Δεν μπορεί παρά να επικροτήσει κανείς τα μέτρα που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός και, εν συνεχεία πιο εξειδικευμένα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης για τους παραβατικούς ανηλίκους, κατά τη διυπουργική συνέντευξη ως προς τη σχετική εθνική στρατηγική. Το φαινόμενο είναι οξύ, και όχι μόνο στην Ελλάδα, τα παιδιά ευάλωτα, και η χώρα αποκτά επιτέλους μπούσουλα (όχι, δεν είχαμε εθνική στρατηγική), θεωρητικό και πρακτικό, στη σωστή –επιστημονικά πρωτίστως– κατεύθυνση, συνειδητοποιώντας ότι διέξοδο μπορούν να προσφέρουν αποκλειστικά οι σύγχρονες αντιλήψεις προστασίας και πρόληψης.
Με στόχο την επανένταξη (μόνο στη μεσαιωνική Ευρώπη ένα επτάχρονο παιδί θεωρείτο ποινικά υπεύθυνο και άξιζε τιμωρία, ακόμη και θανάτωση…), οι ποινές για τους ανήλικους μετατρέπονται σε σπορ και δρώμενα Πολιτισμού. Χέρι καθοδηγητικό παίρνει τους εφήβους, τα παιδιά, από τις φυλακές και τα οδηγεί στα γήπεδα, σε ερασιτεχνικά μεγάλα πολυαθλητικά και αθλητικά σωματεία, στο θεατρικό σανίδι. Τα μυεί στην έννοια της προσφοράς μέσα από την κοινωφελή εργασία. Τα «Σπίτια του Παιδιού» μπορούν να προσφέρουν απείρως περισσότερα από τα κελιά και τις χειροπέδες. Μόνο η παραβατικότητα που επιμένει θα μπορεί να οδηγήσει ανηλίκους στη φυλακή.
Βεβαίως, απέχουμε πολύ από το να γίνουμε Σκανδιναβία, το μαγικό εκείνο μέρος όπου τα ποσοστά φυλάκισης είναι χαμηλά και τα μέτρα επανένταξης άκρως επιτυχή, με ποσοστά υποτροπής περίπου για δύο στα δέκα παιδιά (20%-25%).
Μια βόλτα από την Ευελπίδων, την καρδιά του προβλήματος, μια ματιά στις ουρές στα γραφεία της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών θα σας πείσει. Εκεί όπου η Εισαγγελία Ανηλίκων (με αρμοδιότητα και για την ενδοοικογενειακή βία) συναντά χιλιάδες ιστορίες δυστυχίας, με θύματα παιδιά. Γρίφος θα είναι παντοτινός το πώς αντέχουν οι εισαγγελείς ανηλίκων, αντικρίζοντας καθημερινά την ασχήμια και αδικία του κόσμου τούτου.
Μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού είναι εξάλλου: μόλις 4, για έναν πληθυσμό που κοντεύει τα 4 εκατομμύρια (3,6 εκατ. είναι ο πληθυσμός της Αθήνας, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, χωρίς τους μετανάστες που ουδείς μπορεί να μετρήσει). Ο Κανονισμός προβλέπει τουλάχιστον 3. Στην παρούσα φάση, δυο ασχολούνται με το ποινικό σκέλος, και δυο με το κοινωνικό. Εχοντας στο πλευρό τους μόλις 11 διοικητικούς υπαλλήλους, σε τρία γραφεία – για να υπάρχει μια κάποια «ιδιωτικότητα» στις καταθέσεις τόσο ευαίσθητων ζητημάτων. Στον Πειραιά ο αρμόδιος εισαγγελέας είναι ένας, στις μικρές κοινωνίες της Περιφέρειας, ο μοναδικός υπηρετών εισαγγελέας ασκεί και χρέη εισαγγελέα ανηλίκων.
Ασκούν διώξεις, διατάσσουν κοινωνικές έρευνες και παιδοψυχιατρικές εκτιμήσεις, ανεβαίνουν στην έδρα στα δικαστήρια ανηλίκων, παρέχουν την άδεια για κατεπείγουσες ιατρικές επεμβάσεις σε ανηλίκους για να αποτραπεί τυχόν κίνδυνος ζωής ή υγείας, επεξεργάζονται ανακριτικές και προανακριτικές δικογραφίες κατά ανηλίκων, κινούν τη διαδικασία ακούσιας νοσηλείας ανηλίκων σε μονάδα ψυχικής υγείας.
Η εθνική στρατηγική που εξαγγέλθηκε καταγράφει λεπτομερώς στις σελίδες της τα βήματα που απαιτούνται. Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει πολλή δουλειά τη διετία 2025-2027 και αναζητεί, σύμφωνα με πληροφορίες του Protagon, νομοθετικές οδούς για τα μελλούμενα. Περιμένουμε περισσότερους επιμελητές ανηλίκων, περισσότερους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Περιμένουμε κοινωνικές υπηρεσίες στα Πρωτοδικεία, που θα συνδράμουν το εισαγγελικό έργο.
Ποιο άλλο μάτι μπορεί να φθάσει στη φωλιά του προβλήματος και να διακρίνει καθαρά; Πόσες φορές έχουμε αναρωτηθεί σε περιπτώσεις κακοποιήσεων «πώς κανείς δεν πήρε είδηση τόσα χρόνια», ακόμη και έπειτα από καταγγελίες; Πόσα παιδιά πρέπει να ζεματιστούν, επειδή δεν υπάρχει ειδικός να αντιληφθεί προβληματικούς γονείς που, αντί να προστατεύουν, ασχημονούν; Περιμένουμε συνεργασία των όποιων Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων με τους εισαγγελείς. Γιατί όχι, και περισσότερους εισαγγελικούς λειτουργούς στο Τμήμα Ανηλίκων.
Η βία καλπάζει και οι παραινέσεις των ειδικών, με επικεφαλής την καθηγήτρια Βάσω Αρτινοπούλου, φιλοδοξούν να γίνουν πράξη. Η χώρα έχει διανύσει πολύ δρόμο από το Σύνταγμα του 1927, οπότε και γίνεται πρώτη φορά λόγος για «ειδικά δικαστήρια παίδων». Και απέχει παρασάγγας από το 1937, έτος ίδρυσης για το πρώτο Αναμορφωτικό Κατάστημα Ανηλίκων Κορυδαλλού. Το υβριδικό μοντέλο που έχει υιοθετήσει επιβάλλει έγνοια εμπράκτως και για το δικαστικό βραχίονα, που αφορά την παραβατικότητα των παιδιών. Εκεί όπου το τραγικό αποκτά δημόσια διάσταση.