Αντιμέτωπη με ένα διόλου φιλικό προς το πρόσωπό της Ευρωκοινοβούλιο θα βρεθεί την Τετάρτη 10/9 η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά την ετήσια ομιλία της, στην οποία είθισται να ανακοινώνει τα σχέδια της Κομισιόν για το επόμενο έτος.
Οι επικριτές της την κατηγορούν ότι η ΕΕ ξεπουλήθηκε στον Τραμπ, με την εμπορική συμφωνία που υπέγραψε η Φον ντερ Λάιεν, ότι πούλησε τους ευρωπαίους αγρότες μετά τη συμφωνία με τη Mercosur και ότι η Κομισιόν παραμένει σιωπηλή για την τραγωδία στη Γάζα, αλλά και ότι ουσιαστικά έχει διαλύσει τις πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico.
«Ηταν ένα κακό καλοκαίρι για την Ευρώπη», δήλωσε στο Politico, ο Μπας Aικχαουτ, συμπρόεδρος των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο, οι οποίοι στήριξαν την εκλογή της προέδρου της Κομισιόν και προσθέτει «αυτό που θέλουμε ξεκάθαρα ως μήνυμα από την πρόεδρο της Επιτροπής είναι ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν».
Με μόλις δέκα μήνες στη δεύτερη θητεία της, η Φον ντερ Λάιεν βρίσκεται υπό τεράστια πίεση ― από το δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβούλιο, από το ευρύτερο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά και από τις διεθνείς εξελίξεις. Πολιτικές ομάδες που επί δεκαετίες στήριζαν προέδρους της Επιτροπής από τον χώρο της Κεντροδεξιάς αμφισβητούν τώρα αυτές τις συμμαχίες. Οι ανερχόμενες δυνάμεις της σκληροπυρηνικής Δεξιάς απαιτούν σκληρότερες πολιτικές για ζητήματα από τη μετανάστευση μέχρι το περιβάλλον και βλέπουν την ΕΕ ως εύκολο στόχο. Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ρωσίας έχουν «διαλύσει» όσα κάποτε θεωρούνταν βέβαια για τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο.
«Περιμένουμε ξεκάθαρη ηγεσία από την εκτελεστική εξουσία», δήλωσε στην Politico η Βαλερί Αγιέ, επικεφαλής της φιλελεύθερης ομάδας Renew Europe. «Η Ευρώπη δεν αντέχει θεσμική στασιμότητα ή παράλυση».
Αυτή η φαινομενική έλλειψη ηγεσίας απογοητεύει πολιτικούς απ’ όλες τις πλευρές και γι’ αυτό είναι έτοιμοι να στραφούν προσωπικά εναντίον της Φον ντερ Λάιεν. Στελέχη της Επιτροπής και του Ευρωκοινοβουλίου παραμένουν προβληματισμένα μετά την πρόταση δυσπιστίας εναντίον της τον Ιούλιο. Σύμφωνα, δε, με το Politico κάποιες ακραίες πολιτικές ομάδες σχεδιάζουν να καταθέσουν νέα πρόταση δυσπιστίας ενάντια στην πρόεδρο της Κομισιόν τον Οκτώβριο.
Εντονη πολιτική πόλωση
Ενώ η ομιλία για την «Κατάσταση της Ενωσης», όπως ονομάζεται, θεωρείται στις Βρυξέλλες μια μάλλον τυπική εκκίνηση της πολιτικής χρονιάς. Είναι περισσότερο τελετουργική, χωρίς ουσιαστικές ανακοινώσεις. Όμως φέτος, σύμφωνα πάντα με το Politico, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική.
«Δεν νομίζω ότι η Επιτροπή φοβάται», τόνισε, μιλώντας ανώνυμα στο Politico, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Επιτροπής και προσέθεσε: «Σίγουρα όμως υπάρχει επίγνωση των πολιτικών εντάσεων στο Κοινοβούλιο και της δυσαρέσκειας των πολιτικών ομάδων, ακόμη και μέσα στην πλειοψηφία της Φον ντερ Λάιεν, για ορισμένες ενέργειες και πολιτικές της Επιτροπής».
Αυτό που συνήθως αποτελεί μια «ρουτίνα» διαπραγμάτευσης πολιτικών προγραμμάτων μεταξύ Κοινοβουλίου και Επιτροπής, αναμένεται να κυριαρχηθεί από ένταση και πόλωση, εκτίμησε ο Ρίτσαρντ Κόρμπετ, πρώην ευρωβουλευτής και σύμβουλος του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Φον ντερ Λάιεν πρέπει να βρει τρόπο «να κατευνάσει αυτές τις διαφορετικές φωνές στο Κοινοβούλιο», πρόσθεσε.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχει πολλά «επιτεύγματα» να επιδείξει, πέρα από ένα ταμείο 150 δισ. ευρώ για την άμυνα ― και το Κοινοβούλιο κατέθεσε αγωγή γι’ αυτή την πρωτοβουλία επειδή η Επιτροπή παραγκώνισε τους ευρωβουλευτές. Μπορεί επίσης να αναφερθεί σε νόμους για τη μείωση της γραφειοκρατίας υπέρ της βιομηχανίας ― αλλά αυτοί συναντούν σφοδρή αντίδραση από Σοσιαλιστές, Πράσινους και Φιλελεύθερους.
