Με εντολή της ισπανικής κυβέρνησης να διερευνήσει τις συνθήκες πίσω από την άνθιση των φυκιών που σκοτώνουν τα μύδια, ο ωκεανογράφος Μπιεΐτο Φερνάντεζ Κάστρο και η ομάδα του μελετούσαν ένα ήσυχο σημείο σε έναν κόλπο στη βορειοδυτική Ισπανία.

Αλλά μετά από δύο εβδομάδες παρακολούθησης των φαινομενικά ήρεμων νερών με αισθητήρες που μετρούν μικρές αλλαγές θερμοκρασίας και ταχύτητας, ο Κάστρο και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι η ήρεμη επιφάνεια του κόλπου ερχόταν σε αντίφαση με όσα συνέβαιναν κάτω από την επιφάνεια.

«Κάθε βράδυ και χωρίς προφανή λόγο, βλέπαμε πολύ, πολύ υψηλά επίπεδα αναταράξεων», λέει στο περιβαλλοντικό περιοδικό Χακάι ο φυσικός ωκεανογράφος από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον της Αγγλίας. Ο Κάστρο και οι συνάδελφοί του εντόπισαν τελικά την πηγή όλης αυτής της ανάδευσης – ήταν τα αφρώδη σεξουαλικά όργια ενός κοπαδιού από αντζούγιες, που έχουν επιπτώσεις αντίστοιχες μιας μεγάλης καταιγίδας στο νερό!

Οι αντζούγιες είναι από τους πιο ερωτομανείς κατοίκους των ωκεανών, γνωστές για το μανιώδες σεξ τους. Τα ψάρια κινούνται σε μεγάλες συναθροίσεις πολλών εκατομμυρίων. Μια θηλυκή αντζούγια μπορεί να απελευθερώσει 20.000 έως 30.000 αυγά κάθε χρόνο, τα οποία τα αρσενικά γονιμοποιούν αμέσως. Ολη αυτή η «ξέφρενη δραστηριότητα», λέει ο Κάστρο, προκαλεί μεγάλο σάλο – και είναι κάτι από το οποίο μπορούν να επωφεληθούν και άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί.

Οι αναταράξεις είναι ζωτικής σημασίας για την ανάμειξη θερμότητας και θρεπτικών συστατικών σε όλο τον ωκεανό, αλλά παίζουν βασικότατο ρόλο στη διατήρηση της λειτουργίας των οικοσυστημάτων στις παράκτιες περιοχές. Παλαιότερη έρευνα δείχνει σε μεγάλο βαθμό ότι οι αναδεύσεις που προκαλούν τα θαλάσσια πλάσματα γενικά δεν αρκούν ώστε να αναμειχθούν ουσιαστικά τα στρώματα του νερού των ωκεανών.

Αλλά η μελέτη του Κάστρο, η οποία δημοσιεύθηκε το 2022 και κέρδισε το βραβείο Ig Νομπέλ του 2023 –που απονέμεται για χιουμοριστικά, επιστημονικά επιτεύγματα που προκαλούν σκέψη– δείχνει ότι μέσα στα στρώματα του ωκεανού, η ωοτοκία της αντζούγιας προκαλεί σημαντικές, αν και ανεπαίσθητες, μεταβολές θερμοκρασίας. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι σε πιο ρηχά νερά, το ρήγμα μπορεί να είναι πιο ισχυρό και πιο σημαντικό για την ανάδευση των ωκεανών από ό,τι πιστεύαμε.

Γενικά, οι άνεμοι, οι παλίρροιες και τα ισχυρά ρεύματα είναι οι βασικοί παράγοντες που αναδεύουν τον ωκεανό. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν πολλά να μάθουν για το πώς μικροσκοπικές τυρβώδεις κινήσεις αναμειγνύουν ωκεάνια στρώματα διαφορετικής πυκνότητας, αλατότητας και χημικής σύνθεσης σε ρηχούς κόλπους και άλλα υδάτινα σώματα – και η νέα μελέτη κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο Κάστρο πιστεύει ότι η έρευνά του ενδέχεται να μην παρουσιάζει την πλήρη εικόνα των επιπτώσεων του ζευγαρώματος της αντζούγιας. Τοπικοί ψαράδες της περιοχής, τον διαβεβαίωσαν ότι η συσσώρευση των ψαριών στη διάρκεια της μελέτης του ήταν πολύ μικρότερη από αντίστοιχα κοπάδια των ψαριών που έχουν εντοπιστεί μακρύτερα από τις ακτές.

Σε περιοχές όπως η Λα Χόγια της Καλιφόρνιας, ερευνητές έχουν παρατηρήσει συσσωρεύσεις από αντζούγιες σχεδόν ενός δισεκατομμυρίου, σε συγκεντρώσεις τόσο πυκνές, που θυμίζουν πετρελαιοκηλίδα πάνω στα νερά της θάλασσας. Αλλα είδη ψαριών, όπως οι σαρδέλες και οι ρέγγες, κολυμπούν επίσης σε τεράστιες ομάδες, αλλά οι ωκεανογράφοι έχουν ελάχιστα δεδομένα σχετικά με την επίπτωσή αυτών των κοπαδιών σε αντίστοιχους στροβιλισμούς του νερού.

Οι επιστήμονες κρίνουν ότι για να αποκτήσουν μια πλήρη εικόνα του βαθμού με τον οποίο διάφορα είδη ψαριών και θαλάσσιας ζωής προκαλούν αναδεύσεις της θάλασσας, πρέπει να μελετήσουν τις επιπτώσεις τους στα βαθύτερα στρώματα των ωκεανών, και όχι μόνο στα ρηχά ύδατα. Τα βαθιά νερά είναι γενικά πιο ήρεμα από τα επιφανειακά, καθώς δεν αναδεύονται από τον άνεμο, ή από τα κύματα, με τον ίδιο τρόπο.

Αν και χρειάζεται πολύ περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί πλήρως η ανάδευση των ωκεανών και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσουν τα θαλάσσια πλάσματα στη διαδικασία, η τυχαία ανακάλυψη του φαινομένου με τις αντζούγιες του Κάστρο δείχνει ότι συμβαίνουν περισσότερα και πιο ενδιαφέροντα πράγματα στην πνιγηρή ζωή των θαλάσσιων πλασμάτων από όσα πιστεύουμε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News