«Ω, είναι πολύ περίπλοκο» απαντά η Νταϊάν φον Φίρστενμπεργκ όταν η δημοσιογράφος του Guardian τη ρωτάει τηλεφωνικά πού βρίσκεται αυτή τη στιγμή. «Βρίσκομαι σε ένα πολύ στοχαστικό μέρος. Είμαι σχεδόν 77 και έχω περάσει μια μεγάλη ζωή. Μια φολκλορική ζωή. Μια μεγάλη περιπέτεια. Και τώρα είναι καιρός να κάνω τον ισολογισμό αυτής της ζωής» λέει στην Τζες Κάρτνερ Μόρλεϊ, αν και στην πραγματικότητα εκείνη αναρωτιόταν απλώς για τη γεωγραφική της θέση.

«Είναι υπέροχο να γερνάς» σχολιάζει η πιο επιδραστική σχεδιάστρια μόδας μετά την Κοκό Σανέλ. «Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν αρέσει στον κόσμο. Τέλος πάντων, ξέρετε, πάντα μου άρεσε να φαίνομαι λίγο τσαλακωμένη».

Η Φον Φίρστενμπεργκ ελέγχει τόσο πολύ την όποια κατάσταση και την όποια συζήτηση, ώστε είναι σχεδόν αδύνατο να της κάνεις συνέντευξη, αλλά είναι υπέροχο να την ακούς να μιλάει, γράφει στον Guardian η Κάρτνερ Μόρλεϊ. Μίλησε μαζί της με αφορμή τη συμμετοχή της διάσημης σχεδιάστριας μόδας στο πάνελ των ομιλητών του συνεδρίου Business of Fashion VOICES, για ηγέτες του δημιουργικού και επιχειρηματικού κλάδου (28 έως τις 30 Νοεμβρίου).

Στο συνέδριο η Φον Φίρστενμπεργκ θα συνομιλήσει με την πακιστανοκαναδή δημοσιογράφο, κινηματογραφίστρια και ακτιβίστρια Σαρμίν Ομπέιντ Σινόι, την πρώτη γυναίκα και πρώτη έγχρωμη που σκηνοθέτησε σίκουελ της σειράς «Πόλεμος των Αστρων» (η ταινία της αναμένεται να κυκλοφορήσει το 2026), η οποία έχει βραβευτεί με δύο Οσκαρ για τις μικρού μήκους ταινίες της «Saving Face» και «A Girl in the River». Πρόσφατα, εξάλλου, η Σαρμίν Ομπέιντ Σινόι ολοκλήρωσε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή της Νταϊάν φον Φίρστενμπεργκ.

Wrap dress, έμβλημα επιτυχίας

Αυτό που ενδιέφερε πάντα την ίδια ήταν η μεγάλη εικόνα, η χειρονομία που εκφράζει μια μεγάλη ιδέα, η αίσθηση όλων των συναισθημάτων. Ακόμη και το θρυλικό wrap dress που της χάρισε τη φήμη και την περιουσία της –ένα εμβληματικό φόρεμα που γίνεται 50 ετών του χρόνου– ήταν μόνο ένα μέσο για να πετύχει, ένας τρόπος για να αποκτήσει τη ζωή που ήθελε.

Οταν ήταν μικρό κορίτσι, λέει στη συνέντευξή της στον Guardian, δεν ήξερε τι ήθελε να κάνει όταν θα μεγάλωνε, αλλά ήξερε τι είδους γυναίκα ήθελε να γίνει: μια γυναίκα υπεύθυνη. «Δεν ήξερα τι σήμαινε αυτό με λεπτομέρειες, αλλά ήξερα απολύτως το συναίσθημα. Και έγινα η γυναίκα που ήθελα να γίνω χάρη σε αυτό το φόρεμα. Δημιούργησα το φόρεμα, αλλά στην πραγματικότητα το φόρεμα με δημιούργησε».

Σε έναν κλάδο όπου οι περισσότερες τάσεις επιβιώνουν το πολύ για έξι μήνες, πώς αντέχει ένα φόρεμα να ζει εδώ και μισό αιώνα; «Αυτό το φόρεμα έχει επιζήσει γιατί δίνει σε μια γυναίκα τη γλώσσα του σώματος της αυτοπεποίθησης» απαντά η διάσημη σχεδιάστρια. «Τα κόλπα της μοδιστρικής αφορούν το πώς νιώθει μια γυναίκα». Η Φον Φίρστενμπεργκ δεν σπούδασε ποτέ σχέδιο, αλλά στα 20 της έμαθε την τέχνη του υφάσματος, του χρώματος και της εκτύπωσης στα ιταλικά εργοστάσια ενδυμάτων του Aντζελο Φερέτι.

