Παρότι υπολείπονται ακόμη μερικές εβδομάδες έως το τέλος του τρέχοντος έτους, έχουμε ήδη μπει στην εποχή των προβλέψεων για το επερχόμενο 2026. Σε άρθρο του ο Ντανίλο Τάινο της Corriere della Sera σημειώνει πως η εποχή των προβλέψεων τείνει τα τελευταία χρόνια να έρχεται ολοένα πιο νωρίς, όπως οι χριστουγεννιάτικοι στολισμοί και οι χριστουγεννιάτικες αγορές, ενώ διαρκεί τουλάχιστον έως τα τέλη Ιανουαρίου, όταν έχουν εκφράσει τις απόψεις τους και οι πλέον επιφυλακτικοί. Πάντως όλοι συμφωνούν πως, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, και στο επόμενο έτος οι προβολείς όλου του κόσμου θα είναι στραμμένοι στον Ντόναλντ Τραμπ.
Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας ο έγκριτος Economist –ο οποίος αρέσκεται να προλαμβάνει τις εξελίξεις αλλά και να βλέπει τα πράγματα σε βάθος– δημοσίευσε μια λίστα με δέκα «τάσεις που πρέπει να προσέχουμε», όπως τις αποκαλεί o Τομ Στάντατζ, αναπληρωτής αρχισυντάκτης του βρετανικού εντύπου και αρχισυντάκτης του The Wold Ahead, μιας ετήσιας έκδοσης με αναλύσεις, προβλέψεις και εικασίες για το απώτερο μέλλον.
Οσο για τον απόλυτο πρωταγωνιστή των εξελίξεων, «αυτός είναι ο κόσμος του Ντόναλντ Τραμπ, όλοι οι υπόλοιποι απλώς ζούμε σε αυτόν», γράφει ο Στάντατζ. «Ο ανώτατος άρχοντας της ανατροπής ήταν εκείνος που καθόρισε περισσότερο τις παγκόσμιες εξελίξεις το 2025, και αυτό θα συμβαίνει για όσο διάστημα βρίσκεται στον Λευκό Οίκο. Η τακτική του, που ακυρώνει τους κανόνες, έχει προκαλέσει αναταραχή σε ορισμένους τομείς (όπως το εμπόριο) αλλά έχει επίσης επιφέρει διπλωματικά αποτελέσματα (όπως στη Γάζα) και έχει επιβάλει απαραίτητες αλλαγές (όπως με τις ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες)».
Οσον αφορά τις τάσεις που θα πρέπει να έχουμε κατά νου, το πρώτο που σημειώνει είναι πως το 2026 συμπληρώνονται 250 χρόνια από τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Αμερικής. Ο Στάντατζ προβλέπει ότι κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους θα ακούσουμε και θα διαβάσουμε εντελώς διαφορετικές απόψεις για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των ΗΠΑ, δεδομένης της ακραίας πόλωσης που έχει επέλθει στην πολιτική ζωή της χώρας. Στη συνέχεια θα κληθούν οι ψηφοφόροι να δώσουν την ετυμηγορία τους για το μέλλον της πατρίδας τους στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Αλλά ακόμη και αν οι Δημοκρατικοί ανακτήσουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο Τραμπ θα συνεχίσει να κυβερνά διά του εκφοβισμού, των δασμών και των εκτελεστικών διαταγμάτων.
Ζήτημα αποτελούν, φυσικά, και οι μετατοπίσεις ισχύος στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη. Οι ειδικοί στην εξωτερική πολιτική είναι διχασμένοι: κάποιοι κάνουν λόγο για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, μεταξύ μπλοκ με επικεφαλής τις ΗΠΑ και την Κίνα, ενώ άλλοι θεωρούν πως ο Τραμπ θα μπορούσε να συνάψει μια μεγάλη συμφωνία με τον Πούτιν και τον Σι, με τους τρεις αυταρχικούς ηγέτες να μοιράζουν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής, στις οποίες ο καθένας θα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει.
Πάντως ο Τομ Στάντατζ διατηρεί τις επιφυλάξεις του, υποστηρίζοντας ότι η συναλλακτική τακτική του Τραμπ βασίζεται περισσότερο στο ένστικτο παρά σε μεγάλα γεωπολιτικά παραδείγματα του παρελθόντος. Προβλέπει επίσης πως η παλιά παγκόσμια τάξη θα αποσυντεθεί περαιτέρω, μια εξέλιξη που θα αναγκάσει τις όποιες «συμμαχίες των προθύμων» να συνάψουν νέες συμφωνίες σε τομείς όπως η άμυνα, το εμπόριο και το κλίμα.
