Οι μεγάλες ζημιές των ΕΛΤΑ, σε συνδυασμό με την απαγόρευση των Βρυξελλών να δοθούν κρατικές ενισχύσεις σε δημόσιες επιχειρήσεις (ΔΕΚΟ), οδήγησαν στην απόφαση να κλείσουν 204 από τα 1.000 καταστήματα του δικτύου των ταχυδρομείων σε όλη την Ελλάδα.
Το «business plan» οικονομικής εξυγίανσης των ΕΛΤΑ «έτρεχε» από τον περασμένο Μάιο, με ευθύνη της σημερινής διοίκησης και κατόπιν εντολής του βασικού μετόχου, δηλαδή της διοίκησης του λεγόμενου «Υπερταμείου». Το Ταμείο αυτό συστάθηκε το 2019 για να διαχειριστεί την περιουσία του ελληνικού Δημοσίου που δόθηκε ως εγγύηση στους δανειστές με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Από τον Οκτώβριο του 2024, όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Το «Υπερταμείο» μετατράπηκε σε «Επενδυτικό Ταμείο» (Growthfund), το οποίο κατέχει ένα διευρυμένο χαρτοφυλάκιο δημόσιων επιχειρήσεων (ανάμεσά τους η ΔΕΗ, τα αεροδρόμια και τα ΕΛΤΑ), καθώς και χιλιάδων ακινήτων του Δημοσίου.
Συνολικά διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους 11,7 δισ. ευρώ και επιχειρήσεις που απασχολούν 25.000 εργαζόμενους. Στο χαρτοφυλάκιό του περιλαμβάνονται 23 θυγατρικές, που δραστηριοποιούνται σε 9 βασικούς κλάδους της οικονομίας.
Με τη μετατροπή του σε επενδυτικό ταμείο άλλαξε και η διοίκησή του: πρόεδρος του Δ.Σ. τοποθετήθηκε ο Στέφανος Θεοδωρίδης, διευθύνων σύμβουλος ο Γιάννης Παπαχρήστου και αναπληρωτής ο Παναγιώτης Σταμπουλίδης.
Από την τρόικα στο ΥΠΟΙΚ
Μια εξίσου σημαντική εξέλιξη είναι η ανασύνθεση του Εποπτικού Συμβουλίου του Υπερταμείου. Οταν συστάθηκε το 2017 επί ΣΥΡΙΖΑ, ελεγχόταν από τρία μέλη επιλογής των δανειστών (δηλαδή της τρόικας). Με τον νόμο 5131/2024 της κυβέρνησης Μητσοτάκη αντικαταστάθηκε από το πενταμελές Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης. Τα τρία από τα πέντε μέλη του νέου αυτού οργάνου ορίζονται από το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Σημαντικά περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζεται περιλαμβάνουν δημόσιες επιχειρήσεις όπως η ΔΕΗ, τα ΕΛΤΑ, οι Συγκοινωνίες Αθηνών, η ΓΑΙΑΟΣΕ, η ΚΑΘ και ο ΟΚΑΑ, ενώ έχουν απορροφηθεί το ΤΑΙΠΕΔ και η ΕΤΑΔ.
Συνολικά, το Υπερταμείο παραμένει κεντρικός πυλώνας άσκησης οικονομικής πολιτικής, με στόχο την αναδιάρθρωση και αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, στο πλαίσιο των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας. Με την κύρωση του ν. 5131/2024, στον διεθνή τίτλο της Εταιρείας προστέθηκε ο διακριτικός τίτλος Growthfund.
Οι δηλώσεις Πιερρακάκη
Την πρώτη του επαφή με τον «κόσμο» και τις δομές του Υπερταμείου είχε ο νέος υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κυριάκος Πιερρακάκης, τον περασμένο Μάιο, όταν ενημερώθηκε για το έργο και τους σκοπούς του και έδωσε τις νέες κατευθύνσεις.
