Μια νεαρή συνάδελφος, πολύ προσγειωμένη και πραγματίστρια, μου έλεγε προ ημερών πως όταν ήταν πολύ μικρή, νήπιο, έγινε άθελά της ο απόλυτος terminator του πνεύματος των εορτών. Διότι μόλις έκανε την εμφάνισή του στη γιορτή του νηπιαγωγείου ο γελαστός άγιος με τα γένια και τα δώρα, εκείνη άρχισε να φωνάζει: «Παιδάκια, ο Αγιος Βασίλης είναι η μαγείρισσα!»
Ακολούθησε πανζουρλισμός, τα άλλα παιδάκια άρχισαν να κλαίνε γοερά, οι γονείς τα παρηγορούσαν έντρομοι, η δε δύστυχη μαγείρισσα και το υπόλοιπο προσωπικό του νηπιαγωγείου ετράπησαν σε άτακτη φυγή.
Το θυμήθηκα όταν διάβασα για τη διαφήμιση της McDonald’s στην Ολλανδία, η οποία ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγορήθηκε για διασυρμό των εορτών. Διότι το σποτ αυτό περιλαμβάνει μια συρραφή μικρών εορταστικών καταστροφών, κωμική μεν, αλλά, πώς να το κάνουμε, συκοφαντική του Christmas spirit.
Ατυχήματα με πακέτα στην πόρτα του τραμ, καμένα φαγητά, γάτες που εφορμούν πάνω σε στολισμένα έλατα, ο Αγιος Βασίλης έξαλλος που έχει πέσει με το έλκηθρο πάνω σε μποτιλιάρισμα, κ.τ.λ., όλα με φόντο «πειραγμένο» το τραγουδάκι «Ιt’s the most wonderful time of the year» («Είναι η πιο υπέροχη εποχή του χρόνου») σε «Ιt’s the most terrible time of the year» («Είναι η πιο απαίσια εποχή του χρόνου»). Το κερασάκι στην τούρτα, βέβαια, είναι ότι για να ξεφύγεις από όλα αυτά, αρκεί να πας να κρυφτείς (τουλάχιστον μέχρι να φτάσει ο Γενάρης!) μέσα σε ένα McDonald’s!
Ηταν τέτοια η κατακραυγή, που η διαφήμιση μετά από λίγες μέρες αποσύρθηκε (ανευρίσκεται, βέβαια, ακόμα στο διαδίκτυο). Ιδού οι δύο μύθοι με τους οποίους επενδύθηκε το προαναφερθέν «κράξιμο»:
Μύθος 1: Κανείς δεν περνάει χάλια στις γιορτές
Οπως φαίνεται, κανείς δεν πρέπει να τα βάζει με την πιο χαρμόσυνη εποχή του χρόνου. Οταν δηλαδή ο πλανήτης ολόκληρος αγαλλιάζει, όλοι είμαστε καλοί και γενναιόδωροι, το σπίτι μοσχοβολάει θαλπωρή και μελομακάρονα Dubai, τα μέλη κάθε οικογένειας ανταλλάσσουν άδολα και μονιασμένα ευχές, τα παιδάκια γράφουν το γράμμα τους στον Αγιο Βασίλη (αλήθεια, φέτος θα τους έρθει απάντηση από τα ΕΛΤΑ;), κανείς δεν είναι μόνος, φτωχός ή ασθενής ή σε χώρα με πόλεμο, και όλοι έχουν πλουσιοπάροχα τραπέζια και έλατα και πορτοφόλια και καρδιές.
Εξ ου και ενοχλεί η οποιασδήποτε μορφής υπενθύμιση ότι κάποιοι δεν περνούν και τόσο καλά «τις άγιες μέρες». Οτι κάποιοι καταβάλλονται από το στρες, τις προσδοκίες, τα έξοδα, τη ματαίωση και τον κάματο του στολίσματος, των δώρων και του εορταστικού τραπεζιού. Οτι δεν είναι πάντα όλα μαγικά. Οτι και pets εφορμούν πάνω σε δέντρα (κάποιος μάλιστα μού περιέγραψε πώς σαπούνισε το ψεύτικο έλατο μέσα στη μπανιέρα, λίγο αφότου το σκυλάκι του το πέρασε για φυσικό). Οτι τα πάντα δεν πάνε πάντα κατ’ ευχήν (π.χ. διάφορα κοκτέιλ ιών θεριεύουν παραδοσιακά τέτοιες μέρες· παίρνει κανείς μια ιδέα βλέποντας πώς επελαύνει ήδη η γρίπη στη Βρετανία).
