Ενας από τους μεγαλύτερους κωμικούς όλων των εποχών, αν ζούσε, θα γιόρταζε φέτος τα εκατό. Ομως ο εκπληκτικός Πίτερ Σέλερς πέθανε πολύ νωρίς, σε ηλικία μόλις 54 ετών. Και τώρα το Film Forum της Νέας Υόρκης τιμά τον κορυφαίο βρετανό κωμικό, που γεννήθηκε στο Σάουθσι του Πόρτσμουθ στις 8 Σεπτεμβρίου 1925, με ένα αφιέρωμα δύο εβδομάδων. Στη ρετροσπεκτίβα περιλαμβάνονται ταινίες από την αρχή της καριέρας του, όπως «Η συμμορία των 5» («The Ladykillers», 1955) και τα «Σκάνδαλα γυμνιστών» («I’m All Right Jack», 1959), για την ερμηνεία του στην οποία τιμήθηκε με το βραβείο BAFTA, αλλά και οι ταινίες-θρίαμβοι του Χόλιγουντ, όπως η σειρά των ταινιών του «Ροζ Πάνθηρα».
Ηταν ένας σταρ που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον κινηματογράφο του 20ού αιώνα, με τους ρόλους του σε κλασικά έργα όπως η εκπληκτική κωμωδία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «S.O.S Πεντάγωνο καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove)» (1964), στην οποία έπαιξε τρεις διαφορετικούς χαρακτήρες, το «Πάρτι» (1968) του Μπλέικ Εντουαρντς και το «Να Είσαι Εκεί, Κύριε Τσανς» (1979) του Χαλ Ασμπι, ενώ έκανε το όνομα «Κλουζώ» διαχρονικό συνώνυμο της άγνοιας και της ανικανότητας,
Αλλά υπάρχει κάτι στην τέχνη του, που τον διαφοροποιεί από τους προκατόχους και τους συγχρόνους του, σχολιάζει εύστοχα στην εφημερίδα The Wall Street Journal ο Πίτερ Τονγκέτ. Ηθοποιοί όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Τζέρι Λιούις και ο Γούντι Αλεν παρουσιάστηκαν σε πολλές ταινίες ως μοναδικοί κωμικοί τύποι: ο Τσάπλιν ήταν ο Αλητάκος, ο Λιούις ο αιώνιος έφηβος, που αρνείται να μεγαλώσει, και ο Αλεν ο δειλός διανοούμενος με το ανατρεπτικό, συχνά βέβηλο και ναρκισσιστικό χιούμορ του. Ο Σέλερς ωστόσο, ήταν διαφορετικός. Σε κάθε ταινία υποδυόταν ξεχωριστούς χαρακτήρες που προκαλούσαν γέλιο με τις πράξεις και τις συμπεριφορές τους. Στο έργο των άλλων, το χιούμορ προέρχεται από μια κωμική περσόνα. Στον Σέλερς πηγάζει από τον χαρακτήρα που δημιουργεί κάθε φορά.
Οπως πολλοί, δε, ερμηνευτές, ο Πίτερ Σέλερς είχε μια διαταραγμένη προσωπική ζωή: υπέφερε από κατάθλιψη και αμφιβολίες για τον εαυτό του, ήταν υπερβολικά εξαρτημένος από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά και είχε συνεχώς αυτό που ο συγγραφέας Κίνγκσλεϊ Εϊμις ονόμασε «δυσκολίες με τα κορίτσια», γράφει στην Telegraph ο Σάιμον Χέφερ. Ολα αυτά μαζί συνδυάστηκαν για να τον στείλουν πρόωρα στον τάφο, σε ηλικία 54 ετών, μετά από καρδιακή προσβολή.
Οταν πέθανε ο Σέλερς, τον Ιούλιο του 1980, «εκατομμύρια από εμάς νιώσαμε μια προσωπική θλίψη: ήταν ένα ορόσημο του πολιτισμού μας, ενσαρκώνοντας μια παράξενη βρετανική αίσθηση του χιούμορ που είναι απτή και ταυτόχρονα δύσκολο να οριστεί», γράφει ο βρετανός ιστορικός και βιογράφος στην Telegraph.
Ο Πίτερ Σέλερς προερχόταν από οικογένεια καλλιτεχνών του βαριετέ και όπως πολλοί κωμικοί της γενιάς του έμαθε πώς να γίνει διασκεδαστής αφού κλήθηκε στον πόλεμο. Υπηρέτησε στη Βασιλική Πολεμική Αεροπορία και, έχοντας συνεργαστεί με τον Σύνδεσμο Εθνικής Υπηρεσίας Ψυχαγωγίας, εντάχθηκε στο Gang Show. Γρήγορα ανέπτυξε το χάρισμα της μίμησης που θα τον ωθούσε στην κορυφή του επαγγέλματός του: αφού άκουγε κάποιον για μόλις πέντε λεπτά, μπορούσε να αναπαράγει στην εντέλεια τη φωνή του. Και ήταν ιδιαίτερα καλός ως αξιωματικός, όπως απέδειξε αξιομνημόνευτα το 1964 στην ταινία «S.O.S Πεντάγωνο καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove)», όταν υποδύθηκε τον φλεγματικό άγγλο αξιωματικό της RAF Λάιονελ Μαντρέικ, ενώ στην ίδια ταινία, έπαιξε επίσης τον συνεσταλμένο και κάπως αμήχανο πρόεδρο των ΗΠΑ Μερκιν Μάφλεϊ, αλλά και έναν διαταραγμένο πρώην Ναζί γερμανό επιστήμονα. Ωστόσο, δεν τους υποδύεται απλώς στερεοτυπικά, γίνεται ένα με αυτούς τους χαρακτήρες.