Μια μέρα ταξίδεψε στις ΗΠΑ για να επισκεφθεί τον νέο της φίλο, τον πρίγκιπα Εγκον φον Φίρστενμπεργκ, τον οποίο είχε γνωρίσει σε νυχτερινό κέντρο της Γενεύης. Τότε ανακάλυψε τη Νέα Υόρκη. «Οταν επέστρεψα στο εργοστάσιο, το μόνο που μπορούσα να σκεφτώ ήταν πώς θα γυρίσω στην Αμερική. Εφτιαξα λοιπόν μερικά δείγματα και ξαναπήγα στη Νέα Υόρκη με μια βαλίτσα γεμάτη φορέματα. Ηταν σέξι αλλά σωστά. Κάποιος μου είπε: “Είναι ένα φόρεμα που μπορείς να το βάλεις για έναν άνδρα και δεν θα πειράξει τη μητέρα του”».

Το μυστικό, τονίζει, είναι το ύφασμα: «Θυμάμαι ότι ο Κριστιάν Λακρουά μου είπε κάποτε: “Οι γυναίκες φτιάχνουν ρούχα, οι άνδρες φτιάχνουν κοστούμια”. Στους άνδρες σχεδιαστές δεν αρέσει το ζέρσεϊ γιατί δεν είναι ιδιαίτερα όμορφο να το βλέπεις, αλλά όταν το φοράς, καταλαβαίνεις την αξία του∙ πώς το νιώθεις και πώς λειτουργεί στο σώμα». Η Φον Φίρστενμπεργκ –όπως και Ντόνα Κάραν, η Κοκό Σανέλ και η Σόνια Ρίκελ– γνωρίζει ότι το ζέρσεϊ μπορεί να μην είναι ελκυστικό στην κρεμάστρα, αλλά είναι το αγαπημένο της γκαρνταρόμπας.

Η Νταϊάν γεννήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1946 στο Βέλγιο και η επιβίωση βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας της. Νεαρή νύφη στα 21 της, η ελληνοεβραία μητέρα της Λίλιαν Χάλφιν, το γένος Ναχμία, όπως αναφέρει η εφημερίδα Times of Israel, μεταφέρθηκε στο Αουσβιτς της Πολωνίας με ένα τρένο για βοοειδή και αργότερα στο στρατόπεδο Ράβενσμπρουκ της Γερμανίας.

Οταν ήρθε η απελευθέρωση, 13 μήνες αργότερα, «ήταν ένα σακουλάκι με κόκαλα σε ένα χωράφι με στάχτες». Νοσηλεύτηκε σε μια κοντινή αμερικανική βάση και οι γιατροί δεν περίμεναν ότι θα ζούσε, πόσο μάλλον ότι θα έκανε παιδιά. Ωστόσο, ξανάσμιξε με τον αρραβωνιαστικό της, παντρεύτηκε και γέννησε την Νταϊάν μέσα σε 18 μήνες. «Γεννήθηκα τόσο κοντά στην απελευθέρωση που θεωρώ ότι είμαι επιζώσα» λέει η ίδια.

«Η γέννησή μου ήταν ένας θρίαμβος της αγάπης πάνω στη δυστυχία. Αυτή είναι η σημαία μου. Η μητέρα μου με αποκαλούσε δάδα της ελευθερίας της και ήθελε να έχω μια μεγάλη ζωή» προσθέτει. Η παρακαταθήκη της ακούγεται ίσως υπερβολική για να μπορέσει να τη χειριστεί ένα μικρό κορίτσι. Η μητέρα της ευλογούσε το κρεβάτι της κάθε βράδυ: ήταν ευγνώμων για τα σεντόνια, την κουβέρτα, το μαξιλάρι και τη ζεστασιά, έχοντας κοιμηθεί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης σε μια ξύλινη σανίδα μαζί με αρουραίους. Και όταν η Νταϊάν φοβόταν το σκοτάδι, η μητέρα της την έκλεινε στην ντουλάπα: «Μου έμαθε ότι ο φόβος δεν είναι επιλογή».

