«Αγαπήστε τον, ευχαριστήστε τον, θαυμάστε τον, εμψυχώστε τον, αλλά με σεβασμό και διακριτικότητα. Το παραπάνω καταντάει βάναυσο».

Κλέβω τη φράση αυτή από το facebook με την  άδεια της δικαιούχου της. Με βοηθάει όσο τίποτα στο κομμάτι, που μόλις άρχισα να γράφω γιατί αναφέρεται έμμεσα, αλλά σαφέστατα στον Λευτέρη Βογιατζή και στην αποθέωση, που γνώρισε δυό συνεχόμενα βράδια στην Επίδαυρο με τον «Αμφιτρύωνα» του Μολιέρου.  Τίποτα, θα πείτε,  το πρωτοφανές  για  τον σημαντικότερο έλληνα σκηνοθέτη. Είναι ο μόνος ,πού έχει γεμίσει  ασφυκτικά το αρχαίο θέατρο με την «Αντιγόνη» του για τέσσερις βραδιές ,επί  δύο συνεχή καλοκαίρια.  Και ποιος ξεχνάει τις ουρές και τις λίστες αναμονής τόσα χρόνια τώρα στο θεατράκι του στην οδό Κυκλάδων;

Αυτή τη φορά, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Ήμουν κι εγώ στην Επίδαυρο,  την ένοιωσα, την είδα την ιδιαίτερη λαχτάρα και συγκίνηση του κόσμου. Συμμετείχα σ’ αυτό το «παραπάνω», για το οποίο μας  προειδοποιεί  η  διακριτική φίλη  στο facebook. Σηκώθηκα κι εγώ όρθια , όπως όλοι οι θεατές, και έσπασα τα χέρια μου και φώναξα και …δάκρυσα. ‘Όχι μόνο για την έξοχη παράσταση. Πρώτα και κύρια για τον σκηνοθέτη της.   

Ο Λευτέρης Βογιατζής δεν έκρυψε την περιπέτεια με την υγεία του.  Δίνει τον αγώνα του εδώ κι ένα χρόνο χωρίς ούτε στιγμή να απομακρυνθεί από το θέατρο. ‘Όταν σηκώθηκε από τα πρώτα έδρανα της Επιδαύρου, φανερά αδυνατισμένος και αδύναμος, να χαιρετήσει τον κόσμο που τον αποθέωνε, φορώντας αυτό το καπέλο, που τόσο του αρέσει και του πάει,  έβαλε το χέρι στην καρδιά του. Ησύχασα. Κατάλαβα ότι η αγάπη μας δεν τον βάρυνε. Μακάρι να του έδινε και λίγη παραπάνω δύναμη. Κι ας μην μπορούμε εμείς, οι θεατές του, να τον κάνουμε να ονειρευτεί, να παθιαστεί, να ζήσει τόσο έντονα  όπως ο Μολιέρος.

Τον φαντάζομαι τώρα που ο «Αμφιτρύωνας» ξεκινάει την μικρή περιοδεία του να μη χαλαρώνει πάλι ούτε στιγμή. Να μπαινοβγαίνει στο νοσοκομείο και από κεί κατευθείαν σε πρόβες, κι άλλες πρόβες. Θα πάω να ξαναδώ την παράσταση στην Ελευσίνα. Να τη χορτάσω. Να τη γευτώ. Να τη συζητήσω. Γιατί αυτή  τη φορά μετά την Επίδαυρο μείναμε σιωπηλοί επί ώρα. Αδύνατον να μιλήσουμε για θέατρο. Μέσα μας ,όμως, ο νέος Μολιέρος του δούλευε υπόγεια, διεκδικούσε να ανάψει συζητήσεις. Όχι, όμως, τα αίματα. Δεν νομίζω, άλλωστε, να υπήρξε παράσταση του Βογιατζή,  που να μας δίχασε, να μας έφερε αντιμέτωπους τον έναν με τον άλλο.

Είναι κι ο «Αμφιτρύωνάς» του, όπως  ο «Μισάνθρωπος» και το «Σχολείο Γυναικών», εντελώς κόντρα στα  υποτιθέμενα μολιερικά ήθη της θεατρικής Ελλάδας . Να, για παράδειγμα,  ανήγγειλε ο Χατζάκης «Κατά φαντασίαν ασθενή» με τον Γιώργο Κωνσταντίνου, ένα γνήσιο κωμικό  ταλέντο ,αλλά αναρωτιέμαι αν θα καταφέρει να επιβιώσει η αξιοθαύμαστη αίσθηση του μέτρου του σε ένα ΚΘΒΕ, που διψάει εσχάτως για λαϊκή αποθέωση.  Ο Λευτέρης Βογιατζής ,αντίθετα, δεν κυνηγάει ποτέ το γέλιο (κι ας μας κάνει να ξεκαρδιζόμαστε ακόμα κι όταν παίζει Πίντερ). ‘Εχει μια τάση να υπογραμμίζει τη σκοτεινιά του Μολιέρου, να αναδεικνύει πτυχές των ηρώων του που δεν τις είχαμε υποψιαστεί. Ο  δικός του ο Αρνόλφ στο «Σχολείο Γυναικών» μύριζε παιδεραστία, δεν  ήταν απλώς ο απαίσιος μεσήλικας, που ανέτρεφε σε μοναστήρι ένα κοριτσάκι, με σκοπό να το παντρευτεί άσπιλο και αμόλυντο. 