Μια ταυτότητα φτιαγμένη από χαρακτήρες ταινιών
Εκείνη την εποχή, ο Σέλερς είχε υποδυθεί πολλούς ανθρώπους πολύ διαφορετικούς από τον ίδιο. Καθώς, δε, η κατάσταση της πάντα επισφαλούς ψυχικής του υγείας χειροτέρευε, ο ηθοποιός παραπονιόταν σε όσους ήταν κοντά του ότι δεν είχε πραγματική ταυτότητα πέρα από αυτή των χαρακτήρων του, σημειώνει ο Χέφερ στην Telegraph. Και η μετέπειτα καριέρα του μετατράπηκε σε κάτι σαν «τρενάκι του λούνα παρκ», με ξαφνικές και ακραίες αλλαγές, ανάμεσα σε στιγμές μεγάλης επιτυχίας, ικανές να διατηρήσουν τον θρύλο, που είχε δημιουργήσει με φαινομενικά αβίαστη ευκολία, και περιόδους αποτυχιών και καταστροφικής αμφισβήτησης του εαυτού του.
Ολο αυτό είχε προβλέψιμο αντίκτυπο στην οικογενειακή του ζωή: τη στιγμή του θανάτου του, ο τέταρτος γάμος του είχε μόλις διαλυθεί και ο ίδιος ίσα που μιλούσε στα παιδιά του. Ο Πίτερ Σέλερς είναι σχεδόν η απόλυτη απόδειξη ότι το να είναι κανείς ιδιοφυΐα δεν είναι απαραίτητα καλή ιδέα, παρατηρεί ο Χέφερ στην Telegraph και προσθέτει ότι η φήμη του συνεχίζεται όχι μόνο λόγω των ταινιών που γύρισε για τη διεθνή αγορά, -κυρίως της σειράς του «Ροζ Πάνθηρα» στις δεκαετίες του 1960 και του 1970.
Κατά τη γνώμη του βρετανού ιστορικού, οι καλύτερες ερμηνείες του υπάρχουν σε μια σειρά ασπρόμαυρων ταινιών που γυρίστηκαν για βρετανικό κοινό από τους αδελφούς Μπούλτινγκ στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Επίσης, υποστηρίζει, δεν πρέπει κανείς να ξεχνάει το «Αλλοθι του Σατανά» («Never Let Go») του 1960, στην οποία έπαιξε τον ρόλο ενός σκοτεινού και μοχθηρού εμπόρου κλεμμένων αυτοκινήτων. Αν και η ταινία δεν έλαβε θετικές κριτικές, έδειξε μια διαφορετική πτυχή του ταλέντου του Πίτερ Σέλερς και, αν πιστέψουμε τις πολλές ιστορίες για την φθίνουσα προσωπική του ζωή, μια εικόνα για μια άλλη πτυχή του χαρακτήρα του.
Ο Σέλερς πέρασε στις κωμικές ταινίες μέσω της επιτυχίας του στο ραδιοφωνικό «The Goon Show», το οποίο παιζόταν σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 προσελκύοντας τεράστιο κοινό. Ωστόσο, ακούγοντας εκείνα τα επεισόδια σήμερα, νιώθει κανείς ότι δεν έχουν αντέξει καλά στο πέρασμα του χρόνου με τον τρόπο που το έχουν κάνει οι καλύτερες ταινίες του, παρατηρεί ο Χέφερ την Telegraph.
Η σειρά των αριστουργημάτων του ξεκίνησε το 1957 με την κωμωδία «Οι τρεις συνωμότες» (« The Smallest Show on Earth») των Λόντερ και Τζίλιατ, στην οποία υποδύθηκε έναν γέρο τεχνικό προβολής κινηματογράφου. Αργότερα την ίδια χρονιά, είχε έναν πιο σημαντικό ρόλο στη μαύρη κωμωδία «Γυμνή Αλήθεια» («The Naked Truth») ως ένας φρικτός τηλεοπτικός παρουσιαστής ο οποίος, αφού εκβιάστηκε, συνεργάζεται με άλλα θύματα για να εκδικηθεί τον εκβιαστή.
Στη συνέχεια, ακολούθησαν και άλλοι ρόλοι του σε ταινίες των αδελφών Μπούλτινγκ όπως οι «Up the Creek», «Ο διπλωμάτης και η πριγκίπισσα» ( «Carlton-Browne of the FO») και το «Ποντίκι που βρυχάται», όπου έπαιξε τρεις ρόλους μεταξύ των οποίων μια δούκισσα.
Ωστόσο, ο απόλυτος θρίαμβός του ήταν στην ταινία «Σκάνδαλα γυμνιστών» («I’m All Right Jack») των Μπούλτινγκ το 1959, μια ταινία με όλα τα στοιχεία μιας σπουδαίας κωμωδίας, στην οποία ο Πίτερ Σέλερς αποτελεί υπόδειγμα σπουδαίου κωμικού ηθοποιού.