Όταν οι Πέρσες πυρπολούσαν τα ιερά της Ακρόπολης. Όταν οι Έρουλοι ισοπέδωναν την Αρχαία Αγορά της Αθήνας και έκαιγαν το Ηρώδειο – τότε που καταστράφηκε η ξύλινη στέγη του. Όταν ο Ιούλιος Καίσαρας έβαζε φωτιά στη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας, η πλήρης καταστροφή της οποίας θα ερχόταν στη συνέχεια με Ρωμαίους, Χριστιανούς και Άραβες να ρίχνουν στην πυρά το πολύτιμο περιεχόμενό της. Όταν ο Θεοδόσιος διέτασσε την κατεδάφιση των αρχαίων ιερών (τότε που καταστράφηκε από τους Χριστιανούς ο ναός του Σέραπι στην Αλεξάνδρεια και «χάθηκε» ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το περίφημο Σήμα ή Σώμα). ΄Η όταν, το 1204, οι σταυροφόροι της Δ΄ Σταυροφορίας πυρπόλησαν, λεηλάτησαν, κατέστρεψαν ναούς, ανάκτορα, μνημεία της Κωνσταντινούπολης, δυόμισι αιώνες πριν η βασιλεύουσα παραδοθεί στη μανία των Οθωμανών. Επί χιλιετίες η ίδια ιστορία.

Ατέλειωτη η σειρά των βανδαλισμών, των λεηλασιών, της καταστροφής μνημείων. Η ολική διαγραφή τους, ανέκαθεν στόχος των επιδρομέων όπου γης, πράξη παράλληλη της γενοκτονίας, πάντα τον ίδιο σκοπό είχε. Τη βεβήλωση των ιερών και οσίων και την απάλειψη της ιστορικής μνήμης με σκοπό την καταρράκωση του ηθικού και την εξουδετέρωση της αντίστασης των ανθρώπων. Τόσο μακριά, τόσο κοντά η Παλμύρα της Συρίας, η Χάτρα και η Νιμρούντ του Ιράκ, παλαιότερα τα δύο αγάλματα του Βούδα στο Αφγανιστάν, το Εθνικό Μουσείο της Καμπούλ, για να αναφερθούν ορισμένες από τις ακραίες περιπτώσεις. Ο φανατισμός, θρησκευτικής προέλευσης σε όλες αυτές έχει ήδη στερήσει από την ανθρωπότητα σημαντικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Παλιά και δοκιμασμένη η συνταγή…

Από την άλλη, πώς να πενθήσει κανείς για τα μνημεία, όταν χάνονται τόσες ανθρώπινες ζωές; Έχουν οι πέτρες ψυχή για να κλάψεις;

Όταν όμως δημιουργήθηκαν με στόχο να εμπνεύσουν, να καλλιεργήσουν, να αποτυπώσουν συναισθήματα, παραδόσεις, ιδέες και οράματα, όταν έχουν συνδεθεί με τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής των ανθρώπων, όταν αποτελούν μέρος της ύπαρξής τους και της συνέχειάς τους στον χρόνο τότε ναι, έχουν ψυχή. Χωρίς το παρελθόν, μέλλον δεν υπάρχει κι αυτό το γνωρίζουν καλά οι τζιχαντιστές όταν πυροβολούν αγάλματα με καλάσνικοφ, διαλύουν με βαριοπούλες αρχιτεκτονικά μνημεία ή τα ισοπεδώνουν με μπουλντόζες. Δεν πρόκειται εδώ για παράπλευρες απώλειες αλλά επί τούτου εγκληματικές πράξεις, μια «πολιτιστική εκκαθάριση», όπως τη χαρακτηρίζει η UNESCO, που κήρυξε όλες αυτές τις ενέργειες εγκλήματα πολέμου.(Ασχέτως αν ποτέ καταστεί δυνατόν να διωχθούν οι εγκληματίες).

Μπορεί η Ακρόπολη να μην κινδυνεύει από τους τζιχαντιστές. Αρκεί να σκεφτούμε όμως, ότι κάθε μνημείο την εμπεριέχει (όπως κι εκείνη φέρει παλαιότερες πολιτιστικές επιρροές και εμπειρίες). Ως μέρος του παγκόσμιου πολιτισμού η μυθική Παλμύρα αποτελεί ένα κομμάτι και του δικού μας. «…τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα / τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα / τούτες τις πέτρες, τη μοίρα μου», όπως λέει ο Σεφέρης.

*Η Μαρία Θερμού είναι δημοσιογράφος

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News