Για όσους δεν βρισκόμαστε εκεί, όλα είναι εικόνες και λόγια: Φωτογραφίες και βίντεο, ή αναρτήσεις ανθρώπων, που όλα μαζί συνθέτουν μια μάλλον ακατανόητη πραγματικότητα. Καίγεται η Πάτρα; Η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας; Και καίγεται κυριολεκτικά, όχι σε ταινία καταστροφής;
Δεν θα έπρεπε, βέβαια, να μας κάνει τόσο μεγάλη εντύπωση· πέρυσι κάηκε το Χαλάνδρι. Και πριν από λίγους μήνες το Λος Αντζελες, για να βάλουμε τα πράγματα σε μια ευρύτερη διάσταση. Αρα, το έχουμε καταλάβει το μάθημα, σωστά; Οι φωτιές είναι εδώ, είναι πιο επικίνδυνες και ανεξέλεγκτες από ποτέ και αυτό δεν είναι μια συγκυριακή τάση, αλλά μια διαρκής πραγματικότητα. Κι εμείς παραμένουμε ανίκανοι να τις προλάβουμε.
Ποιο μάθημα καταλάβαμε ακριβώς, όμως; Εάν κοιτάξει κανείς όσα συμβαίνουν στην Πάτρα αυτήν τη στιγμή, κανένα. Διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι ζουν σε μια κατάσταση όχι απλώς έκτακτης ανάγκης, αλλά πλήρους αποσύνθεσης κάθε κανονικότητας. Δεν μπορούν να αναπνεύσουν, να μετακινηθούν, να λειτουργήσουν στοιχειωδώς, όσο οι φλόγες συνεχίζουν να αγκαλιάζουν την πόλη τους και να απειλούν τα σπίτια τους.
Η Πάτρα είναι μια πόλη σε πλήρη παράλυση και απελπισία.
Κι όμως, σε ένα εντυπωσιακό παράδοξο, το κράτος δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται αυτήν την πραγματικότητα· ούτε η πόλη τους, αλλά ούτε ο νομός τους έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αν και τοίς πράγμασι βρίσκεται ήδη πολύ πέρα από αυτήν. Ο περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας έχει ήδη ζητήσει από την κυβέρνηση να κηρυχθεί η περιοχή της Αχαΐας, στην οποία ανήκει και η Πάτρα, σε έκτακτη ανάγκη, όμως αυτό δεν έχει συμβεί. Παρότι είναι επιτακτικό.
Γιατί είναι επιτακτικό; Διότι οι καταστροφικές πυρκαγιές και οι απειλές για την ασφάλεια των ανθρώπων και των υποδομών απαιτούν άμεση και συντονισμένη δράση. Μόνο με την επίσημη κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να ενεργοποιηθεί όλος ο κρατικός μηχανισμός: πολιτική προστασία, Ενοπλες Δυνάμεις, υπηρεσίες υγείας, τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να δράσουν από κοινού, ώστε να υπάρξει ενιαίο σχέδιο και πλήρης αξιοποίηση των πόρων. Κάθε ώρα καθυστέρησης κοστίζει, σε περιουσίες, σε φυσικό πλούτο, ίσως και σε ζωές.
Το κράτος έχει κινητοποιηθεί δυναμικά στην Πάτρα. Αρκεί αυτό; Σε τέτοιες περιπτώσεις, τίποτε δεν φαίνεται να αρκεί και πάντα μπορούν να γίνουν περισσότερα. Οι μηχανισμοί υπάρχουν, αλλά δεν ενεργοποιούνται.
Η μη κήρυξη σε έκτακτη ανάγκη εν μέρει οφείλεται σε προσπάθεια αποφυγής πανικού ή διοικητικών δυσλειτουργιών. Μια τέτοια κίνηση, όμως, δεν θα ήταν τυπικότητα· θα ενεργοποιούσε πρόσθετους πόρους, θα διευκόλυνε την άμεση χρηματοδότηση των πληγέντων (όχι σε έξι μήνες και ένα χρόνο, αλλά σήμερα), θα επέτρεπε την επίταξη μέσων και το συντονισμό όλων των υπηρεσιών σε εθνικό επίπεδο. Ολα αυτά έπρεπε να έχουν γίνει. Η εικόνα της τρίτης μεγαλύτερης πόλης της Ελλάδας σε έναν πανικό που δεν αναγνωρίζεται και σε μια ακινησία που δεν αντιμετωπίζεται, είναι εξοργιστική και απελπιστική.
Σήμερα, η κυβέρνηση επιχειρεί με αποσπασματικά μέτρα: πυροσβέστες και στρατός μάχονται σε δεκάδες μέτωπα, πραγματοποιούνται εκκενώσεις, δημιουργήθηκε πλατφόρμα φιλοξενίας για πυρόπληκτους. Ομως οι δυνάμεις είναι εξαντλημένες, οι εστίες πολλαπλές και τα κενά στον προληπτικό σχεδιασμό πασιφανή. Οι πυρόπληκτοι «φιλοξενούνται» μεν, αλλά δεν ξέρουν τι θα τους ξημερώσει αύριο. Πού και πώς θα ζήσουν. Πότε θα αποζημιωθούν. Οσο η κατάσταση αντιμετωπίζεται σαν τοπικό ζήτημα, η κινητοποίηση θα παραμένει ανεπαρκής.
Η ισχύς ενός πραγματικά επιτελικού κράτους φαίνεται και στην ικανότητά του να κινείται γρήγορα, ρεαλιστικά και αποτελεσματικά όταν έρχεται αντιμέτωπο με δύσκολες καταστάσεις. Να μην αφήνει στους πολίτες του την αίσθηση ότι το ίδιο «δεν ήταν εκεί».
Οι άνθρωποι που οι περιουσίες τους έχουν γίνει στάχτη, ή που βλέπουν την πόλη τους να απειλείται, είναι λογικό να νοιώθουν τεράστια πίεση και θλίψη. Μην αφήνεις όμως αυτά τα συναισθήματα να μετατρέπονται σε απόγνωση και εγκατάλειψη. Εκεί κρίνονται όλα· όταν δεν μπορείς να αποτρέψεις την καταστροφή, τουλάχιστον διαχειρίσου τις συνέπειές της.