Το σοκ στην Ευρώπη την επομένη του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου 2016 με το οποίο η Βρετανία αποφάσιζε την έξοδό της από την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι δύσκολο να αποτιμηθεί.

Καμία χώρα δεν είχε κάνει ως τότε στην ιστορία της ΕΕ ένα τέτοιο βήμα· ως τότε πολλές διαγκωνίζονταν και υπερέβαιναν εαυτoύς για να πιάσουν τους στόχους και να ενταχθούν στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Αλλά και κανένας δεν περίμενε ότι θα ήταν εύκολο να κοπούν οι περίπλοκοι νομικοί και οικονομικοί δεσμοί ενός κράτους-μέλους με την Ενωση, όσο καλή θέληση και να υπήρχε.

Πέρασαν 1.645 ημέρες από το δημοψήφισμα και -κυριολεκτικά τη δωδεκάτη ώρα, λίγο πριν λήξουν οι προθεσμίες- οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο κατέληξαν σε συμφωνία. Ο δρόμος ως εδώ ήταν μακρύς και γεμάτος παλινωδίες, συμφωνίες της τελευταίας στιγμής, ανατροπές και πολιτικά θρίλερ, όπως τον περιγράφει στο χρονολόγιό του ο Monde.

Μικρή η διαφορά όπως προέκυψε από την κάλπη του δημοψηφίσματος στις 23 Ιουνίου 2016: 51,9% για την πλευρά του Leave και 48,1% για την πλευρά του Remain. Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, που στήριξε την παραμονή, ανακοίνωσε πάντως την παραίτησή του.

Η διάδοχός του Τερέζα Μέι, που ήταν με την πλευρά της αποχώρησης, πέρασε πολλούς μήνες συσκεπτόμενη με τους υπουργούς της για «δημιουργικές ιδέες» για τη διαδικασία της εξόδου.

Μόνο στις 29 Μαρτίου 2017, εννέα μήνες από το δημοψήφισμα και ενω οι Βρυξέλλες δυσφορούσαν για την καθυστέρηση από το Λονδίνο, η Μέι υπέγραψε την επιστολή με την οποία ζητούσε να εκκινήσουν οι διαδικασίες για την αποχώρηση όπως προβλέπονται από το Αρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας.

Δύο χρόνια: τόσο προβλεπόταν από το Αρθρο 50 ότι θα κρατούσαν οι συνομιλίες και θα υπογραφόταν η συμφωνία εξόδου. Γρήγορα η Μέι προκήρυξε εκλογές, στις 8 Ιουνίου 2017, για να διαπραγματευτεί με νωπή εντολή. Κέρδισε τη μάχη ενάντια στους Εργατικούς, αλλά έχασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και αναγκάστηκε να στηριχτεί στις ψήφους του μικρού βορειοϊρλανδικού κόμματος DUP.

Ενας και πλέον χρόνος συνομιλιών κατέληξε σε μια πρώτη συμφωνία στις 13 Νοεμβρίου 2018, η οποία λίγες ημέρες αργότερα, στις 25 Νοεμβρίου, επικυρώθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ. Αυτό όμως ήταν το εύκολο κομμάτι.

Κανένας στο Λονδίνο δεν ήταν απόλυτα ευχαριστημένος. Επίμαχο σημείο (ένα από τα πολλά) ήταν το μέλλον τη Βόρειας Ιρλανδίας που θα βρισκόταν ξαφνικά να συνορεύει με την ΕΕ (δηλαδή την Ιρλανδία), κάτι που θα διατάρασσε την οικονομική ζωή, αλλά εμμέσως θα αμφισβητούσε πόσο ενιαίο θα ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι λύσεις που έπεσαν στο τραπέζι κυμαίνονταν από το ευφάνταστο στο ανέφικτο.

Τρεις φορές μέσα σε δύο μήνες (15 Ιανουαρίου 2019, 12 Μαρτίου και 29 Μαρτίου) οι βρετανοί βουλευτές απέρριψαν τη συμφωνία. Αναγκαστικά η ημερομηνία εξόδου μετακινήθηκε για τις 31 Οκτωβρίου και η Βρετανία με βαριά καρδιά αναγκάστηκε να διοργανώσει και ευρωεκλογές στις 23 Μαΐου 2019. Μία ημέρα μετά η Μέι ανακοίνωσε κλαίγοντας την παραίτησή της.

Ο διάδοχός της, Μπόρις Τζόνσον, μπήκε φουριόζος στην αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες μετά την εσωκομματική εκλογή του στις 23 Ιουλίου. Στις 31 Οκτωβρίου βγαίνουμε με ή χωρίς συμφωνία ήταν η γραμμή του.

Και αυτός στο παρά πέντε, στις 17 Οκτωβρίου 2019 συμφώνησε με τις Βρυξέλλες. Το βρετανικό κοινοβούλιο είπε ναι επί της αρχής, αλλά όχι για τη fast-track διαδικασία έγκρισης. Το αδιέξοδο έφερε νέες εκλογές τον Δεκέμβριο, ενώ εν τω μεταξύ η ΕΕ συμφώνησε για μια νέα παράταση του Brexit για τις 31 Ιανουαρίου 2020.

Ο Τζόνσον κέρδισε τις εκλογές με σαρωτική πλειοψηφία που του έλυσε τα χέρια. Στις 9 Ιανουαρίου 2020 η βρετανική Βουλή είπε το πολυπόθητο «ναι».

Ολο το 2020 είχε οριστεί μεταβατική περίοδος, αλλά η πανδημία που επαναπροσδιόρισε τις προτεραιότητες όλων, όπως και ο αδιέξοδος διάλογος των δύο πλευρών καθυστέρησαν τη συμφωνία για τη σχέση των δύο πλευρών μετά την έξοδο. Τον Οκτώβριο ο ρυθμός των  διαπραγματεύσεων επιταχύνθηκε και οι προθεσμίες για μια συμφωνία μέσα στον Νοέμβριο (ώστε να εγκριθεί έγκαιρα από τους 27 ηγέτες) παρέρχονταν χωρίς αποτέλεσμα.

Μόλις την τελευταία εβδομάδα και ενώ οι εικόνες χάους από τη Βρετανία έδιναν μια πρόγευση ενός μέλλοντος χωρίς συμφωνία, Λονδίνο και Βρυξέλλες κατάφεραν να φτάσουν σε συμφωνία. Το πνεύμα των Χριστουγέννων με μια αισιόδοξη ανάγνωση, η κλασική ευρωπαϊκή αναβλητικότητα και δυστοκία που τα στέλνει όλα στην τελευταία στιγμή με μια απαισιόδοξη ανάγνωση των γεγονότων. Το σημαντικό είναι όμως ότι υπάρχει πλέον συμφωνία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News