Ο Πέτρος Φιλιππίδης κρίθηκε ένοχος χωρίς ελαφρυντικά για δύο απόπειρες βιασμού εις βάρος δύο συναδέλφων του ηθοποιών. Η ποινή που του επιβλήθηκε, τρία έτη φυλάκισης με τριετή αναστολή. Αφέθηκε ελεύθερος και θα καταφύγει στον Αρειο Πάγο, όπως ανακοίνωσε ο συνήγορος υπεράσπισής του.
Αυτή είναι η άνω τελεία μιας πολύμηνης δίκης που απασχόλησε την κοινή γνώμη στη χώρα μας και αποτέλεσε αφετηρία ενός εγχώριου #ΜeΤoo. Ηταν, ίσως, η πρώτη φορά στα ελληνικά χρονικά που στο στόχαστρο των καταγγελιών μπήκε ένα από τα πλέον γνωστά και αγαπητά πρόσωπα της σκηνής και της τηλεόρασης, ένας άνθρωπος που πρωταγωνιστούσε σταθερά στο οπτικοακουστικό θέαμα και θεωρούνταν ότι είχε ισχυρό λόγο και θέση εντός του.
Η υπόθεση Φιλιππίδη έσπασε την ψευδαίσθηση του πανίσχυρου, εκείνου που δεν αγγίζουμε γιατί πιστεύουμε ότι δεν το μπορούμε. Εσπασε και τα ανόητα στερεότυπα που είχαν νομιμοποιήσει μια προβληματική θεώρηση των πραγμάτων, η οποία ευαγγελιζόταν ότι το θέατρο είναι ένα μεγάλο κρεβάτι και πρέπει να ανέχεσαι τις ορέξεις του καθενός, τις κακοποιητικές συμπεριφορές και τις παρενοχλήσεις, αν θες η καριέρα σου να προχωρήσει και να μη βρεθείς στα αζήτητα.
Μεγάλες νίκες οι παραπάνω για ένα πεδίο όπου το πλαίσιο καταντά τόσο τοξικά χαλαρό για τον εργαζόμενο και τον εκθέτει σε μια ελευθεριότητα άνευ όρων, που βαφτίζεται κανόνας. Δεν είναι κανόνας, λοιπόν, να γίνεσαι θύμα, δεν είναι νορμάλ να μη δέχονται το «όχι» κάποιοι, ούτε το να παραμένουν στο απυρόβλητο επειδή έτσι γίνεται εδώ ή επειδή κρατούν θέσεις εξουσίας που επηρεάζουν τη δουλειά σου.
Το άλλο σημαντικό είναι το πώς η υπόθεση αυτή λειτούργησε απελευθερωτικά, απεκδύοντας τη σεξουαλική παρενόχληση από την ντροπή, η οποία συνήθως διαμορφώνει την αντίδραση των θυμάτων. Το δικαστήριο εξέτασε εδώ καταγγελίες για απόπειρες βιασμών που συνέβησαν πριν από χρόνια. Δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία, οι καταγγέλλουσες δεν πέρασαν το κατώφλι ενός αστυνομικού τμήματος τότε, η καταγγελία τους έγινε ετεροχρονισμένα.
Πολλοί κατηγορούν τις γυναίκες αυτές για την καθυστερημένη τους αντίδραση, αλλά η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο είναι σύνηθες σε ανάλογες περιπτώσεις. Είπαμε, η ντροπή είναι καθοριστική, η αίσθηση του πώς θα σε αντιμετωπίσουν και αν θα σε πιστέψουν, όπως και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η καταγγελία σου στην εργασία και στην προσωπική σου ζωή, έχει αποτρέψει πολλά θύματα από το να μιλήσουν εγκαίρως. Ο,τι συνέβη εδώ αποδεικνύει ότι έπρεπε να διανύσουμε έναν δρόμο ωρίμανσης, ως κοινωνία, για να δώσουμε στο θύμα φωνή και το θάρρος να την υψώσει.
Δεν απέκτησαν μόνο οι καταγγέλλουσες φωνή και θάρρος στη συγκεκριμένη περίπτωση, απέκτησαν πολλές ακόμα μαζί τους. Αλλωστε η απόφαση ενοχής από το Μεικτό Ορκωτό Εφετείο στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο σε έναν ιστό μαρτυριών που ήρθαν να πλαισιώσουν τις καταγγελίες για συμβάντα που συνέβησαν σε παρελθόντα χρόνο. Η μια φωνή βρήκε συμπαράσταση στην άλλη, που ήξερε, που θυμόταν, που μπορούσε να επιβεβαιώσει ότι έτσι έγιναν τα πράγματα, ότι ο καπνός, που μετά από τόσο καιρό έχει σβήσει και δεν έχει αφήσει ίχνη, είχε όντως φωτιά πίσω του.
Αυτή η σύμπραξη επιβεβαίωσης και συμπαράστασης δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Αντιθέτως, θα ήταν σενάριο επιστημονικής φαντασίας παλαιότερα. Ούτε σήμερα είναι εύκολη υπόθεση, μιας και ακόμα υπάρχουν αγκυλώσεις και μια υφέρπουσα δυσπιστία απέναντι στο θύμα που δηλώνει ότι έχει κακοποιηθεί ή παρενοχληθεί σεξουαλικά.
Αν κάτι πρέπει να κρατήσουμε από την υπόθεση Φιλιππίδη, ακόμα κι αν δεν έχει κλείσει οριστικά στα δικαστήρια, είναι η καταλυτική της δύναμη πάνω μας. Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε άρχισε να ξεκλειδώνει μηχανισμούς αντίδρασης που μέρα με τη μέρα γίνονταν αλυσιδωτοί και εντέλει έφεραν μια ανέλπιστη δύναμη στις γυναίκες που κάθισαν στη θέση του θύματος, γιατί έκαναν και άλλους να μιλήσουν. Οχι μόνο για τον χώρο του θεάτρου, όχι μόνο για τον συγκεκριμένο άνθρωπο που βρέθηκε στο εδώλιο κατηγορούμενος. Η απελευθερωτική δύναμη έδρασε σε όλα τα επίπεδα.
«Κακοποιήθηκα σεξουαλικά από τα τέσσερα έως τα δεκατέσσερα, ήταν δύο φίλοι της οικογένειας και δύο συγγενείς», είπε η ηθοποιός Μαρίνα Καλογήρου στην εκπομπή «Καλύτερα αργά», στο Action24. Μια σκληρή εξομολόγηση ενός επώδυνου βιώματος γίνεται επί της οθόνης. Μια ακόμα φωνή που θέλει να φωνάξει ότι υπήρξε θύμα. Θα υπάρξουν πολλές ακόμα.
«Η σημερινή απόφαση είναι για το μέλλον των παιδιών μας», είπε η ηθοποιός Τζένη Μπότση μετά την ομόφωνη απόφαση του δικαστηρίου για την ενοχή του Πέτρου Φιλιππίδη. Ο Αρειος Πάγος θα βάλει την τελεία στην υπόθεση αυτή, αλλά η επίδρασή της στην κοινωνία μας θα συνεχιστεί για καιρό.