Τι κρύβουν οι πάνες; Για τις μαμάδες, τα προφανή. Για τους επιστήμονες, έναν θαυμαστό κόσμο από άγνωστους ιούς και πολλές πληροφορίες για το βρεφικό εντερικό μικροβίωμα.

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Microbiology διαπιστώνει ότι στο βρεφικό έντερο «κατοικούν» ιοί από τουλάχιστον 200 «οικογένειες», οι οποίοι φαίνεται να έχουν προστατευτική δράση για τα βρέφη. Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνεται τόσο μεγάλος αριθμός, και μάλιστα πολλοί από τους ιούς αυτούς ήταν μέχρι σήμερα άγνωστοι!

Στη σχετική έρευνα, διεθνής επιστημονική ομάδα μελέτησε τις… λερωμένες πάνες 647 μωρών από τη Δανία. «Βρήκαμε έναν εντυπωσιακό αριθμό άγνωστων ιών στα κόπρανα αυτών των μωρών. Δεν πρόκειται μόνο για χιλιάδες νέα είδη ιών, αλλά, προς έκπληξή μας, και περισσότερες από 200 οικογένειες ιών που δεν έχουν ακόμη περιγραφεί. Αυτό σημαίνει ότι από νωρίς στη ζωή, τα υγιή παιδιά ταλαιπωρούνται από μια ακραία ποικιλία ιών του εντέρου, που πιθανώς έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο αν θα αναπτύξουν διάφορες ασθένειες αργότερα» δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Ντένις Σάντρις Νίλσεν, καθηγητής Επιστήμης Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.

Οι ερευνητές βρήκαν και χαρτογράφησαν συνολικά 10.000 είδη ιών στα κόπρανα των βρεφών. Ο αριθμός αυτός είναι δέκα φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό των βακτηριακών ειδών στα ίδια παιδιά.

Αυτοί οι ιοί κατανέμονται σε 248 διαφορετικές «οικογένειες», από τις οποίες μόλις 16 ήταν γνωστές στο παρελθόν. Οι ερευνητές ονόμασαν τις υπόλοιπες 232 άγνωστες οικογένειες ιών με τα ονόματα των παιδιών που συμμετείχαν στη μελέτη. Ετσι, πλέον υπάρχουν οικογένειες ιών όπως Sylvesterviridae, Rigmorviridae και Tristanviridae!

«Είναι η πρώτη συστηματική επισκόπηση της ποικιλομορφίας των ιών του βρεφικού εντέρου. Θέτει μια εντελώς νέα βάση για τη διερεύνηση της σημασίας των ιών για το μικροβίωμα και την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και στην προστασία από χρόνιες ασθένειες, όπως το άσθμα και ο διαβήτης» δηλώνει ο Shiraz Shah, ερευνητής στο Κέντρο Προοπτικών Μελετών για το Παιδικό Ασθμα, στην Κοπεγχάγη, από όπου ξεκίνησε η μελέτη.

Το 90% των ιών που ανακαλύφθηκαν στις πάνες ανήκουν στο είδος των βακτηριοφάγων. Αυτοί οι ιοί έχουν ως ξενιστές βακτήρια και δεν επιτίθενται στα κύτταρα των παιδιών, που σημαίνει ότι δεν προκαλούν ασθένειες. Οι επιστήμονες υποθέτουν τώρα ότι βακτηριοφάγοι χρησιμεύουν ως «σύμμαχοι», συμβάλλοντας στην ενίσχυση του μεταβολισμού αλλά και στην άμυνα του οργανισμού. Φαίνεται επίσης ότι οι βακτηριοφάγοι συμβάλλουν στη διατήρηση της ισορροπίας του μικροβιώματος του εντέρου, διατηρώντας υπό έλεγχο μεμονωμένους βακτηριακούς πληθυσμούς.

Για τη σημασία που έχουν όλα αυτά, ο Shiraz Shah εξηγεί: «Μέχρι σήμερα, η ερευνητική κοινότητα επικεντρωνόταν κυρίως στον ρόλο που έχουν τα βακτήρια στην υγεία και την ανάπτυξη ασθενειών. Τώρα, όμως, αποκαλύπτεται και ο ρόλος των ιών, για τον οποίο πρέπει να μάθουμε περισσότερα. Οι ιοί, τα βακτήρια και το ανοσοποιητικό σύστημα πιθανότατα αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται, ενώ δημιουργούν και μια ισορροπία. Οποιαδήποτε διατάραξη αυτής της ισορροπίας πιθανότατα αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιας νόσου».

Το υπόλοιπο 10% των ιών που εντόπισε η συγκεκριμένοι μελέτη είναι ευκαρυωτικοί, δηλαδή χρησιμοποιούν ανθρώπινα κύτταρα ως ξενιστές. Αυτοί οι ιοί μπορεί να είναι και «φίλοι» και «εχθροί». «Σαν να πρόκειται για μια διαρκή ιογενή προσβολή, η οποία προφανώς δεν αρρωσταίνει τα μωρά. Ωστόσο, γνωρίζουμε ακόμη πολύ λίγα για αυτό. Υποθέτουμε ότι σχετίζεται με την εκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να αναγνωρίζει τις λοιμώξεις αργότερα. Αλλά μπορεί επίσης να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ασθένειες που δεν έχουμε ακόμη ανακαλύψει» σημειώνει ο καθηγητής Νίλσεν.