«Δοκιμάζοντας» το πολωμένο κλίμα των social media, η Νταϊάν φον Φίρστενμπεργκ αντιμετώπισε κριτική επειδή εξέφρασε τη λύπη και τη συμπάθειά της για την απώλεια αθώων ζωών και στις δύο πλευρές του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς, καθώς υπάρχουν και εκείνοι που πιστεύουν ότι οτιδήποτε λιγότερο από την πλήρη υποστήριξη του Ισραήλ αποτελεί προδοσία της οικογενειακής ιστορίας της. «Είμαι απολύτως συντετριμμένη από αυτό που συμβαίνει στον κόσμο» λέει. «Δεν ξέρω τι να πω. Αναζητώ το φως, πιστεύω στην ειρήνη. Ως επιζώσα, έχω το δικαίωμα να πιστεύω στα θαύματα».

Αλλά δεν θέλει να μιλήσει περισσότερο για τη φρίκη των τρεχόντων γεγονότων: «Δεν θέλω να μιλήσω γιατί δεν μπορώ να πω τίποτα και δεν παίρνω τα λόγια ελαφρά» λέει στον Guardian. Η δική της αφήγηση είναι ένα παραμύθι –το μωρό-θαύμα μιας επιζήσασας του Ολοκαυτώματος, που μεγάλωσε όμορφη και δυνατή και παντρεύτηκε έναν ελβετό πρίγκιπα– και αυτή η ζοφερή στιγμή δεν είναι ώρα για παραμύθια.

«Αν ξέρεις να πακετάρεις, ξέρεις να ζεις»

Για οποιοδήποτε άλλο θέμα, όμως, κάθε άλλο παρά φειδωλή είναι. Το να πακετάρει ακονίζει πάντα το μυαλό της, λέει. «Τις καλύτερες ιδέες μου τις είχα όταν έφτιαχνα βαλίτσες. Ετοιμάζω βαλίτσες σε όλη μου τη ζωή, ταξιδεύω συνεχώς και αν ξέρεις να πακετάρεις, ξέρεις να ζεις». Οι ερωτήσεις κυλούν από πάνω της σαν νερό στην πλάτη της πάπιας, γράφει στον Guardian η Κάρτνερ Μόρλεϊ, καθώς η Νταϊάν φον Φίρστενμπεργκ έχει τον δικό της τρόπο να συνομιλεί.

Εν μέσω επαίνων για το wrap dress που την οδήγησε στην κορυφή της επιτυχίας, αναφέρει ότι η ίδια δεν το έχει φορέσει πραγματικά: «Ποτέ δεν είχα μέση», λέει, «άρα προτιμώ τα σεμιζιέ». Ενθουσιασμένη, δε, με το επικείμενο ταξίδι της στο Ηνωμένο Βασίλειο, αναπολεί τα εφηβικά της χρόνια σε οικοτροφείο της Οξφόρδης: «Η Οξφόρδη ήταν το μέρος όπου ανακάλυψα τη φύση», θυμάται, «και όπου, επίσης, έχασα την παρθενία μου. Εχω πολύ καλές αναμνήσεις».

Οι 50χρονη καριέρα της σε μια διαβόητα ευμετάβλητη βιομηχανία ήταν σαν μια βόλτα με τρενάκι. «Κάθε 20 χρόνια, οι νέοι με ανακαλύπτουν ξανά. Εχει συμβεί ήδη δύο φορές» επισημαίνει ειρωνικά. Η δεκαετία του 2000 ήταν περίοδος άνθησης για το brand DVF, τη δεκαετία του 2010 γνώρισε υπερεπέκταση και το 2020, όταν χτύπησε η Covid, η επωνυμία έφθασε κοντά στη χρεοκοπία. «Είχαμε μεγαλώσει πολύ, με εκατοντάδες καταστήματα, και ξαφνικά έχανα χρήματα. Θα μπορούσα να είχα πουλήσει τη μάρκα για μια περιουσία σε κάποιον που θα την εκπόρνευε. Αλλά δεν ήθελα να το κάνω αυτό» λέει.

Εκλεισε, λοιπόν, όλα τα καταστήματα εκτός από ένα στις ΗΠΑ και βελτίωσε την επιχείρηση, ενισχύοντας τα οικονομικά με έναν στρατηγικό εταίρο στο Χονγκ Κονγκ, με την πλειοψηφία να μένει στην οικογένειά της. Η 24χρονη Ταλίτα φον Φίρστενμπεργκ, η μεγαλύτερη από τα πέντε εγγόνια της, είναι τώρα συμπρόεδρος της εταιρείας, με αποστολή να φέρει τη μάρκα DVF στη γενιά Z.

