Πίστευα ότι έχουν περάσει χρόνια και χρόνια από τότε που στη χώρα μου την τουαλέτα την ονόμαζαν «αποχωρητήριο» και «μέρος». Και ήταν εκτός σπιτιών, με λεφούσι μύγες και αποκόμματα εφημερίδων σε τσιγκέλι αντί για χαρτί υγείας. Η τουαλέτα είναι δείγμα πολιτισμού. Πίστευα ότι τον έχουμε κατακτήσει. Πίστευα…
Το Α’ (Πρώτο) Νεκροταφείο είναι χώρος ιερός, χώρος πολιτισμού με μακρά ιστορία. Στο χώμα του φιλοξενεί όλη την ελληνική Ιστορία. Να σας αναφέρω άτακτα μερικά ονόματα; Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, Παλαμάς, Σεφέρης, Ελύτης, Ερρίκος Σλήμαν, Ανδρέας Παπανδρέου, Μελίνα Μερκούρη, Διονύσης Σαββόπουλος, Ζογγολόπουλος, Χατζηκυριάκος-Γκίκας… Τάφοι λιτοί, τάφοι εντυπωσιακοί, γλυπτά συγκλονιστικά, με ένα σωρό συμβολισμούς, γλυπτά που έμειναν στην Ιστορία, όπως για παράδειγμα η Μάνα της Κατοχής (ως μνημείο και όχι τάφος) αλλά και η διάσημη Κοιμωμένη του Χαλεπά, που τη φιλοτέχνησε το 1877, μόλις στα 26 του χρόνια.
Πλησιάζοντάς την νομίζεις ότι μετράς κάθε ανάσα αναπνοής της, και ωστόσο ο Χαλεπάς δεν την έχει υπογράψει, από ταπεινότητα, καθώς για τη δημιουργία της εργάστηκαν και μαθητές του. Μια υπαίθρια γλυπτοθήκη που ιδρύθηκε το 1843 εν αναμονή και εθνική προσμονή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, άρα του υποχρεωτικού «νοικοκυρέματος» της πρωτεύουσας για την υποδοχή ξένων. Διαχρονικά οι Ολυμπιακοί Αγώνες έσπρωχναν καταστάσεις. Από το Α’ Νεκροταφείο μέχρι την Αττική Οδό των δικών μας ημερών, ένα τσιγάρο δρόμος.
Μα εγώ σήμερα δεν έχω σκοπό να σας μιλήσω για τέχνη, αλλά για πολιτισμό καθημερινότητας. Τι διάολο, μωρέ, πολιτισμό έχουμε κατακτήσει; Μπουρτζόβλαχοι στο διηνεκές! Μπουρτζόβλαχοι! Η διοίκηση και διαχείριση των κοιμητηρίων αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των δήμων με νόμο του 1968. Εν προκειμένω, του Δήμου Αθηναίων. Ούτε μια τουαλέτα της προκοπής στο Α’ Νεκροταφείο!
Πώς να το χωρέσει ο νους του ανθρώπου! Τόσο χρήμα από τους τάφους πηγαίνει στα ταμεία του Δήμου Αθηναίων. Τόσες κηδείες. Τόσοι και τόσοι επιφανείς εν ζωή, τιμώνται «δημοσιά δαπάνη», ως η εθνική μας συνείδηση να τους χρωστάει. Οι έρμοι συγγενείς, οι άνθρωποι που εργάζονται, η συνεχής ροή χιλιάδων επισκεπτών… Λέτε να μην κατουράνε; Απολίτιστοι! Αγνοώντας στο διηνεκές ότι ο ύψιστος πολιτισμός είναι αυτός της καθημερινότητας.
Επισκεφθήκαμε τις τουαλέτες δύο χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια γυρίσματος ενός επεισοδίου της τηλεοπτικής «Κεραίας» για την ιστορία τριών νεκροταφείων. Του Κεραμεικού της αρχαιότητας, του Α’ Νεκροταφείου και αυτού της Νίκαιας, που είναι το πολυπληθέστερο της Ευρώπης. Είχα, θυμάμαι, κουνήσει το κεφάλι μου με αηδία για το απολίτιστον του πράγματος. Πέρασαν δύο χρόνια!
Προ ημερών ήταν το μνημόσυνο του Διονύση Σαββόπουλου. Οσοι επισκεφθήκαμε την τουαλέτα κουνήσαμε το κεφάλι με ντροπή, με θυμό. Πάντα μια ταμπέλα «Εκτός λειτουργίας» για έναν χώρο, πάντα χωρίς χαρτί υγείας, πάντα χωρίς σαπούνι, πάντα χωρίς να λειτουργεί το μηχάνημα στεγνώματος χεριών, πάντα με τις πόρτες ξεχαρβαλωμένες. Πόσο στοιχίζει ένας υδραυλικός, πόσο στοιχίζουν τέσσερις νιπτήρες και έξι τουαλέτες, πόσο στοιχίζουν μερικά πλακάκια και οι πόρτες;
Να σας απαντήσω: είκοσι χιλιάδες; Ξέρω, ξέρω… Οτι σε ιδιώτη υπολογίζεται-κοστίζει είκοσι χιλιάδες, αλλά για το «Δημόσιο» απαιτείται προϋπολογισμός εκατομμυρίου με ταμπέλα θριάμβου… Μα, δεν έχουμε ντροπή; Δεν έχουμε στοιχειώδη ντροπή; Αν δεν μπορούμε να προσφέρουμε μια τουαλέτα, έχουμε τα κότσια να ζητάμε ψήφο να κυβερνήσουμε την Ελλάδα;
Θα μπορούσε κάποιος να υπενθυμίσει ότι το Νεκροταφείο Περ Λασέζ ανήκει στα δέκα πρώτα αξιοθέατα του Παρισιού. Πύργος του Αϊφελ, Παναγία των Παρισίων, κάπου εκεί και το Νεκροταφείο. Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα για μπουρτζόβλαχους. Ημείς… «Εκτός λειτουργίας» ταμπελίτσα. Η ντροπή του Α’ Νεκροταφείου. Μία ακόμα ντροπή καθημερινότητας. Μπουρτζόβλαχοι!