Μια ανεξάρτητη έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, που αναμένεται να διαρκέσει έως το 2026, θέτει επίμονα ερωτήματα σε πολιτικούς και επιστήμονες με στόχο την εξαγωγή βάσιμων συμπερασμάτων για τον χειρισμό της πανδημίας της Covid και, συνεπακόλουθα, διδαγμάτων για την επόμενη υγειονομική απειλή. Παράλληλα, όμως, με τη βρετανική αυτή…ενδοσκόπηση, γίνονται μοιραία συγκρίσεις με άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Οπως και να έχει, η διήμερη κατάθεση του πρώην πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον ξύπνησε μνήμες από την πρώτη, αμφιλεγόμενη πανδημική περίοδο και τα όσα σχετικά εκτυλίχθηκαν τότε εκεί. Η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη εκτός και εντός αίθουσας, καθώς οι συγκεντρωμένοι συγγενείς των θυμάτων του κορονοϊού ενέτειναν το «σφυροκόπημα» των ερωτήσεων.

Οι Times σκιαγραφούν τον Χιούγκο Κιθ, σύμβουλο της εξεταστικής επιτροπής και φημισμένο νομικό, ως αδίστακτο. Αμφισβήτησε, όπως περιγράφουν, τις πράξεις του πρώην πρωθυπουργού, αποδίδοντας στις αποφάσεις εκείνης της πολιτικής περιόδου τον υψηλό «πανδημικό φόρο αίματος» που πλήρωσε το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς ήταν δυσανάλογος με εκείνον της Δυτικής Ευρώπης.

Ο Τζόνσον ανταπάντησε ότι, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε θανάτους εξαιτίας του κορωνοϊού και συμπλήρωσε ότι «ως έθνος είμαστε ηλικιωμένοι, έχουμε υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα και πολλές νοσηρότητες που σχετίζονται με την Covid».

Ποιος έχει δίκιο;

Και οι δύο, είναι η απάντηση των Times. Πώς; «Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι απαντούσαν σε διαφορετικές ερωτήσεις» παρατηρεί εύστοχα ο  συντάκτης. Και εξηγεί: Αν λάβουμε, για παράδειγμα, ως δείκτη την υπερβάλλουσα θνησιμότητα, τότε όντως στο Ηνωμένο Βασίλειο καταγράφηκαν 3.000 επιπλέον θάνατοι ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού εν συγκρίσει, για παράδειγμα, με τη Γερμανία, όπου δεν υπερέβαιναν τους 2.400. Στη Δυτική Ευρώπη, μόνον η Ιταλία ξεχωρίζει αρνητικά, με 4.000 επιπλέον θανάτους. Ετσι, όπως επισημαίνει ο Κιθ, «είμαστε πράγματι από τους χειρότερους» στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή.

O Μπόρις Τζόνσον, όμως, άνοιξε διάπλατα τον ευρωπαϊκό χάρτη, με αποτέλεσμα η εξαγωγή συμπερασμάτων να είναι διαφορετική. Στην Ανατολική Ευρώπη, και συγκεκριμένα στη Βουλγαρία, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα ήταν πολύ υψηλή (10.000 επιπλέον θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού). Εάν, δε, ξεφύγει κανείς από τα στενά όρια της Γηραιάς Ηπείρου, θα διαπιστώσει πως η Βραζιλία έχει «μαύρα δεδομένα», αντίστοιχα με αυτά της Ιταλίας, παρότι ο πληθυσμός της είναι κατά μία δεκαετία νεότερος. «Αρα ο Τζόνσον έχει επίσης δίκιο: το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στη μέση του πίνακα» υπογραμμίζουν οι Times.

Η πολυπλοκότητα των δεδομένων

Για έναν «περίεργο αναθεωρητισμό» κάνει λόγο η Telegraph αναφερόμενη στο ίδιο συμβάν, ανάμεσα σε Τζόνσον και Kιθ, κατά την εξεταστική έρευνα. Ο συντάκτης του δημοσιεύματος επικαλείται τα στοιχεία μελέτης που δημοσιεύθηκαν στην έγκριτη ιατρική επιθεώρηση The Lancet. Το συμπέρασμα, για ακόμα μία φορά, είναι ότι το ποσοστό της υπερβάλλουσας θνησιμότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Συνεκτιμώνται, δε, και άλλοι (ομολογουμένως) κρίσιμοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα το γεγονός πως το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς, και μάλιστα συγκεντρωμένο σε αστικές περιοχές.

Η Telegraph επιδίδεται στη συνέχεια σε συγκρίσεις. Η Ιρλανδία, όπως αναφέρει, κατέλαβε τη 13η καλύτερη θέση όσον αφορά την υπερβολική θνησιμότητα, όπως προκύπτει από την ίδια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Lancet. Ωστόσο, «η πληθυσμιακή πυκνότητα της Ιρλανδίας είναι περίπου 186 άτομα ανά τετραγωνικό μίλι, σε σύγκριση με 727 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Και ενώ το 83% των Βρετανών ζει σε αστικές περιοχές, το ίδιο ισχύει  μόλις για το 63% των Ιρλανδών».

Αντίστοιχα, η πληθυσμιακή πυκνότητα της Γερμανίας είναι επίσης «χαμηλότερη από το Ηνωμένο Βασίλειο, με 623 άτομα ανά τετραγωνικό μίλι. Στη  Γαλλία είναι μόλις 309 άτομα ανά τετραγωνικό μίλι».