Τότε ο κ. Πιερρακάκης είπε, μεταξύ άλλων:
«Το Υπερταμείο εξελίσσεται σε Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο, αφήνοντας πίσω του τα δύσκολα χρόνια των Μνημονίων, όπου ο κυρίαρχος στόχος ήταν η εξυπηρέτηση των δανειστών και λιγότερο η αξιοποίηση του εθνικού πλούτου.
Διευρύνοντας, όμως, τις οικονομικές μας δυνατότητες, καταφέραμε να ανακτήσουμε την εθνική κυριαρχία. Και το Υπερταμείο, αυτή τη στιγμή, παίζει ρόλο καταλύτη στην ανάπτυξη της χώρας.
Το Υπερταμείο διαχειρίζεται assets ύψους 11,7 δισ. ευρώ — ποσό που μπορεί να είναι στην πραγματικότητα αρκετά μεγαλύτερο, καθώς μιλάμε για την αποτίμηση της δημόσιας περιουσίας.
Αυτό γίνεται για πρώτη φορά με εξαιρετικά συστηματικό τρόπο και με έμφαση στα ψηφιακά μέσα. Έτσι, πολύ σύντομα, θα είμαστε σε θέση να “ταράξουμε τα νερά” στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας — να δώσουμε ζωή σε assets που έμεναν ανεκμετάλλευτα.
Είτε μιλάμε για τα 22 περιφερειακά αεροδρόμια, είτε για τις ελληνικές αλυκές, είτε για λιμάνια, μαρίνες και ιαματικές πηγές. Θα αναζητήσουμε στρατηγικούς επενδυτές για τη μέγιστη θετική επίδραση στην ελληνική οικονομία».
Αναζητούνται στρατηγικοί επενδυτές
Ο διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου, Γιάννης Παπαχρήστου, σημείωνε ότι:
«Το Νέο Επενδυτικό Ταμείο Υποδομών θα μας δώσει τη δυνατότητα να επενδύσουμε σε δυναμικούς τομείς της οικονομίας, συμβάλλοντας στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων.
Παράλληλα, μια σειρά από έργα που “τρέχουν” από τις θυγατρικές μας —ΕΤΑΔ, ΕΛΤΑ, Συγκοινωνίες Αθηνών κ.ά.— αλλά και έργα υποδομών, μπαίνουν σε τροχιά υλοποίησης».
Πέρα από τις αρμοδιότητες…
Πίσω από τον ορυμαγδό που προκλήθηκε από το ξαφνικό λουκέτο στα ΕΛΤΑ, από τη διοίκηση του Υπερταμείου και των Ταχυδρομείων —η οποία προφανώς δεν αντιλήφθηκε τον κοινωνικό αντίκτυπο— υπάρχουν οι αμείλικτοι αριθμοί που οδηγούσαν σε ένα προδιαγεγραμμένο «λουκέτο» μέρους της επιχείρησης.
Τα ΕΛΤΑ «φλερτάρουν» με τη χρεοκοπία από το 2017, όταν επί ΣΥΡΙΖΑ αποφασίστηκε η μεταβίβασή τους στο Υπερταμείο. Το πρόβλημα ρευστότητας είχε διαφανεί ήδη τότε, όταν ο τότε πρόεδρος της ΔΕΗ, Μανώλης Παναγιωτάκης, με επιστολή του ζητούσε από τα ΕΛΤΑ 19,5 εκατ. ευρώ.
Τα χρήματα αυτά τα είχαν εισπράξει τα ΕΛΤΑ από πελάτες της ΔΕΗ, οι οποίοι πλήρωσαν τους λογαριασμούς του ρεύματος στο δίκτυό τους, αλλά δεν τα απέδωσαν στη ΔΕΗ για να καλύψουν δικές τους «τρύπες». Το 2018 οι ζημιές ανέρχονταν σε 8 εκατ. ευρώ τον μήνα.
Λιγότερο γνωστό είναι ότι το 2010, επί κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, είχε επιχειρηθεί η είσοδος στρατηγικού επενδυτή στα ΕΛΤΑ, με τα βελγικά ταχυδρομεία να διεκδικούν το 39%, ώστε να οδηγήσουν τον οργανισμό στη νέα ψηφιακή εποχή.
