Μας αρέσει, σε όλους, «να λέμε τα πράγματα με τ' όνομά τους». Με το σημερινό σημείωμα έρχομαι να επιχειρηματολογήσω ότι ήρθε ο καιρός «να πούμε τα πράγματα με τ' όνομά μας», να μιλήσουμε δηλαδή με τα αληθινά μας ονόματα.

Η ιδέα μού έχει έρθει από την αρχή που άρχισα να γράφω στo protagon και να διαβάζω τα σχόλια στα κείμενά μου ή σε άλλων. Από την αρχή εντυπωσιάσθηκα από τη συστηματική χρήση ψευδωνύμων από τους περισσότερους σχολιαστές. Συνέχισα αυτά τα δύο και κάτι χρόνια να διαβάζω τα σχόλια σε κείμενα κυρίως επιστημονικά και κοινωνικού προβληματισμού. Μια προσεκτικότερη ανάγνωση των σχολίων μού έδειξε ότι ένας μικρός αριθμός αποτελεί ολοκληρωμένες τοποθετήσεις και αυτά είναι σχεδόν πάντα ενυπόγραφα. Το μεγαλύτερο μέρος των σχολίων ακολουθεί αρκετά καλά ολόκληρη, ή τμήματα, της επιχειρηματολογίας των άρθρων και σχολιάζει με ενδιαφέροντα τρόπο κάποια σημεία του. Αρκετά, προσθέτουν νέες ενδιαφέρουσες ιδέες ή χρήσιμες πληροφορίες και κάποια έχουν μια ενδιαφέρουσα αντιπαράθεση. Σχεδόν όλα αυτά τα σχόλια είναι με ψευδώνυμα. Γιατί; Το παρόν κείμενο απευθύνεται στους συντάκτες αυτών των σχολίων.

Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον που συμμετέχει με τον λόγο του να μην συμμετέχει και με το όνομά του; Το όνομά μας δεν είναι η εγγραφή μας στην κοινωνική πραγματικότητα; Δεν ανακαλεί το φυσικό  σώμα μας, δεν δηλώνει το «πρόσωπό» μας (σύμφωνα με την αρχαιοελληνική και χριστιανοορθόδοξη παράδοση αλλά και τα απλά ελληνικά); «Έχεις πρόσωπo;». Αν ναι , δείξ' το με το όνομά σου!

Τα ψευδώνυμα είναι απαραίτητα σε καιρούς χαλεπούς όταν διώκονται οι άνθρωποι για τις ιδέες τους. Ας θυμίσω, όμως, ότι σε όλες τις δικτατορίες μία από τις σημαντικότερες αντιδράσεις ήταν οι ενυπόγραφες διαμαρτυρίες των πολιτών, που δήλωναν το μέγεθος της αντίθεσης στο καθεστώς. Ακόμη, στη ζοφερή μετεμφυλιακή και δικτατορική Ελλάδα, «το όνομά σου» ζητούσαν στη δήλωση της αποκήρυξης των ιδεών σου και φυσικά και του εαυτού σου. Το όνομα, συνώνυμο του εαυτού. Πώς λοιπόν σήμερα, σε καιρούς που κανείς δεν διώκεται για τις ιδέες του, οι άνθρωποι κρύβονται πίσω από πλαστές ταυτότητες;

Θεωρώ ότι η διάδοση στον κυβερνοχώρο των λεγόμενων κοινωνικών δικτύων και των παιχνιδιών, όπου κατασκευάζει κανείς κάποιον πλαστό ήρωα (σίγουρα με βάση τις ασυνείδητες ανάγκες του, τα ελλείμματά του και τις απωθημένες επιθυμίες του), δημιουργούν μία «ιδεολογία της πλαστότητας» (για να μην πω μια «γιορτή του άνευ νοήματος», όπως λέει ο Κούντερα με το τελευταίο του βιβλίο), που δυστυχώς ακτινοβολεί και σε άλλους (όλους;) τομείς της κοινωνικής ζωής, ακόμη και εκεί όπου χρειάζεται η προσωπική τοποθέτηση ως άτομο, ως υποκείμενο.

Ο 20ος υπήρξε ο αιώνας όπου το «υποκείμενο» κινδύνεψε να εξαφανισθεί. Ας αναφέρω την κατάργησή του από τη διαστρεβλωμένη εφαρμογή του μαρξισμού, από τον εθνικοσοσιαλισμό, από τις αυταρχικές δικτατορίες. Από όλες τις ντετερμινιστικές κοινωνικές θεωρίες, από τον στρουκτουραλισμό, από τον συμπεριφορισμό. Ίσως μόνο ο υπαρξισμός και η ψυχανάλυση κράτησαν το υποκείμενο στην κεντρική θέση που σημαίνει: το «Εγώ» ως χώρος των αποφάσεών του, της ευθύνης του και της ενοχής του, συνθήκες που το συγκροτούν ως άτομο απέναντι στην ιστορία του και στη συλλογική Ιστορία. Ο 21ος ανακοινώνεται ως ο αιώνας της μεγάλης σύγκρουσης ανάμεσα στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, στον οικονομίστικο ντετερμινισμό και τον ρατσισμό που θέλουν να εξαλείψουν το «υποκείμενο» και στα ελεύθερα, δημιουργικά και αφυπνισθέντα, ίσως και λόγω της παγκόσμιας κρίσης, άτομα που θέλουν να ζήσουν «εις το όνομά τους».

«Εγώ», όνομα και Ιστορία, σημαίνει ύπαρξη στο τώρα, μνήμη στο μέλλον. Έλεγχος από τον εαυτό μας και τους άλλους της συνέχειάς μας και της ασυνέχειάς μας. Διαρκής ενεργός ύπαρξη μέσα στην κοινωνία. Σήμερα, νομίζω περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε τα σκεπτόμενα άτομα να «συνωμοτήσουν» απέναντι στη σαγήνη της πλαστότητας και της υποκείμενης, άδηλης λογοκρισίας, γιατί τι άλλο είναι ένας λόγος που στερείται του αληθινού προσώπου που τον εκφέρει;

Τα λόγια με ψευδώνυμο είναι πυροτεχνήματα. Τα λόγια με επώνυμο είναι πυρά. Διαλέξτε!

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News