Ενοχλεί, επίσης, για να σοβαρευτούμε λίγο, η υπενθύμιση ότι κάποιους τους συνθλίβει η καταναγκαστική χαρά των ημερών, ο υποχρεωτικός συναγελασμός με ανθρώπους (πρωτίστως συγγενείς) τους οποίους δεν θέλουν να βλέπουν ούτε αυτή τη μία φορά τον χρόνο, η άκρως εμπορευματοποιημένη μάνητα των παραμονών, o υπαρξιακός ανεμοστρόβιλος της Πρωτοχρονιάς.
Και ότι για κάποιους άλλους –π.χ. που ζουν μόνοι ή βρίσκονται αντιμέτωποι με κάποια άδεια καρέκλα στο φετινό τραπέζι– οι μέρες αυτές είναι απλά αφόρητες.
Ενας φίλος που βίωσε εσχάτως μια βαριά απώλεια, μού έλεγε με τι τρόμο σκέφτεται τις επερχόμενες γιορτές και ότι και τα φωτάκια ακόμα φέτος του προκαλούν σύγκρυο. Συμφωνήσαμε, γελώντας πικρά, ότι ο καλύτερος τρόπος να αντέξει είναι να κατεβάσει για 15 μέρες όλα τα παντζούρια στο σπίτι και να βλέπει μέρα-νύχτα Netflix.
Μύθος 2: Η ΤΝ σκοτώνει το πνεύμα των Χριστουγέννων
Το μένος κατά της διαφήμισης των McDonald’s Ολλανδίας απορρέει βέβαια και από την εκτεταμένη και ανερυθρίαστη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης. Εξ ου και κατηγορήθηκε από πολλούς χρήστες των social media ως «αφύσικη» και «ανατριχιαστική» («creepy»).
Δεν είναι τυχαίο ότι ένα διάχυτο αλλά μάλλον σιωπηρό κλίμα δυσπιστίας απέναντι στην ΤΝ βρήκε την τέλεια έκφρασή του στις χριστουγεννιάτικες διαφημίσεις του 2025. Γιατί και άλλα brands έχουν ακούσει φέτος τα εξ αμάξης (βλ. χριστουγεννιάτικη διαφήμιση της Coca Cola), για τον τρόπο που αφαιρούν, λέει, την ανθρωπιά από μια γιορτή που είναι για την οικογένεια, τους φίλους, την αλληλεγγύη, την καλοσύνη και το «μαζί». Μεταξύ άλλων, πολλοί πνέουν μένεα που δεν χρησιμοποιήθηκαν αληθινοί ηθοποιοί, αλλά και που οι διαφημίσεις δείχνουν εύκολες, πρόχειρες, χωρίς έμπνευση και χωρίς ψυχή.
Διόλου τυχαίο, κάποιες εταιρείες με έξυπνα αντανακλαστικά έσπευσαν να εξαργυρώσουν αυτό το αντι-TN κλίμα επιμένοντας αναλογικά (γιατί «H Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να δημιουργήσει άμμο ανάμεσα στα δάχτυλα του ποδιού σου», όπως διακηρύσσει μια καμπάνια της Polaroid). Ετσι, η χριστουγεννιάτικη διαφήμιση που έχει γίνει ήδη viral είναι αυτή με τον χορτοφάγο λύκο του γαλλικού σουπερμάρκετ Intermarché, ένα «χειροποίητο» φιλμάκι με αληθινούς ανθρώπους και λίγο πρωτόγονο animation που παραπέμπει σε παλιά παραμύθια.
Οπως και να ‘χει, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς ποιοι να είναι όλοι αυτοί που κάθονται και γράφουν όλα αυτά τα εξοργισμένα μηνύματα κατά των brands και των τμημάτων μάρκετινγκ. Σε ποιον κόσμο ζουν; Γιατί τέτοια ευαισθησία, ειδικά με τα Χριστούγεννα; Πόσοι από αυτούς στην πραγματικότητα ήδη ρωτούν την ΤΝ, όχι μόνο τι να κάνουν τις φετινές γιορτές, αλλά τι να κάνουν με τη ζωή τους;
Ας τους πει κάποιος ότι υπάρχουν άπειροι άνθρωποι στον κόσμο που απανθρωποποιούν το πνεύμα των Χριστουγέννων. Η τελευταία που φταίει είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη.