Το τραγούδι «Total Eclipse of the Heart» κυκλοφόρησε πριν από 40 χρόνια, τον Φεβρουάριο του 1983· ήταν μια γοτθική άρια που γνώρισε μια άνευ προηγουμένου διεθνή επιτυχία. Ανέβηκε στην κορυφή των βρετανικών charts, ξεπερνώντας το «Billie Jean» του Μάικλ Τζάκσον, έγινε ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία στις ΗΠΑ και έφτασε στο Νο1 σε πολλές χώρες, ενώ κανείς δεν περίμενε ότι η Μπόνι Τάιλερ θα κυριαρχούσε στα charts, καθώς η καριέρα της είχε παραμείνει στατική μετά την επιτυχία του «It’s a Heartache» το 1977.

Εντυπωσιασμένη από τη δουλειά του Τζιμ Στάινμαν στη σύνθεση και την παραγωγή του «Bat Out of Hell» (1977) του Μιτ Λόουφ, η Τάιλερ  ζήτησε από τη CBS Records να συνεργαστεί μαζί του στο επόμενο άλμπουμ της. «Εκείνη την εποχή η δισκογραφική εταιρεία νόμιζε ότι ήμουν τρελή» λέει η ουαλή τραγουδίστρια στο BBC Culture, «Ποτέ, ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια, δεν σκέφτηκαν ότι θα πετύχαινε», παρατηρεί.

Ο Στάινμαν, όμως, συμφώνησε, ακούγοντας τις ανεκμετάλλευτες δυνατότητες της φωνής της, την οποία συνέκρινε με τη φωνή της Τζάνις Τζόπλιν. Ο θρυλικός συνθέτης και παραγωγός έχει περιγράψει το «Total Eclipse of the Heart» ως ένα «πυρετώδες τραγούδι» για την πιο σκοτεινή και εμμονική πλευρά της αγάπης και ως «εξορκισμό με τον οποίο μπορείς να χορέψεις».

Θεωρείται μια από τις πιο εμβληματικές «δυναμικές μπαλάντες» στην ιστορία της ποπ μουσικής και συχνά κατατάσσεται πολύ ψηλά σε λίστες παλιότερων τραγουδιών, μαζί με παντοτινές επιτυχίες όπως τα «Alone» των Heart, «Faithfully» των Journey και «I Want to Know What Love Is» των Foreigner. Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί, γράφει ο Φρέιζερ Μόρις στο BBC Culture: το πλήρες κομμάτι του άλμπουμ είναι επτά λεπτά ασυγκράτητης έκρηξης.

Ο καναδός τραγουδιστής Ρόρι Ντοντ, ο οποίος κλήθηκε στο στούντιο ηχογράφησης Power Station, στη Νέα Υόρκη, για να ηχογραφήσει τα «στοιχειωμένα» φωνητικά του «turn around», περιγράφει το πάντρεμα του παραπονεμένου τενόρου του με το λυσσασμένο ουρλιαχτό της Τάιλερ ως «Η Πεντάμορφη και το Τέρας», αλλά αντίστροφα.

«I don’t know what to do / And I’m always in the dark / We’re living in a powder keg and giving off sparks» («Δεν ξέρω τι να κάνω / Και είμαι πάντα στο σκοτάδι / Ζούμε σε μια πυριτιδαποθήκη και βγάζουμε σπίθες») θρηνεί η Τάιλερ, τραγουδώντας για έναν ρομαντικό έρωτα που την έχει κυριεύσει σε σημείο κατάρρευσης.

Μετά το πρώτο ρεφρέν, ένας ανεμοστρόβιλος από τύμπανα και εκρήξεις οδηγεί το τραγούδι σε ύψη αποκάλυψης: «Together we can take it to the end of the line / Your love is like a shadow on me all of the time» («Μαζί μπορούμε να το πάμε μέχρι το τέλος / Η αγάπη σου είναι πάνω μου συνέχεια σαν σκιά»), βρυχάται η Τάιλερ και στη λέξη «shadow» («σκιά») η φωνή της σπάει σαν αστραπή. Καθώς η σκόνη κατακάθεται, ο Ντοντ καταπραΰνει τον ακροατή με falsetto επαναλήψεις του ρεφρέν «turn around bright eyes». Ενα τραγούδι αναπόφευκτα επικό…

Δυναμικές μπαλάντες μιας άλλης εποχής

Είναι όμως, πράγματι, το «Total Eclipse of the Heart» μια «δυναμική μπαλάντα»; Ο όρος χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει ένα υποσύνολο rock και hair metal (ή glam metal) slow τραγουδιών της δεκαετίας του 1980 για τον έρωτα, που ανεβαίνουν σε μουσικά, φωνητικά και συναισθηματικά ύψη, τροφοδοτημένα από riffs κιθάρας και βροντερά τύμπανα.

