Η Εσθονία θεωρείται σήμερα υπερδύναμη στον τομέα της εκπαίδευσης, με το σύστημά της να βρίσκεται στις κορυφαίες θέσεις της Ευρώπης.
Και ενώ άλλες χώρες – μεταξύ αυτών και η δική μας – απαγορεύουν τα κινητά στα σχολεία, η Εσθονία κάνει ακριβώς το αντίθετο: δάσκαλοι και καθηγητές ζητούν συχνά από τους μαθητές να χρησιμοποιούν τα έξυπνα τηλέφωνά τους στη διάρκεια και για τους σκοπούς του μαθήματος.
Μάλιστα, από τον προσεχή Σεπτέμβριο, όλοι οι μαθητές θα έχουν προσωπικούς λογαριασμούς προγραμμάτων Τεχνητής Νοημοσύνης.
Οπως γράφει ο βρετανικός Guardian, η μικρή χώρα της Βαλτικής –με πληθυσμό μόλις 1,4 εκατομμύρια– έχει αθόρυβα κατακτήσει την κορυφή στο πρόγραμμα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τη διεθνή αξιολόγηση μαθητών (PISA), ξεπερνώντας και χώρες της Σκανδιναβίας, όπως η γειτονική της Φινλανδία.
Στον PISA του 2022, οι εσθονοί μαθητές κατέκτησαν την πρώτη θέση της Ευρώπης στα μαθηματικά, τις επιστήμες και τη δημιουργική σκέψη, και τη δεύτερη –μετά την Ιρλανδία– στην ανάγνωση. Η πρώην Δημοκρατία της Σοβιετικής Ενωσης ξεπερνά τώρα χώρες με πολύ μεγαλύτερους πληθυσμούς και προϋπολογισμούς.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την επιτυχία της Εσθονίας, γράφει ο Guardian, αλλά η υιοθέτηση όλων των ψηφιακών καινοτομιών την κάνει να ξεχωρίζει.
Τώρα, η Εσθονία ξεκινά μια εθνική πρωτοβουλία με την ονομασία «Αλμα ΤΝ», η οποία θα εξοπλίσει μαθητές και εκπαιδευτικούς με «εργαλεία και δεξιότητες Τεχνητής Νοημοσύνης παγκόσμιας κλάσης». Η κυβέρνηση διαπραγματεύεται με την OpenAI –την εταιρεία που λάνσαρε το ChatGPT– για κορυφαία εργαλεία εκμάθησης ΤΝ τα οποία θα απευθύνονται σε 58.000 μαθητές και 5.000 εκπαιδευτικούς έως το 2027 – ξεκινώντας από τον προσεχή Σεπτέμβριο.
Οι εκπαιδευτικοί θα παρακολουθήσουν σεμινάρια τεχνολογίας με έμφαση στην αυτοκατευθυνόμενη μάθηση και την ψηφιακή ηθική, και θα δώσουν προτεραιότητα στην εκπαιδευτική ισότητα και τον αλφαβητισμό της ΤΝ. Αρμόδιοι αξιωματούχοι αναφέρουν στον Guardian ότι αυτή η πρωτοβουλία θα καταστήσει την Εσθονία «ένα από τα πιο έξυπνα κράτη στον κόσμο – όχι απλώς το πιο κορεσμένο τεχνολογικά».
Στο πρόσφατο παγκόσμιο εκπαιδευτικό φόρουμ, η υπουργός Παιδείας και Ερευνας της Εσθονίας, Κριστίνα Κάλας, αναγνώρισε τον σκεπτικισμό και την επιφυλακτικότητα των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών σχετικά με τις οθόνες, τα κινητά τηλέφωνα και την τεχνολογία, αλλά αναφέρει ότι η κοινωνία στη χώρα της είναι πολύ πιο ανοιχτή στη χρήση ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών.
Πρόσθεσε ότι στις επερχόμενες τοπικές εκλογές του Οκτωβρίου οι ψηφοφόροι ηλικίας 16 ετών θα μπορούν να ψηφίσουν διαδικτυακά από τα κινητά τους, οπότε θα ήταν «ελαφρώς υποκριτικό» αν δεν τους επέτρεπαν τη χρήση τους στα σχολεία. Το υπουργείο έχει δώσει οδηγίες για τα κινητά στις μικρότερες ηλικίες –κάτω των 13 ετών– αλλά τα περισσότερα σχολεία επιτρέπουν τη χρήση τους στις τάξεις για εκπαιδευτικούς λόγους, ενώ τα απαγορεύουν στη διάρκεια των διαλειμμάτων.
Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Εσθονία αγκαλιάζει την τεχνολογία στην εκπαίδευση. Το 1997, έγιναν τεράστιες επενδύσεις σε υπολογιστές και δικτυακές υποδομές στο πλαίσιο του προγράμματος «Αλμα Τίγρης», σύμφωνα με το οποίο όλα τα σχολεία της χώρας απέκτησαν σταδιακά ταχείες συνδέσεις οπτικής ίνας. Τώρα, τα smartphones και η Τεχνητή Νοημοσύνη θεωρούνται το επόμενο βήμα.
Η Κάλας μίλησε για μια επανάσταση στην ΤΝ, η οποία θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο διδασκαλίας και μάθησης, βάζοντας τέλος στο homework και αποχαιρετώντας οριστικά το μοντέλο «απομνημόνευση/επανάληψη/εφαρμογή» στο οποίο η εκπαίδευση βασιζόταν εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Η πρόκληση είναι η ανάπτυξη υψηλότερων γνωστικών δεξιοτήτων στους νέους, καθώς η ΤΝ μπορεί να κάνει τα υπόλοιπα καλύτερα και γρηγορότερα.
«Αντιμετωπίζουμε τώρα μια εξελικτική, αναπτυξιακή πρόκληση. Είτε θα εξελιχθούμε σε πλάσματα που σκέφτονται ταχύτερα και σε υψηλότερο επίπεδο, είτε η τεχνολογία θα καταλάβει τη συνείδησή μας».