Οσο για τους πολέμους και την ειρήνη ανά τον κόσμο, «με λίγη τύχη, η εύθραυστη ειρήνη στη Γάζα θα διατηρηθεί. Αλλά οι συγκρούσεις θα συνεχιστούν στην Ουκρανία, στο Σουδάν και στη Μιανμάρ. Η Ρωσία και η Κίνα θα δοκιμάσουν την αφοσίωση της Αμερικής στους συμμάχους της με προκλήσεις “γκρίζων ζωνών” στη βόρεια Ευρώπη και στη Νότια Σινική Θάλασσα. Καθώς η γραμμή μεταξύ πολέμου και ειρήνης γίνεται ολοένα πιο θολή, οι εντάσεις θα αυξηθούν στην Αρκτική, στο Διάστημα, στον πυθμένα της θάλασσας και στον κυβερνοχώρο», προβλέπει ο βρετανός μελλοντολόγος.
Ολα αυτά θέτουν, φυσικά, σε τεράστια δοκιμασία την Ευρώπη, καθώς θα πρέπει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, να κρατήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό της, να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη και να αντιμετωπίσει τα τεράστια ελλείμματα, παρ’ όλο που η (αναπόφευκτη) λιτότητα θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τα ακροδεξιά κόμματα. Η Ευρώπη επιδιώκει επίσης να συνεχίσει να υπερασπίζεται το ελεύθερο εμπόριο και τις πράσινες πολιτικές, ωστόσο «δεν γίνεται να τα κάνει όλα αυτά ταυτόχρονα», σχολιάζει ο Τομ Στάνταρτζ.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει μεν τα δικά της προβλήματα (αποπληθωρισμό, επιβράδυνση της ανάπτυξης, βιομηχανικό υπερπλεόνασμα), ωστόσο η πολιτική «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ προσφέρει στο Πεκίνο την ευκαιρία να ενισχύσει σημαντικά την παγκόσμια επιρροή του, διεκδικώντας ηγετικό ρόλο ως πιο αξιόπιστος εταίρος, ιδιαίτερα στον Παγκόσμιο Νότο, όπου συνάπτει μια σειρά εμπορικών συμφωνιών. Ταυτόχρονα, το Πεκίνο είναι πρόθυμο να συνάπτει τακτικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ του Τραμπ, προτιμώντας, προφανώς, οι σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων να είναι συναλλακτικές παρά συγκρουσιακές.
Οσον αφορά τις οικονομικές ανησυχίες, έως τώρα η οικονομία της Αμερικής αποδεικνύεται πιο ανθεκτική στους δασμούς του Τραμπ από όσο πολλοί ανέμεναν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν θα περιορίσουν την παγκόσμια ανάπτυξη. Και το γεγονός ότι οι πλούσιες χώρες συνεχίζουν να ζουν πέρα από τις δυνατότητές τους αυξάνει τον κίνδυνο κρίσης στην αγορά ομολόγων. Ο δημοσιογράφος του Economist θεωρεί πως πολλά θα εξαρτηθούν από την αντικατάσταση του Τζερόμ Πάουελ, προέδρου της FED τον ερχόμενο Μάιο, καθώς η πολιτικοποίηση της λειτουργίας της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ θα επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στις αγορές.
Αρνητική επίδραση στην αμερικανική οικονομία θα μπορούσαν να έχουν και οι αχαλίνωτες δαπάνες για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. «Θα σκάσει η φούσκα;», διερωτάται ο Τομ Στάνταρτζ. «Οπως και με τους σιδηροδρόμους, την ηλεκτρική ενέργεια και το διαδίκτυο, μια κατάρρευση δεν θα σήμαινε ότι η τεχνολογία δεν έχει πραγματική αξία, θα έχει όμως ευρύ οικονομικό αντίκτυπο».
Παρότι έχει σχεδόν ξεχαστεί ότι αποτελεί παγκόσμια κρίση με πραγματικά απρόβλεπτες και ανυπολόγιστες συνέπειες, η κλιματική αλλαγή θα συνεχιστεί, φυσικά, και κατά τη διάρκεια του 2026. Ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας στους 1.5°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα ανήκει πλέον στο παρελθόν, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ απεχθάνεται τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ομως οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν, πιθανότατα, φτάσει στο αποκορύφωμά τους, η καθαρή τεχνολογία ακμάζει σε όλον τον Παγκόσμιο Νότο και οι εταιρείες πρόκειται να επιτύχουν ή και να ξεπεράσουν τους κλιματικούς στόχους τους, «αλλά θα το αποσιωπήσουν για να αποφύγουν την οργή του Τραμπ», προβλέπει ο Τομ Στάνταρτζ.
Με το βλέμμα του στραμμένο στο 2026, θυμίζει επίσης ότι το 2026 πρόκειται να διεξαχθεί το 23ο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. «Μπορούμε να ποντάρουμε πάντα στον αθλητισμό για ένα διάλειμμα από την πολιτική, σωστά; Λοιπόν, ίσως όχι το 2026. Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου διοργανώνεται από κοινού από ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικό, οι σχέσεις των οποίων είναι τεταμένες», σημειώνει, μην αποκλείοντας το ενδεχόμενο οι οπαδοί να απέχουν.
Το 2026 θα είναι επίσης η χρονιά των φαρμάκων τύπου Ozempic, καθώς εντός του έτους αναμένεται η κυκλοφορία «καλύτερων, φθηνότερων φαρμάκων απώλειας βάρους GLP-1, και σε μορφή χαπιού επίσης».