Οι διπλωματικές επιτυχίες της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού προσωπικά (γεωτρύπανο στο Ιόνιο, συμμαχία με ΗΠΑ για το φυσικό αέριο) αποδεικνύεται ότι πέρασαν στον κόσμο όχι μόνο από τα θετικά σήματα των μετρήσεων, αλλά και από το πώς άλλαξε το τροπάρι της αντιπολίτευσης.
Από εκεί που πολλοί ανέμεναν (και στα αριστερά, αλλά κυρίως στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας) τη νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, «να ρίξει τον Μητσοτάκη», είτε αγκαλιάζοντας το κίνημα των Τεμπών είτε δίνοντας «χρίσμα» σε κάποιον άλλον από τον δεξιό χώρο, π.χ. τον Νίκο Δένδια ή τον Αντώνη Σαμαρά, τα πράγματα εξελίχθηκαν ανάποδα.
Ετσι, μετά την ενίσχυση της στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ γύρισε και η ρητορική από το «Κίμπερλι ρίξε τον Μητσοτάκη» στο πατροπαράδοτο «η κυβέρνηση τα δίνει όλα στους Αμερικάνους» (σημείωση: παρότι κανονικά είναι λάθος, ο τόνος στην παραδοσιακή μορφή της ατάκας πάει στην παραλήγουσα του «Αμερικάνους» για λόγους μαχητικότητας).
Εκεί όμως όπου τα πράγματα αλλάζουν δυσκολότερα είναι στο πεδίο της καθημερινότητας. Ο κ. Μητσοτάκης, στη συνέντευξη που παραχώρησε την Τρίτη (18/11) στην πρωινή εκπομπή του ΕΡΤNews με αιχμή αυτό το πεδίο, παρουσιάστηκε μετρημένος σε ό,τι αφορά τις υποσχέσεις. Ας δούμε τα πεδία:
♦ Στεγαστικό. Ο Πρωθυπουργός επισήμανε ότι είναι δύσκολο να κτιστούν γρήγορα πολλά νέα σπίτια, υποστηρίζοντας ότι η κατασκευή «δεν είναι ρεαλιστική» ως άμεσο σχέδιο. Καθώς απομένουν 17 μήνες έως τις επόμενες εθνικές εκλογές, την άνοιξη του 2027, η αναζήτηση πιο άμεσων λύσεων, όπως η αξιοποίηση κλειστών διαμερισμάτων και τα φορολογικά κίνητρα για τους ιδιοκτήτες, είναι κατανοητή.
Ωστόσο το πρόβλημα εντοπίζεται νωρίτερα: μετά τον εκλογικό θρίαμβο του Ιουνίου του 2023 η κυβέρνηση δεν έθεσε ως κεντρική προτεραιότητα τη βιώσιμη καθημερινότητα (εν προκειμένω τη στέγη, την καθημερινή πίεση των πολιτών) και αυτό μοιάζει να την «εκδικείται» σήμερα, καθώς τα προβλήματα επιμένουν.
♦ Σουπερμάρκετ – τρόφιμα. Ο κ. Μητσοτάκης τονίζει ότι η ακρίβεια στα βασικά αγαθά –και ειδικά στο καλάθι του σουπερμάρκετ– είναι το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζει μια οικογένεια σήμερα και η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρωτοβουλία σε συνεργασία με αλυσίδες σουπερμάρκετ και προμηθευτές για μείωση των τιμών σε πάνω από 2.000 προϊόντα.
Η κίνηση αυτή είναι θετική, ωστόσο κάποια στελέχη του Μαξίμου στέλνουν μικτά σήματα υπερβολικής… κατανόησης προς τα αιτήματα και τα παράπονα των μεγάλων λιανεμπόρων, ενώ τα ίδια στελέχη δεν αναγνώριζαν μέχρι πρόσφατα (σίγουρα έως τις ευρωεκλογές του 2024) ότι υπήρχε καν ζήτημα ακρίβειας. Αρα χάθηκε χρόνος λόγω λανθασμένης ανάγνωσης της πραγματικότητας. Επίσης, η επικέντρωση σε συμφωνίες ενδέχεται να μην αρκεί αν δεν αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες διαρθρωτικές παθογένειες (π.χ. συγκέντρωση προμηθευτών, διαπλοκή στην αλυσίδα διανομών).
