Με αφορμή την παράσταση «Του Κουτρούλη ο γάμος» του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, την οποία σκηνοθέτησε στο Εθνικό Θέατρο, ο Βασίλης Παπαβασιλείου μιλά για τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

Πολλοί περιγράφουν την εποχή μας ως αντιηρωική. Το μεγάλο όμως στοίχημα των καιρών μας είναι πως εντοπίζονται, μέσα στη θλίψη και τη σπασμωδικότητα της ατομικής ζωής, τα θραύσματα των ηρωικών μορφών που δημιουργούν το σκηνικό της ανθρώπινης φυλογένεσης του ανθρώπινου πολιτισμού. Θέλοντας και μη όλοι μετέχουμε ενός παρελθόντος, το οποίο κάποια στιγμή ήταν και τυπικά ηρωικό.

Η έννοια της ήττας δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την αποτυχία. Μερικές φορές, αυθαίρετα, τα ενοποιούμε αυτά. Μου αρέσει να σκέφτομαι μία φράση του Συκουτρή: «ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες ηττήθηκε αλλά δεν απέτυχε».

Είμαστε ο ενικός αριθμός του πληθυντικού μας. Αρα, λοιπόν, ένας ψευτοενικός. Γι’ αυτό κι έχουμε μια εικόνα της μοναξιάς μας ως κατάρα. Όμως, μέσα σε αυτή τη συνθήκη, ενοικεί και μια άλλη δραστηριότητα, η οποία είναι για μένα το μέγιστο δώρο του ανθρώπου. Η δραστηριότητα της σκέψης. Με αυτή την έννοια, όπως έλεγε ένας Ρωμαίος, «ποτέ τόσο μόνος όταν είμαι με πολλούς, ποτέ με τόσους πολλούς την ώρα που είμαι μόνος». Δηλαδή, η μοναξιά είναι μια υπόθεση κατοίκησης του κόσμου και κατοίκησης από τον κόσμο. Το πώς είσαι μέσα στους Αλλους, πως είναι οι Αλλοι μέσα σου. Αυτή είναι η ύψιστη διακύβευση της σκέψης.

Πιστεύω στην έννοια της δημόσιας διοίκησης καθώς αντιστοιχεί σε μια πολύ υψηλή κοινωνική προσφορά. Δεν πιστεύω στην παθολογία, την παθογένεια αυτή που ενσάρκωσε η ελληνική Μεταπολίτευση, εκεί που είχαμε 20ρηδες με το όραμα της συνταξιοδότησης στα μάτια.

Συχνά μιλάμε για τη διαφθορά. Πάρτε για παράδειγμα τη Siemens. Θα σας έλεγε κάποιος ότι η Siemens δεν διεφθάρη, απλώς συνομίλησε με τα ισχύοντα εν Ελλάδι. Κι όχι μόνο έκανε αυτό που έκανε και σε άλλες χώρες αλλά εδώ καταφέραμε να το χειριστούμε με τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος καταλήξαμε ότι μάλλον ευθύνομαι εγώ για τη Siemens! Αυτά τα πράγματα ούτε σε χώρες της Αφρικής δεν συμβαίνουν. Αυτό το παράδειγμα μας δείχνει επίσης, ότι δεν πρέπει να ηθικολογούμε απερίσκεπτα. Ο κάθε άνθρωπος είναι ευεπίφορος σε κινήσεις που του εξασφαλίζουν με τη μικρότερη προσπάθεια, το μεγαλύτερο αποτέλεσμα. Αυτό νομίζω ότι ήταν το σήμα κατατεθέν του τρόπου με τον οποίο έζησε η ελληνική κοινωνία μέσα σε αυτή τη μεταπολιτευτική φρεναπάτη.