‘Έτσι και στον «Αμφίτρύωνα». Ξέραμε ότι είχε βάλει στο κέντρο της ορχήστρας της Επίδαυρου ένα γαϊτανάκι! Είχαμε φανταστεί  κάτι χαρούμενο, ιταλιάνικο, με πολύχρωμες κορδέλες και καρναβαλίστικη ατμόσφαιρα, που θα ταίριαζε, λέγαμε,  και με τις μεταμορφώσεις πού συμβαίνουν στο έργο. Το γαϊτάνάκι ήταν ,όμως, μιά σκληρή, σιδερένια, φοβιστική κατασκευή.  Μετέφερε καθισμένα στη βάση της ,πού γύριζε σαν καρουσέλ, κάτι περίεργα ανθρωπάκια («κουκλίνια» τα  αποκαλεί ο σκηνοθέτης). Πανέμορφες, κομψές, πορσελάνινες  φιγούρες, πού γίνονταν σταδιακά, αποβάλλοντας την ακαμψία τους,  οι ήρωες του έργου. Οι θνητοί, βεβαίως. Για να γίνουν στη συνέχεια παίγνια στα χέρια των θεών, να καταλάβουν τι θα πεί  βερίκοκο. 

Δεν θέλω να φανταστείτε ότι η παράσταση είχε μόνο μελαγχολία και αυστηρότητα απέναντι σ’ αυτόν τον αχρείο τον Δία, που χώνεται με απάτη στο κρεβάτι του Αμφιτρύωνα και σπέρνει τον Ηρακλή  στην πιστή και ερωτευμένη με τον σύζυγό της  Αλκμήνη . Το γέλιο είναι άφθονο (βοηθάει πολύ η καταπληκτική μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη) κυρίως όταν  κάνει παιχνίδι το  έξοχο δίδυμο Χρήστος Λούλης (Ερμής)-Δημήτρης Ημελλος (Σωσίας), που διεκδικούν την ίδια ταυτότητα. Με κυνισμό και κακία ο πρώτος, με κωμική απελπισία ο δεύτερος.    

Εμένα, όμως, μού έμειναν κυρίως οι αναπάντεχες, ποιητικές εικόνες του «Αμφιτρύωνα». Τα ξυλοπόδαρα του Ερμή (ένας ακόμα άθλος του Λούλη). Η Νύχτα της Γουλιώτη, που την αράζει με τα φουρό της στην κορφή του καρουσέλ ή κυκλοφορεί στραβοπατώντας πάνω στα ψηλοτάκουνα της στην ορχήστρα με το κείμενο στα χέρια διορθώνοντας σαν καλή υποβολέας τους ηθοποιούς. Ο συμπλεγματικός Δίας του Κουρή, πού  ανεβασμένος σε μια αρχαία κολώνα (αυτό θα πεί εκμετάλλευση του χώρου) αποκαλύπτει την απάτη του, σαν να έχει βγεί από καμμιά  τραγωδία. Η υπέροχη Αλκμήνη της Μουτούση με το ωραιότερο πράσινο φουστανάκι της παράστασης και τη σγουρή αλογοουρίτσα.  Η θυελλώδης, ξεκαρδιστική  Κλεάνθη της Σαουλίδου. Ο γλυκός και ανθρώπινος Αμφιτρύωνας του Γάλλου…

Εντάξει, η αισθητική του Βογιατζή δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις. Κι επειδή αυτός ο Μολιέρος του συναγωνίζεται στα ίσα με το αξεπέραστο «Σχολείο Γυναικών» του, σημειώστε τις επόμενες παραστάσεις. Μακάρι να προστεθεί και άλλη μία στο Ηρώδειο. Η επιτυχία της Επιδαύρου το απαιτεί.

Info: Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων (10 Αυγούστου), Θέατρο Δάσους Θεσσαλονίκη (27 Αυγούστου), Θέατρο Βράχων Βύρωνα (31 Αυγούστου), Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας (2 Σεπτεμβρίου), Κύπρος (7 Σεπτεμβρίου).
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News