον φίλο της μεγαλύτερης κόρης του την εξής επιλογή: κόψε το κάπνισμα ή διάλεξε το IQOS, την εναλλακτική λύση της PMI χωρίς καπνό, “αλλιώς δεν θα βγεις ποτέ με την κόρη μου”. Εναν χρόνο αργότερα, εκείνος όντως άλλαξε την επιλογή του».

Ο διευθύνων σύμβουλος της PMI, συνεχίζει η εφημερίδα, ήταν και ο ίδιος καπνιστής επί δύο δεκαετίες, «έως ότου δοκίμασε τη συσκευή θερμαινόμενου καπνού IQOS». Στο επίπεδο της εταιρικής επικοινωνίας, για να είναι αξιόπιστο το σύνθημα της απαλλαγής από τον καπνό (Unsmoke the World) που έχει υιοθετήσει η εταιρεία, ο διευθύνων σύμβουλος της καπνοβιομηχανίας έθεσε τον πήχυ ψηλά: να κόψουν το κάπνισμα 1,3 δισ. καπνιστές παγκοσμίως.

«Η ώθηση, ωστόσο, που επιχειρεί o Ολτσακ για την απομάκρυνση από το τσιγάρο προς καθαρότερες εναλλακτικές λύσεις δεν καθοδηγείται κυρίως από οποιουδήπτε είδους ηθική αποστολή. Είναι μια επιχειρηματική απόφαση», σημειώνουν οι FT.

Το 2021, σε συνέντευξή του στη Sunday Telegraph, ο διευθύνων σύμβουλος της PMI (θυγατρική της οποίας είναι η Παπαστράτος) απηύθυνε έκκληση στη βρετανική κυβέρνηση να απαγορεύσει τα παραδοσιακά τσιγάρα εντός της επόμενης δεκαετίας, προσθέτοντας ότι η εταιρεία του μπορεί «να φανταστεί έναν κόσμο χωρίς τσιγάρα, και μάλιστα όσο πιο γρήγορα συμβεί αυτό, τόσο το καλύτερο για όλους».

«Ωστόσο, προς το παρόν, ο κατασκευαστής του Marlboro παραμένει σταθερά αγκιστρωμένος στα τσιγάρα, τα οποία είναι η κύρια αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί, παγκοσμίως. Παρά το γεγονός ότι κινείται ταχύτερα από τους ανταγωνιστές του, το 64% των εσόδων της PMI και το 79% των κερδών της εξακολουθούσαν το 2022 να προέρχονται από τα τσιγάρα» σχολιάζουν οι Financial Times.

Η PMI έχει δηλώσει ότι οι εναλλακτικές λύσεις χωρίς καπνό θα αντιπροσωπεύουν το 50% των εσόδων της μέχρι το 2025. Ωστόσο, καθώς η εταιρεία σχεδιάζει να σταματήσει τις πωλήσεις τσιγάρων σε ανεπτυγμένες χώρες όπως η Βρετανία εντός της επόμενης δεκαετίας, οι πωλήσεις τσιγάρων συνεχίζουν να ανεβαίνουν σε αναπτυσσόμενες χώρες σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, την Αφρική, τη Νοτιοανατολική Ασία και τη Λατινική Αμερική.

H ελληνική περίπτωση

Ας δούμε πού βρισκόμαστε εμείς. H Ελλάδα ήταν πρώτη σε ποσοστό καπνιστών στην ΕΕ το 2010. Ωστόσο, σε πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, που δημοσιεύθηκε το 2022 («Η υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2022»), για πρώτη φορά οι Ελληνες δεν βρίσκονται πια στις πρώτες θέσεις. Και πάλι, όμως, παραμένουμε ψηλά. Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία στηρίζεται σε δεδομένα του 2019, το 25% των Ελλήνων καπνίζει σε καθημερινή βάση. Στη Βουλγαρία το ποσοστό είναι 29%, στη Γαλλία 26% και στην Ουγγαρία επίσης 25%. Χαμηλά στην κατάταξη βρίσκονται οι Σουηδοί (10%), οι Φινλανδοί (12%), οι Δανοί και οι Πορτογάλοι (14%). 

Περιγράφοντας τα πρώτα του χρόνια στη Philip Morris, από το 1993 και μετά, ο Ολτσακ παραδέχεται στους FT ότι η εταιρεία βρισκόταν ακόμα σε «στάδιο άρνησης» σχετικά με τα δεινά που προκαλεί το κάπνισμα. «Οταν δεν έχεις λύση στο πρόβλημα, προσπαθείς να αρνηθείς ότι το πρόβλημα υπάρχει (…) Αν όμως αναγνωρίσεις ότι υπάρχει πρόβλημα, αρχίζεις να απελευθερώνεις όλη την ενέργειά σου στο πώς θα το λύσεις».

Οι φορείς δημόσιας υγείας διεθνώς, συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έχουν μιλήσει και για τους κινδύνους του ατμίσματος. Ωστόσο, ο Ολτσακ λέει ότι πιστεύει σθεναρά στη «δύναμη των ηλεκτρονικών τσιγάρων να βοηθούν τους καπνιστές να σταματήσουν το κάπνισμα». Ως εκ τούτου, ο κατασκευαστής των Marlboro θέλει τώρα να κυριαρχήσει στην αγορά των προϊόντων που θα προσφέρουν, όπως λέει, «υγιεινές λύσεις για μια ανθυγιεινή συνήθεια»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News