♦ Κυκλοφοριακό. Ο Πρωθυπουργός αναγνωρίζει το πρόβλημα: η κίνηση στην Αθήνα έχει επιδεινωθεί και απαιτείται υποστήριξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, ειδικά σε ό,τι αφορά τα λεωφορεία, με πιο συχνά δρομολόγια. Ωστόσο η προσέγγιση είναι κυρίως διαπιστωστική, καθώς ο κ. Μητσοτάκης παραδέχεται ότι δεν υπάρχει «μαγική λύση» και εστιάζει στις υποδομές, όπως σε επέκταση του Μετρό.
Η προσέγγιση αυτή μοιάζει αναγκαστική, καθώς δεν φαίνεται προς το παρόν να υπάρχει ο χρόνος ή και η πολιτική βούληση για μια ρηξικέλευθη τομή. Με άλλα λόγια, δεν διακρίνει κανείς ένα σαφές σχέδιο για την ενοποίηση των πολυδιασπασμένων αρμοδιοτήτων (το «μπαλάκι» ανάμεσα στην Τροχαία, τα υπουργεία, την Περιφέρεια και τους δήμους) σε ένα ενιαίο κέντρο ελέγχου κυκλοφορίας, με έξυπνα φανάρια, κεντρική διαχείριση και ψηφιακά εργαλεία. Κάτι που, σημειωτέον, τόλμησε και έκανε ο κ. Μητσοτάκης για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
♦ Δημόσιες συγκοινωνίες. Η κυβέρνηση επενδύει στην ανανέωση του στόλου των λεωφορείων και, όπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός, δίνει έμφαση στην αύξηση της συχνότητας των δρομολογίων. Εκεί εντοπίζονται παθογένειες: τα δρομολόγια των λεωφορείων αραιώνουν ή και ακυρώνονται, καθώς δεν υπήρξε νωρίτερα πρόβλεψη για προσλήψεις οδηγών. Κάτι αντίστοιχο, που είναι ίδιον των στρεβλώσεων του ελληνικού κράτους, μοιάζει να συνέβη και με το Μετρό. Η επεκτάσεις έγιναν αλλά δεν υπήρξε έγκαιρος σχεδιασμός για να ανανεωθούν οι ράγες στο παλαιότερο δίκτυο (που τώρα, ευτυχώς, αλλάζουν ώστε να αυξηθεί και η ταχύτητα) ή για την αγορά περισσότερων συρμών.
Αυτά τα ζητήματα δείχνουν έλλειψη συνέχειας του κράτους και στοιχειώδους πρόβλεψης. Σε έναν στοιχειωδώς σοβαρό ιδιωτικό φορέα, τέτοιες ανάγκες (επάρκεια προσωπικού, ανανέωση υποδομών) θα είχαν προβλεφθεί εγκαίρως. Το γεγονός ότι δεν συνέβη καταδεικνύει ότι οι δημόσιες συγκοινωνίες λειτουργούν συχνά χωρίς μακροχρόνιο και ορθολογικό προγραμματισμό. Και χρόνος για μια βαθιά τομή σε αυτό το πεδίο δεν μοιάζει να υπάρχει στη θητεία της παρούσας κυβέρνησης.
Συμπερασματικά, ο κ. Μητσοτάκης ρίχνει πλέον το βάρος του στην καθημερινότητα και στα πραγματικά προβλήματα των πολιτών. Είναι φανερό ότι κάνει αγώνα δρόμου: επιχειρεί να παρουσιάσει «δείγματα γραφής» πριν από τις επόμενες εθνικές εκλογές, θέτοντας την καθημερινότητα των πολιτών στο επίκεντρο.
Ωστόσο η προσπάθεια αυτή εξακολουθεί να έχει όρια. Πολλά από τα μέτρα είναι είτε προσωρινά είτε αποσπασματικά: δεν φαίνεται προς το παρόν μια συνολική στρατηγική που θα δώσει σταθερές, θεσμικές λύσεις στα προβλήματα της στέγασης, της αγοράς τροφίμων και της κινητικότητας στις πόλεις. Αν το στοίχημα της επόμενης τετραετίας είναι η καθημερινότητα, η κυβέρνηση θα πρέπει να δείξει ότι αναζητά ουσιαστικές και τολμηρές αλλαγές.
Και μοιραία προκύπτει το ερώτημα: τι θα συνέβαινε αν η κυβέρνηση δεν είχε υποτιμήσει αυτά τα θέματα μετά τον θρίαμβο του 2023; Με τα «αν», όμως, στην πολιτική ποτέ δεν έγινε δουλειά. Υπάρχει μόνο το παρόν και το μέλλον μέσα από τη διόρθωση της πορείας.