Οσα εκτυλίσσονται και ανακοινώνονται με καταιγιστικούς ρυθμούς στη Σύνοδο για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία στο Ζάππειο (6-7 Νοεμβρίου), και όσα προηγήθηκαν, φανερώνουν κάτι πολύ σημαντικό. Και είναι, για τα ελληνικά δεδομένα, κάτι πρωτόγνωρο.
Οι σημερινές συμφωνίες για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της ΝΑ Μεσογείου από αμερικανο-ελληνικές κοινοπραξίες είναι το επιστέγασμα αποφάσεων και ενεργειών των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας. Σπανίως έχει υπάρξει τέτοια συνέχεια στα νεοελληνικά πολιτικά χρονικά.
Η αρχή έγινε με τις ανακηρύξεις, έστω μετ’ εμποδίων, των θαλασσίων οικοπέδων το 2011, με πρωτοβουλία του υφυπουργού –τότε– Ενέργειας Γιάννη Μανιάτη, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου. Η συνέχεια δόθηκε επί διακυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου (2012-2015).
Από τη θέση του υπουργού πλέον, ο Γιάννης Μανιάτης ανακήρυξε το 2014 δύο θαλάσσια οικόπεδα για γεωτρήσεις (το ένα ήταν το Block-2 στο Ιόνιο, για το οποίο υπογράφηκε τώρα η συμφωνία με την ExxonMobil) και 17 για έρευνες (ανάμεσά τους εκείνα νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου, για τα οποία υπογράφηκε προσφάτως η συμφωνία με τη Chevron).
Παρά το γεγονός ότι οι διαδικασίες και οι ενέργειες είχαν ουσιαστικά «παγώσει» την τετραετία 2015-2019, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε φροντίσει να ανανεώσει και να κρατήσει «ζωντανές» τις συμβάσεις μίσθωσης που είχαν υπογραφεί.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τη συμφωνία για τη γεώτρηση στο ΒΔ Ιόνιο, έχει τη σημασία της η «λεπτομέρεια» ότι αυτή θα υλοποιηθεί εντός της ανακηρυγμένης ελληνικής ΑΟΖ, βάσει της συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας τον Ιούνιο του 2020. Είναι μια από τις επιτυχίες της σημερινής κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία συνδυάστηκε με την προετοιμασία των συμφωνιών που υπογράφονται τις τελευταίες εβδομάδες.
Πρόκειται, προφανώς, για κεντρικές αποφάσεις της τελευταίας εξαετίας και σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία αποδίδεται στον υπουργό Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου, ο οποίος κατά πληροφορίες συντόνιζε την όλη προσπάθεια από την εποχή που βρισκόταν στο Μέγαρο Μαξίμου ως υπουργός Επικρατείας.
Διαπιστώνεται, εν τέλει, σε αυτό το πεδίο μια σπάνια μεθοδικότητα και συνέχεια του ελληνικού κράτους και των κατά περιόδους κυβερνήσεών του. Αν αναλογιστεί, δε, κάποιος και τις συνθήκες της εποχής που συνέβησαν όλα αυτά, όταν η χώρα ήταν βυθισμένη στην πολυδιάστατη μνημονιακή κρίση, η διαπίστωση γίνεται ακόμη πιο διδακτική.
Εχει την αξία της ως προς αυτά η αποστροφή από μια ομιλία που εκφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2022. Ελεγε τότε, μεταξύ πολλών άλλων και σημαντικών, ο ομιλητής: «Η Ανατολική Μεσόγειος είναι η λύση για το ενεργειακό της Ευρώπης. Και η Ελλάδα βρίσκεται στην καρδιά της λύσης αυτής. Αυτό θα πρέπει να το προβάλλουμε. Οχι να το ακυρώνουμε μόνοι μας… Να το πω καθαρά: Σε λίγο η Ευρώπη θα “πεινάει” για ενέργεια. Και η Ελλάδα θα μπορεί να την ταΐσει. Κι εμείς σήμερα είμαστε και αμυντικά πιο ισχυροί.(…) Βεβαίως, αν κινηθούμε σωστά και δεν γίνουν λάθη…».
Τα λόγια αυτά είναι του Αντώνη Σαμαρά και εκφωνήθηκαν στην τελετή που είχε γίνει τότε, με αφορμή τα εγκαίνια του Ιδρύματος του πρώην πρωθυπουργού, παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Τα δεδομένα και οι σχέσεις μεταξύ των πολιτικών πρωταγωνιστών μπορεί να έχουν αλλάξει, ο Αντώνης Σαμαράς μπορεί να προβλέπει ότι προετοιμάζονται «Πρέσπες του Αιγαίου», όμως οι επισημάνσεις αυτές συνοψίζουν τη σημασία των όσων εκτυλίσσονται σήμερα μπροστά στα μάτια μας.
Οι τελευταίες εξελίξεις και συμφωνίες οφείλουν να διαμορφώσουν συνείδηση και αντίληψη για όσα θα επακολουθήσουν εφόσον προχωρήσουν τα αμερικανικά σχέδια για τον Κάθετο Διάδρομο και την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της ΝΑ Μεσογείου.
Δεν υπάρχουν πολλές περιστροφές στον τρόπο με τον οποίο οι αμερικανοί αξιωματούχοι μιλούν πλέον για τον τερματισμό της ελληνοτουρκικής έντασης. «Ας τελειώνουμε με αυτήν», είπε προσφάτως ο υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ, έστω και δίχως να κατονομάζει τις δύο πλευρές.
Καλό θα είναι να θεωρηθεί δεδομένο από την ελληνική πολιτική τάξη ότι δεν θα αργήσει η στιγμή που θα φανεί πώς εννοεί η αμερικανική κυβέρνηση το «ας τελειώνουμε».
Και θα είναι ευχής έργον και εθνικά ευεργετικό, η έμπρακτη σύμπνοια που κυριάρχησε στο πεδίο της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων από το 2011 έως και σήμερα να επιδειχθεί και όταν έρθει η ώρα για κρίσιμες αποφάσεις στα ελληνοτουρκικά.