Ωστόσο, ο όρος έχει αποδοθεί και σε τραγούδια που δεν είναι ροκ: Η λίστα της Telegraph με τις 21 καλύτερες power μπαλάντες περιλαμβάνει το «Total Eclipse of the Heart», βεβαίως, αλλά και το «Nothing Compares 2 U» της Σινέντ Ο’ Κόνορ· η λίστα του Smooth Radio περιλαμβάνει το «I Have Nothing» της Γουίτνεϊ Χιούστον· και σε ένα πρόσφατο κομμάτι του στο BBC Culture, ο Νικ Λεβίν περιέγραψε την ηχογράφηση του «I Will Always Love You» της Χιούστον ως την «απόλυτη δυναμική μπαλάντα».

Ο ακαδημαϊκός και ειδικός της «δυναμικής μπαλάντας» Ντέιβιντ Μέτζερ προσδιορίζει ότι ο όρος χρησιμοποιήθηκε ήδη από το 1970 στο περιοδικό Billboard για να περιγράψει τη μουσική του Τομ Τζόουνς και του Ενγκελμπερτ Χάμπερντινκ και δεν έχει χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά στη ροκ μουσική, γράφει στο BBC Culture ο Φρέιζερ Μόρις.

Η «δυναμική μπαλάντα» γίνεται καλύτερα κατανοητή ως όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τραγούδια που τηρούν μια συγκεκριμένη φόρμουλα. Το κλειδί είναι η «συνεχής κλιμάκωση» γράφει ο Μέτζερ στο περιοδικό Popular Music, προσδιορίζοντας τον Μπάρι Μάνιλο ως τον πρώτο που την υιοθέτησε σε ποπ τραγούδια του, όπως τα «Weekend in New England» και «Looks Like We Made It» της δεκαετίας του 1970.

Αλλες ποπ επιτυχίες της δεκαετίας του 1970, όπως το «All By Myself» του Ερικ Κάρμεν και το «When I Need You» του Λίο Σέιερ  χρησιμοποιούν επίσης αυτή τη φόρμουλα, η οποία αργότερα, τη δεκαετία του 1980, αξιοποιήθηκε περισσότερο και ερμηνεύτηκε μέσα από το πρίσμα του (μαλακού) rock και hair metal (υποείδος της heavy metal που επηρεάστηκε από την ποπ).

Πριν από την κυκλοφορία του «Total Eclipse of the Heart», υπήρχαν μεν προσανατολισμένες στη ροκ «δυναμικές μπαλάντες», αλλά δεν κυριαρχούσαν στα τσαρτ του Ηνωμένου Βασιλείου. Η σοφτ ροκ επιτυχία της Μπάρμπρα Στρέιζαντ «Woman in Love» ήταν στα όρια της power μπαλάντας, αλλά χωρίς επαρκή κλιμάκωση. Ετσι, στις 12 Μαρτίου 1983, όταν το «Total Eclipse of the Heart» έφτασε στο νούμερο ένα, ήταν η πρώτη ροκ «δυναμική μπαλάντα» της δεκαετίας του 1980 στη Βρετανία.

Ωστόσο, αυτή η κατηγοριοποίηση του τραγουδιού δεν είναι ικανοποιητική. Σε εκτέλεση, δράμα και τόλμη, ξεπερνά κάθε άλλο τραγούδι. Ενώ οι «δυναμικές μπαλάντες» τείνουν να ακολουθούν μια γραμμική διαδρομή κλιμάκωσης, ο Μέτζερ σημειώνει τις «ξαφνικές αρμονικές στροφές» στο «Total Eclipse of the Heart». «Επικές σε μήκος, μορφή και πάθος [οι συνθέσεις του Στάινμαν], δημιουργούν το δικό τους είδος μουσικής και συναισθηματικής μεγαλοπρέπειας… Ξεπερνούν την κατηγορία της δυναμικής μπαλάντας» λέει στο BBC Culture. Ο Τομ Μπρέιχαν υποστήριξε, εξάλλου, στο Stereogum ότι «ο όρος “δυναμική μπαλάντα” δεν είναι αρκετός για να περιγράψει το “Total Eclipse of the Heart”, απλά και μόνο γιατί η λέξη “δυναμική” δεν έχει αρκετή δύναμη»…

Εγγενής θεατρικότητα

Οσοι εμπλέκονται στον δίσκο παραδέχονται επίσης τους περιορισμούς της δισκογραφικής σήμανσης «power ballad». «Είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια μεγάλη δυναμική μπαλάντα, υπήρχε κάτι μοναδικό στα τραγούδια που έγραφε ο Τζιμ» λέει ο μπασίστας Στιβ Μπάσλοου στο BBC Culture. «Δεν ξέρω πώς να το περιγράψω» λέει η Μπόνι Τάιλερ, «Μου αρέσει να το τραγουδώ!» Σύμφωνα, ωστόσο, με το αρχείο που διατηρεί το Newspapers.com, φαίνεται ότι το τραγούδι δεν περιγράφηκε ποτέ από τον Τύπο της εποχής ως «δυναμική μπαλάντα». Αυτή η ετικέτα προστέθηκε αναδρομικά, ίσως για να δώσει νόημα στο παράλογο.

Το τραγούδι οφείλεται επίσης στην αγάπη του Στάινμαν για τις συναισθηματικές ορχηστρικές εκφράσεις του Ρίχαρντ Βάγκνερ και τη συμφωνική, γεμάτη αντηχήσεις παραγωγή του Φιλ Σπέκτορ, αλλά και στο δικό του υπόβαθρο στο μουσικό θέατρο. Εχοντας δουλέψει τη μουσική για το «Νοσφεράτου» του Μουρνάου, ο Στάινμαν έχει πει: «Στην πραγματικότητα έγραψα το “Total Eclipse Of The Heart” –ίσως το πιο επιτυχημένο τραγούδι μου– ως φόρο τιμής στο “Nosferatu”. Γι’ αυτό αναγκάστηκα να συμπεριλάβω μια νέα εκδοχή του στο “Dance Of The Vampires”, πλήρως γραμμένη ως ντουέτο με γερμανικούς στίχους». (Ο Τζιμ Στάινμαν είχε αναλάβει τη μουσική στo πρώτο μιούζικαλ «Dance of the Vampires» του Ρομάν Πολάνσκι, στο Raimund Theater της Βιέννης, το 1997).

Αυτή η εγγενής θεατρικότητα είναι που κάνει το «Total Eclipse of the Heart» μια τόσο βαθιά παρέμβαση στην ιστορία των charts. Εκτός από το υλικό του Στάινμαν για τον Μιτ Λοφ, είναι δύσκολο να εντοπιστούν άλλα τραγούδια με τόσο υψηλή παρουσία στα charts. Ισως το πιο κοντινό παράδειγμα είναι το «Bohemian Rhapsody» των Queen, από το 1975, του οποίου η οπερατική ένταση παραλληλίζεται με τις βαγκνερικές υπερβολές του «Total Eclipse of the Heart».

Ο θάνατος του Στάινμαν στις 19 Απριλίου 2021 προκάλεσε μια πλημμύρα αφιερωμάτων, που αναγνωρίζουν τον αντίκτυπό του. «Τόσο υπέροχα τραγούδια. Τόσο σπουδαίος τραγουδοποιός» έγραψε στο Twitter η συνάδελφός του Νταϊάν Γουόρεν, της οποίας οι δυναμικές μπαλάντες για τη Σερ, τη Σελίν Ντιόν και τους Aerosmith θα κυριαρχούσαν στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και του 1990.

Η Ντιόν, η οποία ηχογράφησε το «It’s All Coming Back to Me Now» του Στάινμαν, έγραψε επίσης στο Twitter ότι ήταν μια «μουσική ιδιοφυΐα». Η Τάιλερ θυμάται ότι, μετά το δεύτερο άλμπουμ της με τον Στάινμαν, «Secret Dreams and Forbidden Fire» (1986), «με τα τραγούδια που μου έγραφαν, θα έλεγες ότι προσπαθούσαν να αντιγράψουν το στυλ [του Στάινμαν], αλλά δεν λειτούργησε».

