Το δικό του προσωπικό «παρατηρητήριο μεταρρυθμίσεων» στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μετά, παραθέτει ο Κωστής Χατζηδάκης στο νέο του βιβλίο υπό τον τίτλο «Μεταρρυθμίσεων Ανάβασις», το οποίο θα παρουσιάσουν την ερχόμενη Δευτέρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης μαζί με τον Σταύρο Θεοδωράκη και τον καθηγητή Γιώργο Παγουλάτο. (Λεπτομέρειες στο τέλος του κειμένου)

Όπως λέει ο ίδιος ο αντιπρόεδρος της ΝΔ για το συγγραφικό πόνημα του, δεν πρόκειται για μία απλή επισκόπηση μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών, ούτε για κάποιον απολογισμό της υπουργικής -και όχι μόνο- θητείας του.

Είναι η προσωπική του μαρτυρία για την πορεία της χώρας από πλευράς μεταρρυθμίσεων μέσα από την οποία αντικατοπτρίζεται, αφενός η συνεχής αντίσταση που υπάρχει σε μεταρρυθμίσεις οι οποίες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει εδώ και δεκαετίες και αφετέρου το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι όπου τελικά υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα -και στον βαθμό που υλοποιήθηκαν – πέτυχαν!

Η χώρα  όμως πρέπει να συνεχίσει τον ανηφορικό δρόμο, να κάνει τη δική της ανάβαση, υπογραμμίζει ο συγγραφέας. Γι αυτό και επελέγη ο συγκεκριμένος τίτλος για το βιβλίο: «Μεταρρυθμίσεων Ανάβασις».

Είναι ένας δρόμος με συνεχή εμπόδια και δυσκολίες, αναγνωρίζει ο κ. Χατζηδάκης, «που όμως αν ακολουθηθεί ως το τέλος οδηγεί σε αποτελέσματα. Σε ένα καλύτερο μέλλον. Για την πατρίδα μας. Για τα παιδιά μας».

Όπως άλλωστε αναγράφεται και στο οπισθόφυλλο, ο δρόμος των μεταρρυθμίσεων είναι ανηφορικός και συχνά τις καταπίνουμε (τις μεταρρυθμίσεις) σαν πικρό χάπι που μας επιβάλλουν οι ξένοι. Γι’ αυτό και «ο λαϊκισμός έχει κερδίσει αρκετές μάχες».

«Τώρα όμως που τον δοκιμάσαμε στην ακραία του μορφή και έχουμε βιώσει τις συνέπειές του, ολοένα και περισσότεροι Έλληνες βλέπουν ότι η ελπίδα δεν βρίσκεται στα λόγια του αέρα. Και θα γίνουν ακόμη πιο πολλοί αν τους μιλήσουμε με λογική και ευαισθησία», επισημαίνει  ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, εκφράζοντας τη δική του άποψη για το τι πρέπει να κάνει η Κεντροδεξιά προκειμένου να κερδίσει την ιδεολογική μάχη με την Αριστερά. Γιατί, όπως αναφέρει, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να καταρρέει αλλά δεν έχουν καταρρεύσει οι ιδέες που τον έφεραν στην εξουσία .

Βασικό συμπέρασμα του είναι, ωστόσο, ότι αν δεν μεταρρυθμίσουμε πρώτα από όλα τη νοοτροπία μας, όποια ιδέα και να εφαρμόσουμε κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε σε αδιέξοδο. Και στο πλαίσιο αυτό ο καταλήγει σε ένα θεμελιώδες ερώτημα – σύνθημα που επικαλούνταν όταν ήταν πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ:
«Πώς θα αλλάξει η Ελλάδα αν δεν αλλάξουμε εμείς;».

Τέσσερα χαρακτηριστικά κεφάλαια

Η «νέα Μαριέττα» και η δυσπιστία στις μεταρρυθμίσεις

Ο συγγραφέας αναφέρεται σε ένα σημείο στη διαπίστωση ότι η Νέα Δημοκρατία θεωρούσε στο παρελθόν και πολεμούσε «ως νεοφιλελεύθερες ακόμη και  ιδέες που εφάρμοζαν σε άλλες χώρες σοσιαλδημοκρατικά κόμματα!» Εξηγεί ότι, κατά τη γνώμη του, «αυτό συνέβη όχι μόνον εξαιτίας ελλιπούς ιδεολογικής κατάρτισης και, κατ΄επέκταση, από φόβο απέναντι στην Αριστερά, αλλά και γιατί το ίδιο το πελατειακό σύστημα λειτουργούσε, από ένα σημείο και μετά, υπέρ του κρατισμού». Και επισημαίνει ότι «άλλωστε, ο περιορισμός του κράτους περιορίζει και τον ρόλο των υπουργών, των βουλευτών και των συνδικαλιστών». 

