Η εκλογή του Φρίντριχ Μερτς στη θέση του καγκελαρίου με την δεύτερη ψηφοφορία στη γερμανική Μπούντεσταγκ ήταν μία πρωτοφανής και απροσδόκητη εξέλιξη, η οποία γεννά ερωτήματα για τον ίδιο, τη Γερμανία και, κατ’ επέκταση, την Ευρώπη.
Κατά μία έννοια, η ταπεινωτική κοινοβουλευτική ήττα στην πρώτη προσπάθεια ανάδειξης καγκελαρίου ήταν ένα ακόμη επεισόδιο στην αμφιλεγόμενη και ταραχώδη πολιτική καριέρα του Μερτς.
Και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις γερμανών αναλυτών δεν θα πρέπει να αποκλείεται ο κίνδυνος σοβαρών περιπλοκών, συνεχών αναταράξεων στον κυβερνητικό συνασπισμό και παρενεργειών στην Ευρώπη.
Ενόψει της εκλογής του, ο Μερτς υποσχόταν –προπετώς, όπως αποδείχθηκε– μια άνευ προηγούμενου δυναμική εκκίνηση της κυβέρνησής του και μια δυναμική επιστροφή της Γερμανίας στο οικονομικό, πολιτικό και διπλωματικό πεδίο. Είχε προετοιμάσει ταξίδια στο Παρίσι, στη Βαρσοβία, στις Βρυξέλλες και στο Λονδίνο και ετοιμαζόταν, όπως έλεγε, να επαναφέρει τη χώρα του σε ρόλο πρωταγωνιστή στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Τα ταξίδια ξεκίνησαν, όμως ο καγκελάριος πετάει με τα φτερά του ψαλιδισμένα.
Το ζήτημα είναι πώς ακριβώς και για ποιον λόγο συνέβη το «ατύχημα» στην πρώτη ψηφοφορία και, φυσικά, τι σημαίνει αυτό το μήνυμα που θέλησε να στείλει μία κρίσιμη για τη σταθερότητα της κυβέρνησης ομάδα βουλευτών.
Κατά μία εικασία, αφού οι ψηφοφορίες ήταν μυστικές, η αδυναμία συγκέντρωσης της αναγκαίας πλειοψηφίας στην πρώτη διαδικασία οφείλεται σε μία ικανή σε αριθμό ομάδα των Σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι δεν συμφωνούν με τη συμμετοχή του SPD σε έναν ακόμη μεγάλο συνασπισμό.
Κατά μία άλλη εκδοχή, μπορεί οι διαρροές να προέρχονταν (και) από βουλευτές της CDU, κατά κύριο λόγο από την Ανατολική Γερμανία, οι οποίοι φλέρταρουν πολιτικά με την Ακροδεξιά του AfD ή με το εκλογικό της ακροατήριο.
Και είναι πάντα πιθανό, η ομάδα να έχει ανάμεικτη σύνθεση και να αποτελείται από βουλευτές που, είτε είναι δυσαρεστημένοι επειδή έμειναν εκτός κυβέρνησης, είτε διαφωνούν με την προγραμματική συμφωνία του μεγάλου συνασπισμού.
Ο,τι κι αν συμβαίνει στην πραγματικότητα, τίθεται ένα πολύ σοβαρό ερώτημα για το κατά πόσον είναι δυνατόν να παίζονται σε μια χώρα όπως η Γερμανία τόσο φτηνά πολιτικά παιχνίδια, σε μια τόσο κρίσιμη παγκόσμια συγκυρία.
Αυτό, φυσικά, μπορούν να το απαντήσουν μόνον οι ίδιοι, άγνωστοι, βουλευτές που κινήθηκαν κόντρα στη συμφωνία CDU-SPD για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Ο Μερτς δεν είναι ακριβώς αυτό που θα χαρακτήριζε κανείς χαρισματικός πολιτικός.
Δεν είχε ποτέ στο παρελθόν υπουργική ή άλλη διοικητική θέση· είναι ένα πρόσωπο που προέρχεται από την αγορά –πρώην μεγαλοστέλεχος της Black Rock– και αυτό το στοιχείο από μόνο του δημιουργούσε προσδοκίες, με την έννοια ότι έχει αντίληψη της κρισιμότητας της παγκόσμιας συγκυρίας και την τόλμη να υπερβεί διάφορες γερμανικές αγκυλώσεις.
Μια πρώτη ένδειξη αυτής της φιλοσοφίας ήταν η πρόσφατη, ιστορικού χαρακτήρα απόφαση της Μπούντεσταγκ για παράκαμψη, έστω και υπό όρους, του περιβόητου «φρένου χρέους» του γερμανικού προϋπολογισμού, που επί της ουσίας στοιχειώνει και την Ευρώπη.
Για την ΕΕ οι έστω και περιορισμένες πιθανότητες για μια δημοσιονομική ευελιξία της Γερμανίας γέννησαν προσδοκίες για κάτι διαφορετικό από αυτό που γνωρίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Ομως η ανάδειξη καγκελαρίου υπό ένα είδος μικροκομματικής επιτροπείας διαμορφώνει πλέον ένα περιβάλλον παρατεταμένης και γενικευμένης αβεβαιότητας.
Δεδομένου, δε, ότι το ακροδεξιο AfD τείνει να γίνει πρώτη πολιτική δύναμη στη Γερμανία, τα πάντα μοιάζουν να είναι μετέωρα και στην Ευρώπη, από τη δημοσιονομική πολιτική μέχρι τις πολιτικές μετανάστευσης και ασύλου και τις σχέσεις με τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Τουρκία.