Παρά τις πολλές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας ― ύστερα από την εμβληματική έκθεση του πρώην προέδρου της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, πριν έναν χρόνο ― το Κοινοβούλιο κρίνει ότι η πρόοδος είναι ανεπαρκής.
Μόνο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η δική της κεντροδεξιά ομάδα, είναι αποφασισμένο να τη στηρίξει πάση θυσία. Ομως ακόμη και μέσα σε αυτό, Γάλλοι, Πολωνοί και Ιρλανδοί ευρωβουλευτές κατηγόρησαν την Επιτροπή για «έλλειψη διαφάνειας» επειδή έσπευσε να ολοκληρώσει τη συμφωνία Mercosur με πέντε λατινοαμερικανικές χώρες.
Προτάσεις μομφής
Για πολλούς ευρωβουλευτές, η πρόταση μομφής κατά της Φον ντερ Λάιεν πριν ενάμιση μήνα άνοιξε το κουτί της Πανδώρας. Με μόλις 76 υπογραφές απαιτούμενες για νέα πρόταση, υπάρχει κίνδυνος να γίνει μία συνηθισμένη τακτική.
Η ομάδα της Αριστεράς ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι αναζητεί άλλες 26 υπογραφές για να ξεκινήσει νέα πρόταση από τον Οκτώβριο, καταδικάζοντας τη Φον ντερ Λάιεν για τη σιωπή της στο θέμα της Γάζας και για τη συμφωνία με τις ΗΠΑ.
«Για ακόμη μια φορά φέτος, η ομιλία δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια φάρσα που αποσκοπεί στο να προσθέσει «λούστρο» στην εικόνας της Επιτροπής, ενώ η Φον ντερ Λάιεν χειροτερεύει την κατάσταση της Ενωσης χρόνο με τον χρόνο», δήλωσε στην Politico η Μανόν Ομπρί, συμπρόεδρος της Αριστεράς.
Η ακροδεξιά ομάδα Patriots επίσης προετοιμάζει δική της πρόταση μομφής για τη συμφωνία Mercosur, δήλωσε η Μαρίν Λεπέν. «Αυτού του είδους οι προτάσεις, εν μέσω ρωσικής επιθετικότητας, μόνο αποδυναμώνουν την ΕΕ και υπονομεύουν τις επενδύσεις μας στην κοινή ασφάλεια και άμυνα», εκτίμησε ο Αντρέι Χάλιτσκι, επικεφαλής της Πολιτικής Συμμαχίας Πολιτών της Πολωνίας στο ΕΛΚ ― την πολιτική οικογένεια της Φον ντερ Λάιεν.
Οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι, που στήριξαν ― σε πολλές περιπτώσεις απρόθυμα ― τη Φον ντερ Λάιεν τον Ιούλιο, τώρα απαιτούν να ανταποδώσει τη στήριξή τους με σαφείς δεσμεύσεις προς την κεντρώα πλειοψηφία, αφού κατηγόρησαν την Επιτροπή ότι συντάχθηκε με την ακροδεξιά για να υπονομεύσει έναν νόμο κατά του greenwashing.
Οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι ― που στο παρελθόν συνεργάζονταν με το ΕΛΚ για μια μετριοπαθή ατζέντα ― έχουν εξίσου πολλά να χάσουν από την αστάθεια της ΕΕ όσο και η ομάδα της φον ντερ Λάιεν, και δεν δείχνουν διάθεση για νέες προτάσεις μομφής.
«Αυτό που χρειαζόμαστε είναι δράση, οπότε μια πρόταση δυσπιστίας κάθε δύο μήνες δεν είναι ο τρόπος να διασφαλιστεί η σταθερότητα του ευρωπαϊκού μας εγχειρήματος», τόνισε στο Politico, η εκπρόσωπος των Σοσιαλιστών Ούτα Τούτλις.
Ωστόσο, στην πράξη οι σύμμαχοι της Φον ντερ Λάιεν χρησιμοποιούν τις προτάσεις μομφής για να πιέσουν και να αποσπάσουν παραχωρήσεις. Την προηγούμενη φορά, οι Σοσιαλιστές υποστήριξαν ότι εκείνη υποσχέθηκε να διατηρήσει ένα κοινωνικό ταμείο στον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ σε αντάλλαγμα για τη στήριξή τους. Πριν από μικρό χρονικό διάστημα, οι Σοσιαλιστές αντιτάχθηκαν στη συμφωνία ΕΕ – ΗΠΑ, βαθαίνοντας ακόμη περισσότερο το χάσμα με το ΕΛΚ της Φον ντερ Λάιεν.
Οταν ρωτήθηκε εάν οι Πράσινοι θα μπορούσαν να στηρίξουν νέα πρόταση μομφής, ο Αικχαουτ απάντησε ότι όλα εξαρτώνται από το τι θα πει η Φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της. «Αν το μήνυμα είναι “πάμε καλά, είμαστε στη σωστή κατεύθυνση, συνεχίζουμε”, νομίζω ξεκαθάρισα ότι αυτό δεν είναι συνετό», ξεκαθάρισε.