Η κυβέρνηση ανακοίνωσε καινούργια παράταση για το νέο χωροταξικό πλαίσιο του τουρισμού. Το σχέδιο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον Ιούλιο του 2024, κατακλύστηκε από παρατηρήσεις, αντιδράσεις, συγκρούσεις συμφερόντων και αντιλήψεων, οπότε, κατά τα συνήθη μας εν Ελλάδι, μπήκε στην κατάψυξη μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου.
Το μοτίβο είναι γνώριμο. Όποτε η χώρα καλείται να βάλει κανόνες σε έναν τομέα που βράζει από χρήμα, συγκρούσεις και αυθαιρεσίες, οι κανόνες απλώς μετατίθενται για αύριο. Κι επειδή το αύριο ποτέ δεν έρχεται, καταλήγουμε να παριστάνουμε ότι έχουμε στρατηγικό σχέδιο, ενώ στην πράξη λειτουργούμε στο «όποιος προλάβει και όπως κάτσει».
Τι είναι, όμως, το χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό; Στην ουσία πρόκειται για τον χάρτη που λέει πού μπορείς να χτίσεις και τι, πού επιτρέπεται οργανωμένη τουριστική ανάπτυξη και πού όχι, ποιες περιοχές είναι κατάλληλες για μεγάλες επενδύσεις και ποιες για ήπιο τουρισμό, όπως αγροτουρισμό ή οικοτουρισμό. Με άλλα λόγια, είναι η απάντηση στο ερώτημα: «Πού θα πάει η Ελλάδα του τουρισμού τις επόμενες δεκαετίες;» Και όμως, αντί να έχουμε ξεκάθαρη στρατηγική, παρατείνουμε συνεχώς το μεσοβέζικο.
Η λογική της κυβέρνησης είναι προφανής. «Αφού διαφωνούν όλοι με όλους, ας το αφήσουμε να βράσει λίγο ακόμα». Μόνο που έτσι δεν λύνεις προβλήματα, τα αναπαράγεις. Γιατί στον τουρισμό οι αντιδράσεις και οι αλληλοεπικαλύψεις είναι κανόνας, όχι εξαίρεση. Κάθε μεγάλη επένδυση θα βρει απέναντι κατοίκους, περιβαλλοντικές οργανώσεις, ανταγωνιστές ή αρχαιολογικές υπηρεσίες.
Το ζήτημα είναι αν η Πολιτεία έχει το θάρρος να χαράξει γραμμές και να τις τηρήσει.
Παράδειγμα πρώτο. Στη Μήλο, το ξενοδοχείο στο Σαρακήνικο, μέσα σε ένα τοπίο μοναδικό και σχεδόν σεληνιακό, σταμάτησε κατόπιν θύελλας αντιδράσεων. Και λογικό να σταματήσει, αλλά αν υπήρχε καθαρό χωροταξικό πλαίσιο, δεν θα είχε ξεκινήσει εξαρχής. Παράδειγμα δεύτερο. Σο κέντρο της Αθήνας, το ξενοδοχείο της Coco-Mat απέναντι από την Ακρόπολη, που χτίστηκε ψηλότερο απ’ όσο επέτρεπε το μέτρο της κοινής λογικής, και μετά τρέχουμε να γκρεμίσουμε ορόφους δίχως μάλιστα να το καταφέρνουμε.
Αντί να βάλουμε κανόνες από πριν, παίζουμε διαρκώς το θέατρο του παραλόγου. Πρώτα χτίζουμε, μετά σταματάμε, ύστερα τα βάζουμε με τους υπαλλήλους και τις πολεοδομίες, μετά γκρεμίζουμε και στο τέλος μένουμε με κουφάρια, δικαστήρια και χαμένες επενδύσεις.
Όμως η χώρα δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται με «πατέντες», σε κενό στρατηγικού πλαισίου. Μικρά νησιά βλέπουν να ξεφυτρώνουν βίλες ή θηριώδη τουριστικά χωριά, χωρίς δρόμους ή δίκτυα ύδρευσης και αποκομιδής απορριμμάτων. Προστατευόμενες περιοχές γεμίζουν beach bar που στήνονται και ξηλώνονται ανάλογα με το ποιος έχει μπατζανάκη τον δήμαρχο. Και την ίδια στιγμή η κυβέρνηση αναβάλλει την έγκριση ενός χωροταξικού πλαισίου που θα μπορούσε, αν μη τι άλλο, να βάλει μερικούς φραγμούς και κανόνες.
Ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία μας, αλλά αυτό το «βάρος» κάνει ακόμα επιτακτικότερη την ύπαρξη καθαρών στόχων και ουσιαστικού σχεδιασμού. Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν θα υπάρξει σχέδιο που να μην προκαλέσει αντιδράσεις. Το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξουν φωνές αντίθεσης, αλλά αν η Πολιτεία θα προχωρήσει με συνέπεια και θάρρος. Γιατί αλλιώς, η αναβλητικότητα μετατρέπεται σε πολιτική γραμμή. Και αυτή η γραμμή είναι η χειρότερη, ούτε ανάπτυξη, ούτε προστασία του περιβάλλοντος, μόνο αδράνεια.
Το τουριστικό μέλλον της Ελλάδας δεν μπορεί να χτιστεί με διαρκείς παρατάσεις. Χρειάζεται σταθερό σχέδιο, με κανόνες γνωστούς εκ των προτέρων. Αν δεν τολμήσει να αποφασίσει η κυβέρνηση, τότε θα αποφασίσει η πραγματικότητα με τον πιο σκληρό τρόπο. Με υπερκορεσμένα νησιά, κατεστραμμένα τοπία και τουρίστες που ψάχνουν αλλού για αυθεντικότητα και ποιότητα.
Η χώρα δεν αντέχει άλλο τον ρόλο του «αναβλητικού μαθητή» που υπόσχεται κάθε χρόνο ότι θα παραδώσει την εργασία του «τον Δεκέμβριο». Γιατί στο τέλος, όταν έρθει η ώρα του απολογισμού, δεν θα έχει μείνει ούτε εργασία ούτε μέλλον.