Ενα βήμα πιο κοντά στον εντοπισμό μιας απλής εξέτασης αίματος για την ανίχνευση των ατόμων που διατρέχουν πρώιμο κίνδυνο για την ανάπτυξη Αλτσχάιμερ βρίσκονται οι επιστήμονες, εμπλέκοντας στην ούτως ή άλλως δύσκολη διαγνωστική εξίσωση ένα εγκεφαλικό κύτταρο που (όπως όλα δείχνουν) παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου.

Μάλιστα, η ανακάλυψη αυτή φαίνεται να αποτελεί το «κλειδί» που ξεκλειδώνει ένα από τα επίμονα μυστήρια της πάθησης και συνοψίζεται στο εξής ερώτημα: «Γιατί μερικοί άνθρωποι διατρέχουν φαινομενικά υψηλό κίνδυνο αλλά δεν αναπτύσσουν ποτέ τη νόσο;».

Οπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα των Times, το Αλτσχάιμερ σχετίζεται με τη συσσώρευση μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται β-αμυλοειδές, στον εγκέφαλο. Ομως, ενώ όλοι οι ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με τη νευροεκφυλιστική αυτή ασθένεια έχουν σχηματίσει τις ενδεικτικές αυτές «πλάκες», υπάρχουν και πολλοί άλλοι με αντίστοιχα απεικονιστικά ευρήματα, οι οποίοι όμως δεν εκδηλώνουν τελικά την πάθηση.

Και ενώ πολλοί επιστήμονες επιμένουν πως η έγκαιρη παρέμβαση για την αναχαίτιση της νόσου είναι ζωτικής σημασίας, τα παραπάνω ευρήματα εμπόδιζαν τις εξελίξεις στο κρίσιμο αυτό πεδίο.

Τι έλειπε από την εξίσωση;

Ποια μπορούσε, λοιπόν, να είναι η κρυφή μεταβλητή που επηρεάζει το αποτέλεσμα; Νέα μελέτη «φωτογραφίζει» ένα κύτταρο σε σχήμα αστεριού, που ονομάζεται (πώς αλλιώς;) αστροκύτταρο. Για τη διεξαγωγή της έρευνας μελετήθηκαν αιματολογικές εξετάσεις και σαρώσεις PET (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων), εξετάζοντας τα επίπεδα αμυλοειδούς σε 1.000 συμμετέχοντες, στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και της δεκαετίας του ’70. Σημειώνεται πως εκείνη την περίοδο οι εθελοντές δεν είχαν σημάδια γνωστικής έκπτωσης.

Στη συνέχεια, οι επιστήμονες εστίασαν στην αντιδραστικότητα των αστροκυττάρων, που βοηθούν στη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου. Μάλιστα, και όπως διευκρινίζεται στο ίδιο δημοσίευμα των «Times», ορισμένοι επιστήμονες υποψιάζονταν εδώ και αρκετό καιρό ότι τα κύτταρα αυτά πιθανόν να αποτελούν σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα των διεργασιών που οδηγούν στο Αλτσχάιμερ. Και, όπως φαίνεται, επιβεβαιώνονται.

Τα… φώτα στραμμένα στα αστροκύτταρα

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Medicine», διαπίστωσε ότι τα αστροκύτταρα φαίνεται να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Για τα άτομα με υψηλά επίπεδα β-αμυλοειδούς και με μη φυσιολογική αντιδραστικότητα αστροκυττάρων η κατάσταση προχώρησε, με τη συσσώρευση αμυλοειδούς να οδηγεί στην ενεργοποίηση μιας άλλης πρωτεΐνης που ονομάζεται tau. Η πρωτεΐνη αυτή σημειώνεται πως είναι ζωτικής σημασίας για την εκδήλωση της νόσου.