Δυνατός συναισθηματισμός

Μετά την επιτυχία του «Total Eclipse of the Heart» στα charts του Ηνωμένου Βασιλείου εμφανίστηκαν και άλλες δυναμικές μπαλάντες, λίγες όμως θα έφταναν στα ιλιγγιώδη ύψη του μελοδράματος του Στάινμαν. Η επιρροή του, εξάλλου, είναι εμφανής σε πιο σύγχρονα τραγούδια του είδους, όπως το «Battlefield» της Τζόρντιν Σπαρκς, το «Hold My Hand» της Lady Gaga και το «Drivers Licence» της Ολίβια Ροντρίγκο.

Είχε όμως, επίσης, «μια ευρύτερη συνεισφορά, από την άποψη ότι βοήθησε να μπει το δυνατό συναίσθημα στον μουσικό χάρτη», λέει στο BBC Culture η δρ Φρέγια Τζάρμαν, από το τμήμα μουσικής του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, τονίζοντας πως ο Στάινμαν άνοιξε τον δρόμο για κομμάτια όπως τα «Nothing Else Matters» των Metallica, «Wind of Change» των Scorpions και «How You Remind Me» των Nickelback. «Δεν είναι μια ευθεία γραμμή και δεν είναι η μόνη επιρροή, αλλά πιστεύω ότι είναι βασικό πρόσωπο σε αυτή τη συγχώνευση συναισθηματικότητας και ροκ» σημειώνει η Τζάρμαν.

Σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα από ταμπέλες και κατηγοριοποίηση, το «Total Eclipse of the Heart» έχει αντέξει όλα αυτά τα χρόνια. Το 1995, η βρετανίδα τραγουδίστρια και μελλοντική διαγωνιζόμενη στη Eurovision, Νίκι Φρεντς, έκανε επιτυχία με τη δική της χορευτική εκδοχή του τραγουδιού.

Το 2017, η Chloe mk (Κλόε Κοάνσκι) κέρδισε στο The Voice (ΗΠΑ) ερμηνεύοντας το τραγούδι της Μπόνι Τάιλερ. Μιλώντας στο BBC Culture, εξηγεί ότι «ο στίχος “cause we’ll never be wrong” αποτυπώνει τέλεια τι σημαίνει να θέλεις απεγνωσμένα και να χρειάζεσαι κάποιον… Τόσο πολύ που δεν μπορεί παρά να είναι το σωστό». Το «Total Eclipse of the Heart» ακούστηκε επίσης στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Glee» και χρησιμοποιήθηκε σε διαφημίσεις, ενώ μια οικογένεια από την Ουαλία έγινε viral το 2021 με την εμπνευσμένη από το lockdown επανεγγραφή του τραγουδιού («Totally Fixed Where We Are»). «Είναι πολύ cool το ότι το τραγούδι δεν θέλει να φύγει. Ο κόσμος συνεχίζει να το χρησιμοποιεί!», λέει ο Μπάσλοου.

Ωστόσο, η αρχική ηχογράφηση είναι αυτή που παραμένει χαραγμένη στη συνείδηση του κοινού, πράγμα που εν μέρει οφείλεται στην ιδιοφυή  σκέψη του Στάινμαν για τη μελλοντική προστασία του τραγουδιού. Μάλιστα, οι πωλήσεις του χτυπάνε κόκκινο κάθε φορά που γίνεται έκλειψη Ηλίου. Η Τάιλερ πιστώνει επίσης τον αντίκτυπο στο μουσικό βίντεο του τραγουδιού, όπου η τραγουδίστρια τρέχει μανιωδώς γύρω από ένα γοτθικό οικοτροφείο, ενώ περιβάλλεται από νίντζα, άνδρες με γυμνό στήθος και αιωρούμενους χορωδούς. Οταν ρωτήθηκε αν ακόμα δεν έχει ιδέα περί τίνος επρόκειτο, είπε «Δεν νομίζω ότι έχει κανείς!»

Ο συνδυασμός της επικής γραφής του Στάινμαν με την άγρια ερμηνεία της Τάιλερ συνεχίζει τελικά να μαγεύει τους ακροατές. Το «Total Eclipse of the Heart» ξεπέρασε την κατηγορία της «δυναμικής μπαλάντας» πριν καν αυτή καθιερωθεί ως κυρίαρχο μουσικό ιδίωμα. «Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλα τραγούδια εκείνης της εποχής τόσο έντονα όσο αυτό», λέει ο Ρόρι Ντοντ στο BBC Culture. «Ηταν ένα εντελώς διαφορετικό concept τραγουδιού. Είναι μια ιστορία, είναι θέατρο… και λειτούργησε!»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News