Οι πολιτικοί δεν φταίνε. Είναι μια υποπερίπτωση μιας γενικότερης κατάστασης. Εχω την εντύπωση ότι πρέπει να δούμε τη θλιβερή περίπτωση του ελληνικού συστήματος της Μεταπολίτευσης στην εκδοχή του αυτή όπου η Δημοκρατία είναι το καινούργιο κοσκινάκι. Όπως έλεγε κι ο Ντελόρ πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια, «η πολιτική απαξιώνεται γιατί οι πολιτικοί δεν κάνουν το μόνο πράγμα για το οποίο πληρώνονται: να σκέφτονται». Γιατί η σκέψη εμπεριέχει την κίνηση, τη δράση, τον σκοπό. Οι Ελληνες πολιτικοί, λοιπόν, έφτιαξαν –κι εδώ έγκειται η ειρωνεία- ένα είδος παλαιού καθεστώτος, ένα είδος Βουρβώνων της Δημοκρατίας. Μέσα από τους κομματικούς σωλήνες και τις ιδιαιτερότητες του συστήματος (με τον δικομματισμό, τις αυτοδυναμίες, και τις πελατειακές σχέσεις), δημιουργήθηκαν άνθρωποι που ζούσαν σε μια σφαίρα εντελώς δική τους, με το αζημίωτο, και που τώρα μοιάζουν σα να προσγειώθηκαν ανώμαλα πριν από δύο χρόνια στην πεζή, σκληρή πραγματικότητα.

Το συμβόλαιο συνύπαρξης των Ελλήνων έχει διαρραγεί. Η Ελλάδα ζει αυτή τη στιγμή, με αφορμή την κρίση, τα αποκαλυπτήρια μιας άλλης κρίσης: της απιστίας. Χρειάζεται ένα μίνιμουμ πίστης στην κοινότητα που σε περιβάλλει για να υπάρξεις ο ίδιος, είτε ως τσοπάνης, είτε ως  καλλιτέχνης, είτε ως οτιδήποτε. Το πρότυπο του πολιτικού συστήματος που επικράτησε στην Ελλάδα έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή αυτού του δεσμού εμπιστοσύνης. Αυτό είναι το μείζον πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Το ότι ο Άλλος δεν είναι συμπολίτης αλλά αντίπαλος σημαίνει το τέλος μιας πολιτικής κοινότητας. Εχει χαθεί η αυθόρμητη εμπιστοσύνη του ατόμου στην κοινότητα που το περιβάλλει. Όταν το κόκκινο φανάρι δεν νοείται ως τέτοιο αλλά ως πράσινο, όταν αυτό το αστικό ντροπαλό πεζοδρόμιο καταπατείται από τροχοφόρα, τότε για πια κοινωνική συνοχή μιλάμε; Ετσι, χτίζεται μια καθημερινότητα αλλοτριωτική.

Αναρωτιέμαι για την εικόνα που θα παρουσιάσουν αυτές οι εκλογές. Τι γίνεται τελικά εδώ, μέσα σε αυτό το πειραματικό εργαστήριο που λέγεται Ελλάδα; Αυτό τώρα τι είναι; Δεν είναι έμμεση μετατροπή των εκλογών σε δημοψήφισμα; Είναι. Τι σημαίνει εκλέγω ένα αντιπροσωπευτικό σώμα ως αντιπροσώπους μου, όταν κάτω από κάθε όνομα των υποψηφίων πρέπει να σκέφτομαι το «ναι» ή «όχι» τους στο «σχέδιο σωτηρίας»; Αυτά τα παιχνίδια των εξαιρέσεων, τα οποία είναι μέσα στη συνθήκη της εκτάκτου ανάγκης, είναι τα παιχνίδια των ύπουλων αλλοιώσεων και των ύπουλων επιβεβαιώσεων. Τώρα, όσον αφορά εμένα, προβληματίζομαι πολύ για το τι θα ψηφίσω. Ως τρόφιμος του «Σωφρονιστηρίου-Αναμορφωτηρίου η Ελλάς», αποδέχομαι την ιδιότητα του τροφίμου; Προσερχόμενος σε αυτές τις εκλογές τη νομιμοποιώ; Το πλαίσιο μας ορίζει. Δεν είναι καθόλου τυχαία υπόθεση.

INFO: «Του Κουτρούλη ο γάμος»: ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ – ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ, Αγίου Κωνσταντίνου 22-24, τηλ. 210.5288173, 210.5288170, 210.5288171, 210.3305074, 210.7234567 (μέσω πιστωτικής κάρτας) και στο www.n-t.gr. Tιμές εισιτηρίων: €21, €18, €15, €13 (φοιτ), €10, κάθε Πέμπτη και Τετάρτη (απογευματινή) γενική είσοδος €13. Εως: 13/5.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News