Αν και οι ερευνητές δεν παρακολούθησαν τους εθελοντές μέχρι την ανάπτυξη των συμπτωμάτων, ο καθηγητής Tharick Pascoal, από το Πανεπιστήμιο «Pitt», σημείωσε ότι τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το αμυλοειδές είναι απαραίτητη, αλλά όχι επαρκής συνθήκη για την ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ.

«Αυτό θέτει τα αστροκύτταρα στο επίκεντρο ως βασικούς ρυθμιστές της εξέλιξης της νόσου, αμφισβητώντας την ιδέα ότι το αμυλοειδές είναι αρκετό για να προκαλέσει τη νόσο του Αλτσχάιμερ» συμπλήρωσε.

Επιπροσθέτως, η δρ Ρόσα Σάντσο, επικεφαλής της έρευνας στο Alzheimer’s Research UK, σχολίασε στους Times πως «η έγκαιρη και ακριβής ανίχνευση της νόσου θα είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη πραγματικά αποτελεσματικών θεραπειών».

«Αυτά τα ευρήματα αυξάνουν την κατανόησή μας για την αλυσίδα των γεγονότων στο Αλτσχάιμερ – κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για τον εντοπισμό των πιο πολλά υποσχόμενων στόχων για φάρμακα, διασφαλίζοντας ότι μπορούν να δοκιμαστούν στους σωστούς ανθρώπους τη σωστή στιγμή» κατέληξε η ίδια.

Λύση στο μυστήριο

Για μα «πολύ σημαντική ανακάλυψη» κάνει λόγο η καθηγήτρια Νευρολογίας στο ΑΠΘ, Μάγδα Τσολάκη. Και αυτό διότι «μέχρι τώρα δεν ξέραμε πώς συνδέεται η συσσώρευση του β-αμυλοειδούς με τη συσσώρευση μιας άλλης πρωτεΐνης, της τ, η οποία είναι απαραίτητη διαταραχή για να μπει η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ». Συνεπώς, σύμφωνα με την καθηγήτρια, η έρευνα αυτή απαντά στο ερώτημα γιατί κάποιοι ασθενείς που έχουν αμυλοειδικές πλάκες στον εγκέφαλό τους δεν νοσούν από τη νευροεκφυλιστική ασθένεια.

Εντούτοις, στο ερώτημα που της έθεσε το Protagon, σχετικά με το πότε θα είναι διαθέσιμη αυτή η εξέταση, συνιστά υπομονή: «Δυστυχώς, κάθε καινούργια εξέταση χρειάζεται να επαναληφθεί σε μεγάλο δείγμα ασθενών, έτσι ώστε να έχουμε την πληροφορία για το πόσο ακριβής είναι η μέθοδος. Επειτα υποβάλλεται για έγκριση στον FDA, EMA και άλλους οργανισμούς έγκρισης φαρμάκων».

Εάν όμως, τελικά λάβει το «πράσινο φως» από τους αρμόδιους φορείς, τότε αναμένεται να έχει επιτευχθεί μία μεγάλη νίκη κατά την νόσου Αλτσχάιμερ. «Μια φθηνή εξέταση αίματος, που θα θέτει τη διάγνωση με ακρίβεια μεγαλύτερη του 90%, θα μας δώσει τη δυνατότητα να τρέξουμε πολύ γρηγορά κλινικές μελέτες, αφενός με μικρότερο αριθμό ασθενών, αφετέρου σε πολύ πρώιμα στάδια, και επομένως γρήγορα θα έχουμε εκείνα τα φάρμακα που χρειαζόμαστε ώστε να σταματούμε τη νόσο πριν ακόμη εκδηλωθούν συμπτώματα» καταλήγει η κυρία Τσολάκη.

Να σημειωθεί ότι παγκοσμίως περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από Αλτσχάιμερ ή κάποιο παρεμφερές είδος άνοιας, ενώ καταγράφονται σχεδόν 10 εκατομμύρια νέα περιστατικά κάθε χρόνο. Μόνο στη χώρα μας ζουν 200.000 άτομα με άνοια, ενώ το 2050 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 600.000.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News