Η παράθεση επιπλέον στοιχείων συνεχίζεται: Το Λονδίνο, όπου σημειώθηκαν τα περισσότερα κρούσματα κατά το πρώτο κύμα της Covid-19, είναι επίσης η μεγαλύτερη πόλη στη Δυτική Ευρώπη, με σχεδόν εννέα εκατομμύρια κατοίκους. Αντίθετα, το Βερολίνο έχει 3,7 εκατομμύρια και το Παρίσι 2,1 εκατομμύρια.

Το παράδειγμα της Ελλάδας

Στην ανάλυση τους οι Times αναφέρονται και στην Ελλάδα, που ομολογουμένως επέδειξε ισχυρά αντανακλαστικά κατά το πρώτο κύμα, επιβάλλοντας χωρίς καθυστερήσεις περιορισμούς και lockdown. Επειτα, όμως, ακολούθησε ένα «σφοδρό χειμερινό κύμα», όπως και στις Σλoβακία και Τσεχία, γεγονός που η βρετανική εφημερίδα αποδίδει στη «διστακτικότητα των πολιτών να εμβολιαστούν σε ορισμένες χώρες, αλλά και στη μικρότερη ανοσία που αναπτύχθηκε στην κοινότητα κατά το πρώτο κύμα».

Σύμφωνα με το Lancet, τη διετία 2020-2021 η υπερβάλλουσα θνησιμότητα στη χώρα μας άγγιξε το 22%. Με μια πιο ενδελεχή ματιά διαπιστώνει κανείς ότι τα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας είναι εξίσου προβληματικά με εκείνα της βρετανικής. Για παράδειγμα, σε εθνικό επίπεδο, το ποσοστό των 65 ετών και άνω ανέρχεται σε 22,5% και αυτό των 85 ετών και άνω στο 3,6 %, με αποτέλεσμα οι εκτιμήσεις να θέλουν τη χώρας μας ως την πιο γερασμένη της Ευρώπης έως το 2030.

Εκτός, όμως, από το υψηλό ποσοστό συννοσηροτήτων όσο ο πληθυσμός γερνάει, οφείλει κανείς να συνεκτιμήσει ότι το  63% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 18 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Αντίστοιχα, περίπου το 36% των πολιτών είναι συγκεντρωμένο στον Νομό Αττικής, κάτι που συνιστά ιδανική συνθήκη μεταδόσεων του κορονοϊού.

Επειτα, είναι και οι μεταλλάξεις

«Παρ’ όλα αυτά, μήπως θα έπρεπε να τα είχαμε πάει καλύτερα» είναι το ερώτημα που θέτουν οι Times. O Τζόνσον σφάλλει, σημειώνουν, όταν αναφέρεται στον γερασμένο πληθυσμό του Ηνωμένου Βασιλείου, εν συγκρίσει με άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ο μέσος όρος της ηλικίας των Βρετανών είναι τα 40 έτη, χαμηλότερος από αυτόν των Γερμανών και των Γάλλων. Εχει όμως δίκιο, προσθέτουν, όταν υπογραμμίζει πως «είμαστε λιγότερο υγιείς και ένα παχύσαρκο έθνος».

Κάπως έτσι, συμφωνούν με τη «γραμμή» του πρώην πρωθυπουργού όταν επιμένει –όσο ιδιοτελής και αν φαίνεται η στάση αυτή– πως η αντίδραση της τότε κυβέρνησης δεν θα πρέπει να είναι ο μοναδικός υπό εξέταση παράγοντας. Αναλογιζόμενος κανείς περιπτώσεις κρατών όπως η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα, είναι αναπόφευκτο να καταλήξει ότι οι κυβερνήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο. «Το ίδιο, όμως, ισχύει και για τη δομή του πληθυσμού, την κουλτούρα, τη γεωγραφία… και την καθαρή τύχη» προσθέτει ο επιστημονικός συντάκτης Τομ Γουίπλ.

Επαιξε όντως ο παράγοντας τύχη ρόλο στην πανδημία της Covid; Σύμφωνα με τους Times η απάντηση είναι «ναι». Κάνουν μια αναδρομή στον Νοέμβριο του 2020, όταν κάπου στο Kεντ ένα μικρό τμήμα RNA μεταλλάχθηκε, με αποτέλεσμα ο SARS-CoV-2 να γίνει πιο μολυσματικός. Περίπου 60.000 Βρετανοί πέθαιναν εκείνη την περίοδο εξαιτίας εκείνης της μετάλλαξης.

Ισως, εντούτοις, η τύχη να μην είναι τόσο…. τυχαία, ή ίσως κάποιες πολιτικές αποφάσεις να είχαν αλλάξει τις τύχες χιλιάδων ανθρώπων. «Θα μπορούσαμε να είχαμε χειριστεί καλύτερα την παραλλαγή Αλφα; Φυσικά και θα μπορούσαμε. Διστάζαμε, υπεκφεύγαμε. Τελικά επιβλήθηκε lockdown μόνον όταν όλες οι ενδείξεις έδειχναν κόκκινο. Αλλά από την άλλη πλευρά, η εμφάνισή της ήταν ο ορισμός της κακοτυχίας» τονίζει ο συντάκτης των Times.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News