Γράφει στη συνέχεια:

Το βίωσα, ως ένα βαθμό, και στη δυσπιστία που υπήρξε -και είναι καταγεγραμμένη, άλλωστε, στα μέσα ενημέρωσης- στους πρώτους μήνες του εγχειρήματος για την αντιμετώπιση της εκκρεμότητας της Ολυμπιακής. Εκεί, όχι μόνο από την Αριστερά, αλλά και από τμήμα της συμπολίτευσης, υπήρχε ο φόβος ότι ο «νεοφιλελεύθερος» υπουργός θα συμπεριφερθεί σαν «νέα Μαριέττα», που μας ήρθε από τις Βρυξέλλες, προκειμένου να μας οδηγήσει σε λύσεις που ξεβόλευαν. Διότι μην ξεχνάμε ότι σε αυτή τη χώρα είμαστε, θεωρητικά, πάντοτε υπέρ των τομών και των ρήξεων, αλλά βρισκόμαστε ξαφνικά εναντίον τους όταν οι τομές και οι ρήξεις αρχίζουν να αποκτούν όνομα. Αυτό εξηγεί γιατί, παρά τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας με τα μνημόνια, υπάρχουν ακόμα συντεχνιακοί θύλακοι που υπερασπίζονται προνόμια των λίγων εις βάρος των πολλών.

Στην Βουλή των Ελλήνων, από συστάσεως του ελληνικού κράτους, υπάρχει πάντα μια ισχυρή τάση υπεράσπισης του εκάστοτε διαμαρτυρομένου με την απλή συλλογιστική ότι η ομάδα που θίγεται, θίγεται πολύ και έντονα, ακόμη και αν πρόκειται για 50 ή 100 άτομα. Ενώ αυτοί που ωφελούνται, δηλαδή οι πολλοί ανυπεράσπιστοι Έλληνες, δεν αντιλαμβάνονται το όφελος. Και αυτό είναι που έχει οδηγήσει σε μια σειρά από νομοθετικές ρυθμίσεις, συνήθως μέσω τροπολογιών, οι οποίες επί δεκαετίες έχουν εξυπηρετήσει τους λίγους και έχουν βλάψει τους πολλούς, και σίγουρα τους καταναλωτές, οι οποίοι στη χώρα μας δεν έχουν ούτε καν ενώσεις με εμβέλεια και απήχηση.

Αυτές οι αντιλήψεις έκαναν δύσκολη τη δουλειά μου, τόσο στην περίοδο 2007-2009, όταν ήμουν στο υπουργείο Μεταφορών, όσο και στην περίοδο 2012-2014, όταν ήμουν στο υπουργείο Ανάπτυξης.

Στην περίοδο 2007-2009 διότι, όπως γνωρίζουμε, τα συνδικάτα του δημοσίου τομέα ήταν ισχυρά και είχαν πάντοτε το όπλο της απεργίας.

Στην περίοδο 2012-2014, διότι είχα την υποχρέωση να παρέμβω σε τομείς που ήταν προνομιακοί για την ελληνική Κεντροδεξιά. Η διεύρυνση των ωραρίων των καταστημάτων, η αλλαγή των καθεστώτων στους φούρνους, η δυνατότητα και σε μη δικηγόρους να συμμετάσχουν στη διαμεσολάβηση, οι παρεμβάσεις στα φαρμακεία, η περιβόητη ρύθμιση για το γάλα, η ενιαία τιμή των βιβλίων κλπ, ήταν όλες παρεμβάσεις που αφορούσαν ομοσπονδίες και φορείς που ήταν στον ευρύτερο χώρο της Κεντροδεξιάς. Ψηφίστηκαν, λοιπόν, αυτές οι αλλαγές, καμιά φορά ως αναγκαίο κακό υπό την πίεση των δανειστών, ενώ οι συγκεκριμένες διαρθρωτικές αλλαγές θα έπρεπε να ψηφιστούν από εμάς γιατί δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για ομαλότερη λειτουργία του ανταγωνισμού, καλύτερη προστασία των καταναλωτών και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Δεν αντέχω να μη σημειώσω ότι, ενώ η επέκταση της διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος από πέντε σε επτά μέρες συνάντησε αντιστάσεις στην τότε κοινοβουλευτική πλειοψηφία, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε στην επέκταση του μέτρου από τι 7 στις 9 μέρες, το μέτρο ψηφίστηκε χωρίς αντιδράσεις από κανέναν. Είναι, πιστεύω, ακόμη μια απόδειξη για την ιδεολογική κυριαρχία της Αριστεράς, και για το ότι η Αριστερά μπόρεσε να λειτουργήσει σε κάποιο βαθμό στη χώρα ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Αφού το δέχθηκε και η Αριστερά, ήταν δίκαιο και έγινε πράξη![..]

Ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει δεν έχουν καταρρεύσει
οι ιδέες που τον έφεραν στην εξουσία

Η πορεία της χώρας από εδώ και μπρος δεν θα είναι σε καμιά περίπτωση εύκολη. Θα υπάρχουν στον δρόμο πολλοί Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες. Η χώρα έχει δουλέψει σκληρά για την αυτοπαγίδευσή της. Στο ιδεολογικό πεδίο, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει, δεν έχουν καταρρεύσει με τον ίδιο τρόπο οι ιδέες που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ μέχρις εδώ. Η πεποίθηση, δηλαδή, ότι μπορούμε να έχουμε επενδύσεις χωρίς επενδυτές, εργαζομένους χωρίς εργοδότες, αποτελέσματα χωρίς δουλειά.

Δεν έχουν δημιουργηθεί, επίσης, προϋποθέσεις συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Δεν θεωρώ ότι είμαστε καταδικασμένοι να συμφωνούμε, φυσικά. Αλλά, έχοντας ζήσει στην Ευρωβουλή για 13 χρόνια, δεν έχω δει μόνο τη δυνατότητα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών, των Φιλελεύθερων, των Πρασίνων και άλλων πολιτικών ομάδων να συνεννοούνται μεταξύ τους για να βγει ένα ψήφισμα. Ούτε έχω δει μόνο τη δυνατότητα των Γερμανών, των Ισπανών και άλλων εθνοτήτων να συνεννοούνται μεταξύ τους. Έχω δει και τη δυνατότητα που έχουμε και εμείς οι Έλληνες να συνεννοούμαστε μεταξύ μας εάν το θέλουμε! Η δράση των ελλήνων ευρωβουλευτών διαχρονικά είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Θα μπορούσαμε να το δοκιμάσουμε και στην Ελλάδα.

Εχω σημειώσει πολλές φορές ότι δεν μπορούμε την ώρα που δίνουμε τον πόλεμο της γενιάς μας να έχουμε παράλληλα και έναν εμφύλιο πετροπόλεμο. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε, επιτέλους, ότι τα κόμματα υπάρχουν χάριν της πατρίδος και όχι η πατρίδα χάριν των κομμάτων. Οι ανορθόδοξες μέθοδοι του ΣΥΡΙΖΑ όλα τα τελευταία χρόνια ήρθαν να δηλητηριάσουν το κλίμα ακόμα περισσότερο. Ωστόσο, είναι ανάγκη να μπορέσουμε, έστω και σε κάποια λίγα θέματα, να συνεννοηθούμε. Είναι υποχρέωσή μας απέναντι στη νέα γενιά.

Η αποκρατικοποίηση της Ολυμπιακής

Τον Σεπτέμβριο του 2007 που ο Κώστας Καραμανλής μου ανέθεσε το υπουργείο Μεταφορών στο θέμα της Ολυμπιακής υπήρχε το απόλυτο αδιέξοδο. Προσπάθησα, λοιπόν, σε συνεννόηση με τον πρωθυπουργό, να ξεκαθαρίσω από την αρχή τις προθέσεις της κυβέρνησης.

Σ’ αυτό το πνεύμα ως κυβέρνηση αναλάβαμε τέσσερις δεσμεύσεις που αποτέλεσαν την πυξίδα μας για την επίλυση του προβλήματος:
Πρώτον: Πως οτιδήποτε και να συμβεί, κανείς εργαζόμενος δεν θα χάσει τη δουλειά του. Επαναλαμβάνω: Κανείς εργαζό- μενος δεν θα χάσει τη δουλειά του

Δεύτερον: Ότι τα νησιά μας δεν θα μείνουν χωρίς αεροπορικές συνδέσεις, πράγμα που επιβεβαίωσε χθες και ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.

Τρίτον: Ότι οι φορολογούμενοι δεν θα συνεχίσουν να βλέπουν τα λεφτά τους να “πετιούνται” χωρίς αποτέλεσμα. Και

Τέταρτον: Ότι οι επιβάτες θα έχουν το δικαίωμα της επιλογής. Δεν θα υπάρξει μονοπώλιο στις αερομεταφορές στην Ελλάδα».

Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε μια περίοδος έντασης για την Ολυμπιακή τόσο στη Βουλή όσο και με τους συνδικαλιστές. Κάθε επιβάτης των Ολυμπιακών Αερογραμμών άκουγε από τα μικρόφωνα του αεροπλάνου μια επίθεση εναντίον μου, επί ένα περίπου χρόνο. Επιστρέφοντας από την Κρήτη το Πάσχα του 2008 είδα συνδικαλιστές να εισβάλουν στην πίστα προσγείωσης προκείμενου να εκδηλώσουν την αγανάκτησή τους. Το δε υπουργικό μου γραφείο έγινε 2 φορές στόχος βίαιης επίθεσης, τον Δεκέμβριο του 2007 και τον Σεπτέμβριο του 2008.