Το ταχυδρομικό αντικείμενο περιοριζόταν ήδη λόγω των νέων τεχνολογιών και οι προβολές του οικονομικού επιτελείου έδειχναν ότι μέσα σε 10–15 χρόνια ο τζίρος των ΕΛΤΑ θα μειωνόταν κατά 50%, αν δεν λαμβάνονταν δραστικά μέτρα.
Τελικά, διαγωνισμός δεν έγινε, αλλά οι προβλέψεις επαληθεύτηκαν:
από 600 εκατ. ευρώ τζίρο το 2009, τα ΕΛΤΑ εμφάνισαν το 2024 μόλις 249 εκατ. ευρώ.
Ολα αυτά τα χρόνια, το επιστολικό ταχυδρομείο (αλληλογραφία) έχανε συνεχώς μερίδιο από τις νέες τεχνολογίες —e-banking, e-statement, e-invoice— ενώ η ηλεκτρονική υποβολή φορολογικών δηλώσεων άσκησε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στα έσοδα.
Το επιστολικό ταχυδρομείο, που αντιπροσώπευε το 60% των εσόδων των ΕΛΤΑ, έχανε τα τελευταία χρόνια περίπου 20 εκατ. ευρώ ετησίως, χωρίς η εταιρεία να προσαρμόζει τα κόστη της.
Καθοδική πορεία εμφάνιζαν και τα έσοδα από χρηματοοικονομικά προϊόντα (μεταφορές κεφαλαίων, επιταγές, πληρωμές συντάξεων κ.ά.), λόγω της κρίσης, του ανταγωνισμού και της εξάπλωσης του e-banking.
Η πλήρης απελευθέρωση της ταχυδρομικής αγοράς το 2013 επέφερε και απώλειες μεγάλων πελατών, ιδίως στα αστικά κέντρα.
Ο σημερινός διευθύνων σύμβουλος, Γρηγόρης Σκλήκας —με προϋπηρεσία σε πολυεθνικές τροφίμων, αλλά όχι στον συγκεκριμένο κλάδο— έχει αναλάβει να υλοποιήσει το νέο επιχειρηματικό πλάνο του οργανισμού, που τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιούλιο του 2023.
Το πλάνο αυτό εστίαζε στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην αυτοματοποίηση των κέντρων διαλογής και στην παροχή καλύτερων ψηφιακών υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Ωστόσο, δύο χρόνια μετά, ελάχιστα έχουν υλοποιηθεί, παρά τη γενναία (αλλά ύστατη) κρατική χρηματοδότηση ύψους 200 εκατ. ευρώ.
Ερχονται αλλαγές στις διοικήσεις
Το βέβαιο είναι ότι, με τις τελευταίες εξελίξεις, στην «καυτή πατάτα» της διάσωσης των ΕΛΤΑ δεν φαίνεται να εφαρμόστηκαν οι οδηγίες που είχε δώσει ο εποπτεύων υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης τον περασμένο Μάιο, όταν είχε τονίσει:
«Η νέα εποχή για το Υπερταμείο αντανακλά τα νέα δεδομένα της εθνικής οικονομίας, τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που πλέον έχουμε.
Πρόκειται για μια εποχή εθνικής επιστροφής, μεταρρυθμίσεων και ουσιαστικών έργων με κοινωνικό αποτύπωμα. Με θεσμική σοβαρότητα και τεχνολογική τόλμη, διαμορφώνουμε έναν πιο λειτουργικό δημόσιο τομέα και μια οικονομία που εμπνέει εμπιστοσύνη και δημιουργεί προστιθέμενη αξία προς όφελος των πολιτών».
Άρα, ας μην εκπλαγεί κανείς αν έρθουν σύντομα αλλαγές — όχι στα καταστήματα και τα δίκτυα, αλλά στις διοικήσεις των ΔΕΚΟ.