Νωρίτερα φέτος η μάρκα λανσάρισε την πλατφόρμα μεταπώλησης ReWrap, με τιμές που κυμαίνονται από περίπου 80 έως 350 ευρώ. (Eνα καινούργιο DVF wrap dress φόρεμα κοστίζει πολύ περισσότερο.) «Για να είναι βιώσιμο ένα φόρεμα χρειάζεται να επιβιώσει 50 χρόνια» λέει η Φον Φίρστενμπεργκ. «Μπορείς να βρεις ένα φόρεμα σε ένα κατάστημα vintage, που έχει ζήσει ήδη τρεις ζωές και είναι ακόμα καλά στην υγεία του, χωρίς τρύπες» παρατηρεί. Παρεμπιπτόντως, έχει δίκιο: το ζέρσεϊ είναι ανθεκτικό ύφασμα∙ χωρίς κουμπώματα που σπάνε και χωρίς διακοσμητικά που φθείρονται, αυτά τα φορέματα είναι ουσιαστικά άφθαρτα.

Ο ελβετός πρίγκιπας δεν άντεξε πολύ∙ ωστόσο της χάρισε δύο παιδιά και το επίθετό της και παρέμειναν φίλοι∙ ο γάμος τους διήρκεσε από το 1969 έως το 1983 και ο πρίγκιπας πέθανε το 2004. Από το 2001 η Νταϊάν είναι παντρεμένη με τον δισεκατομμυριούχο μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης Μπάρι Ντίλερ. Εκτός από τη Νέα Υόρκη και το Κονέκτικατ, έχουν σπίτια στο Μπέβερλι Χιλς, όπου πρόσφατα διοργάνωσαν ένα πάρτι αρραβώνων για τους φίλους τους Τζεφ Μπέζος και Λόρεν Σάντσεζ, στο οποίο παρευρέθηκαν η Οπρα Γουίνφρεϊ και η Μπάρμπρα Στρέιζαντ.

Εχουν επίσης «ένα ωραίο σκάφος» (το «Eos» είναι ένα από τα μεγαλύτερα ιδιωτικά ιστιοπλοϊκά μήκους, 93 μέτρων, και η Νταϊάν λατρεύει να κολυμπάει δύο ώρες την ημέρα) και ένα σπίτι στη Βενετία, όπου η ίδια ελπίζει να περνάει περισσότερο χρόνο, όταν της το επιτρέψει το εργασιακό της πρόγραμμα.

«Τώρα, που βρίσκομαι στη δύση της ζωής μου, όλα τα κομμάτια του παζλ αρχίζουν να βγάζουν νόημα. Τα παιδιά μου με λένε “Το Μαντείο”. Εχω μάθει πολλά πράγματα στην πορεία και είναι καιρός να μοιραστώ αυτή τη σοφία» λέει. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας έγραψε το «Own It: The Secret to Life», το οποίο είναι ένα είδος μανιφέστου της με τη μορφή λεξικού. (Παράδειγμα: «Το εγώ είναι μια θετική άποψη για τον εαυτό, που μπορεί εύκολα να γίνει αφόρητο ελάττωμα όταν γίνεται κατάχρηση. Δείτε τον ναρκισσισμό».) «Είμαι υπερήφανη για αυτό το μικρό βιβλίο, γιατί είναι πολύ χρήσιμο» σημειώνει.

Ερωτες με τους Γουόρεν Μπίτι, Ομάρ Σαρίφ και Ρίτσαρντ Γκιρ, νύχτες στο «Studio 54» παρέα με τον Αντι Γουόρχολ και τον συνάδελφό της σχεδιαστή Χάλστον, επιζώσα από καρκίνο. Η Φον Φίρστενμπεργκ έζησε αρκετά και σε όλη της τη ζωή κρατούσε ημερολόγια.

Οταν η δημοσιογράφος του Guardian τη ρωτάει αν σκοπεύει να τα δημοσιεύσει, απαντά αρνητικά. «Είναι στα γαλλικά» λέει. «Το ημερολόγιο είναι μια επικοινωνία με τον εαυτό σου. Αυτή είναι η πιο σημαντική σχέση που θα έχετε». Ωστόσο, ελπίζουμε να αλλάξει γνώμη∙ τα απομνημονεύματά της θα ήταν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News