Αν κάτι λοιπόν μένει από αυτή την περιπέτεια είναι ότι εκείνο που τελικά μετράει δεν είναι το όποιο πρόσκαιρο πολιτικό κόστος, αλλά το τελικό αποτέλεσμα και πριν από αυτό, η βούληση να ανταποκριθείς στο χρέος σου, μακριά από λαϊκι- σμούς και μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Η ιστορία της Ολυμπιακής έδειξε ότι δεν υπάρχουν άλυτα προβλήματα. Αρκεί η πολιτική μας να ακολουθεί σταθερά, με ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα, το δρόμο της λογικής και της ευθύνης. Τον δρόμο της Ευρώπης, η οποία είναι πάντα η πυξίδα και το ασφαλές λιμάνι για τη χώρα μας.

Όταν ξεκίνησε η διαδικασία αποκρατικοποίησης της Ολυμπιακής, μας κατηγορούσαν ότι ξεπουλάμε την εταιρεία και πετάμε τους εργαζόμενους στο δρόμο. Αφού η αποκρατικοποίηση ολοκληρώθηκε με επιτυχία με πλήρη εξασφάλιση των εργαζομένων, η κριτική άλλαξε γήπεδο. Πλέον το πρόβλημα κάποιων ήταν η «ακριβή μεταρρύθμιση» και τα «χρυσά συμβόλαια».

Τι θα είχε συμβεί αν δεν είχε βρεθεί λύση
στο πρόβλημα της Ολυμπιακής το 2009

Κάποιες φορές ακόμα και σήμερα αναρωτιέμαι τι θα είχε συμβεί εάν δεν είχε βρεθεί λύση στο πρόβλημα της Ολυμπιακής το 2009. Οι φορολογούμενοι θα είχαν φορτωθεί πρόσθετα ελλείμματα πολλών εκατομμυρίων στις πλάτες τους και υπό την πίεση του μνημονίου και της τρόικας η Ολυμπιακή, ως μια από τις πιο προβληματικές δημόσιες επιχειρήσεις, θα είχε οδηγηθεί σε ξαφνικό θάνατο. Με άδηλες συνέπειες για τα νησιά και τις άγονες γραμμές και χωρίς ουσιαστική κάλυψη για τους εργαζομένους. Αλλά και χωρίς κανένα ταμειακό κέρδος για το Δημόσιο, πράγμα που επετεύχθη με τις τρεις χωριστές διαδικασίες αποκρατικοποίησης (πτητικό έργο, ground handling, τεχνική βάση).

Σήμερα, το ελληνικό Δημόσιο αντί να σπαταλά 400 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, εισπράττει περίπου 300 εκατομμύρια τον χρόνο σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο των αερομεταφορών. Η γκρίνια, βέβαια, δεν σταματάει. Τώρα η κριτική επικεντρώνεται σε τρεις-τέσσερις γραμμές εσωτερικού στις οποίες δεν υπάρχει ακόμα ουσιώδης ανταγωνισμός και οι τιμές των εισιτηρίων είναι σχετικά υψηλές. Όσοι, όμως, επιμένουν στην γκρίνια ξεχνούν να μας πουν ότι τα εξίσου ακριβά εισιτήρια της Ολυμπιακής στοίχιζαν ακόμα ακριβότερα για τον μέσο φορολογούμενο, γιατί δεν πλήρωνε μόνο το αντίτιμό τους, αλλά και την κάλυψη των ελλειμμάτων της εταιρείας μέσω της φορολογικής του δήλωσης. Ξεχνούν, επίσης, το γεγονός πως όλες οι άγονες γραμμές καλύπτονται απολύτως, παρά τις μαύρες προβλέψεις του 2008. Και, φυσικά, ξεχνούν ότι σε όλες τις βασικές γραμμές (Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Χανιά κ.λπ.) υπάρχει ανταγωνισμός και οι τιμές των εισιτηρίων μειώθηκαν, και μάλιστα εντυπωσιακά σε ορισμένες περιπτώσεις.

Η παρέμβαση στην Ολυμπιακή, ενώ δεν αγνόησε –κάθε άλλο μάλιστα– το συμφέρον των εργαζομένων, προστάτευσε αποτελεσματικά τα συμφέροντα των φορολογουμένων και εξασφάλισε καλύτερο επίπεδο υπηρεσιών για τους επιβάτες και για τον κλάδο των αερομεταφορών στην Ελλάδα. Καλά έκανα και έκλεισα τα αυτιά μου στις Σειρήνες όλων των πλευρών!

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News