Πού βρέθηκαν όλοι αυτοί οι ιοί;

Οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη ανακαλύψει από πού προέρχονται οι πολλοί ιοί στα βρέφη. Υποθέτουν πως «φταίει» το περιβάλλον. «Το έντερό μας είναι στείρο μέχρι να γεννηθούμε. Κατά τη γέννηση εκτιθέμεθα σε βακτήρια από τη μητέρα μας και από το περιβάλλον. Είναι πιθανό μερικοί από τους πρώτους ιούς να έρχονται μαζί με αυτά τα αρχικά βακτήρια, ενώ πολλοί άλλοι εισάγονται αργότερα, από την επαφή των μωρών με τον έξω κόσμο», λέει ο Nίλσεν.

Το σίγουρο είναι πως η υπόθεση απαιτεί περεταίρω έρευνα, ώστε να διαπιστωθεί εάν και σε ποιο βαθμό αυτό το πλούσιο οικοσύστημα του βρεφικού εντέρου παίζει ρόλο στην προστασία από φλεγμονώδεις και χρόνιες ασθένειες.

Περί ιών γενικώς και βακτηριοφάγων ειδικώς

Ο ιός είναι ένας μικροοργανισμός που αποτελείται από ένα γονιδίωμα –είτε DNA είτε RNA– ενθυλακωμένο σε μια πρωτεϊνική μεμβράνη. Οι ιοί δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν από μόνοι τους. Αναζητούν ξενιστές και χρησιμοποιούν τα «ξένα» κύτταρα για να δημιουργήσουν αντίγραφα του εαυτού τους.

Οι ιοί ταξινομούνται σε οικογένειες, οι οποίες στη συνέχεια χωρίζονται σε «γένη» και «είδη». Πολύ γνωστό και επίκαιρο παράδειγμα αυτής της ταξινόμησης είναι ο κορονοϊός: Στην «οικογένειά» του ανήκουν ιοί SARS-CoV-2 (που προκαλεί την πανδημική νόσο Covid-19), MERS, SARS και αρκετοί ιοί του κοινού κρυολογήματος.

Οι βακτηριοφάγοι είναι πολύ μικροί ιοί, που διεισδύουν στη βακτηριακή μεμβράνη και είτε προκαλούν εσωτερική «έκρηξη», η οποία απελευθερώνει περισσότερα σωματίδια ιού, είτε αναπαράγονται ενσωματώνοντας το γενετικό τους υλικό στο γονιδίωμα του βακτηρίου-ξενιστή. Τα τελευταία χρόνια ερευνάται ο ρόλος που θα μπορούσαν να παίξουν οι βακτηριοφάγοι ιοί στην καταπολέμηση επικίνδυνων και ανθεκτικών στα φάρμακα βακτηρίων.

Μερικά πράγματα για τις πάνες που ίσως δεν ξέρουν οι μωρομάνες

Η αγορά βρεφικής πάνας στην Ευρώπη έφθασε τα 7 δισ. ευρώ το 2020. Υπολογίζεται ότι αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό 3,6%. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ίδια αγορά αναμένεται να ξεπεράσει τα 92 δισ. δολάρια μέχρι το 2030. Κάθε ένα λεπτό η Ευρώπη παράγει 1.000 πάνες μιας χρήσης. Τον πρώτο χρόνο της ζωής του ένα μωρό χρησιμοποιεί περίπου 3.000 πάνες. Υπολογίζεται ότι χρειάζεται έως 12 πάνες κάθε ημέρα.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της πάνας: οι πάνες μιας χρήσης περιέχουν πλαστικό και χρειάζονται πολλά χρόνια για να διασπαστούν. Κατά μέσο όρο, οι πάνες μιας χρήσης αποτελούν έως και το 50% των οικιακών απορριμμάτων. Είναι το τρίτο συχνότερο είδος οικιακού απορρίμματος στις χωματερές! Ωστόσο, και οι επαναχρησιμοποιούμενες υφασμάτινες πάνες δεν θεωρούνται απαραίτητα πιο φιλικές για το περιβάλλον, αφού απαιτούν πόρους κα ενέργεια για να πλυθούν και να ξαναχρησιμοποιηθούν.

Μελέτη που δημοσιοποιήθηκε το 2019 διαπίστωσε ότι στην ευρωπαϊκή αγορά κυκλοφορούσαν πάνες κατασκευασμένες από υλικά που περιείχαν επικίνδυνες και δυνητικά τοξικές για τα βρέφη ουσίες. Η μελέτη υπολόγισε ότι πάνω από 14 εκατ. βρέφη υπήρξαν εκτεθειμένα σε ουσίες που σχετίζονται με σοβαρές ενδοκρινικές διαταραχές, με διαταραχές του αναπαραγωγικού συστήματος, αλλά και με κάποιες μορφές καρκίνου. Εκτοτε, η Ευρώπη έχει απαγορεύσει τις επικίνδυνες ουσίες στις πάνες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News