Η στεφανιαία νόσος, δηλαδή η στένωση ή απόφραξη των αγγείων που αιματώνουν την καρδιά, παραμένει μία από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου. Οταν τα αγγεία αυτά δεν μπορούν πλέον να τροφοδοτήσουν επαρκώς τον καρδιακό μυ, ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα, όπως πόνο στο στήθος, δύσπνοια, έντονη κόπωση, ακόμα και λιποθυμικά επεισόδια. Η μακροχρόνια λύση στις περιπτώσεις αυτές είναι συνήθως η χειρουργική αποκατάσταση της κυκλοφορίας μέσω της επέμβασης αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, ευρύτερα γνωστής ως «bypass».
Το bypass είναι η πιο συχνή καρδιοχειρουργική πράξη παγκοσμίως.
Περισσότερο από το 70% των επεμβάσεων καρδιάς αφορούν αυτήν την τεχνική. Παραδοσιακά, η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται με διάνοιξη του στέρνου, μια διαδικασία γνωστή ως «στερνοτομή», ώστε ο χειρουργός να έχει άμεση πρόσβαση στην καρδιά. Αν και η προσέγγιση αυτή είναι αποτελεσματική και ασφαλής, εν τούτοις συνεπάγεται σημαντική χειρουργική επιβάρυνση, μακρύτερη ανάρρωση, ενδεχόμενες επιπλοκές όπως λοίμωξη του στέρνου ή χρόνιο πόνο, καθώς και έντονο αισθητικό αποτύπωμα.
Bypass χωρίς διάνοιξη του στέρνου σε πάλλουσα καρδιά
Σήμερα, η τεχνολογία, η εκπαίδευση και η συσσωρευμένη εμπειρία μας δίνουν τη δυνατότητα να προσφέρουμε στους ασθενείς μια εναλλακτική, λιγότερο τραυματική, αλλά εξίσου αποτελεσματική λύση, την ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική στεφανιαίων αγγείων. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο bypass, η οποία διατηρεί την υψηλή αποτελεσματικότητα της κλασικής τεχνικής, αλλά χωρίς να απαιτεί διάνοιξη του θώρακα.
Πώς λειτουργεί η ενδοσκοπική μέθοδος;
Η διαδικασία διαφοροποιείται ριζικά από την παραδοσιακή. Αντί να ανοίξουμε το στέρνο, πραγματοποιούμε τρεις πολύ μικρές οπές, μικρότερες του ενός εκατοστού, στο πλάγιο θωρακικό τοίχωμα. Μέσω αυτών εισάγεται μια ενδοσκοπική κάμερα υψηλής ανάλυσης (3D, 4K) καθώς και εξειδικευμένα εργαλεία, με τα οποία παρασκευάζουμε τις αρτηρίες που θα χρησιμοποιηθούν ως μοσχεύματα. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούμε την αριστερή και δεξιά έσω μαστική αρτηρία, οι οποίες παρουσιάζουν εξαιρετική βατότητα σε βάθος δεκαετιών, σε σύγκριση με τα φλεβικά μοσχεύματα.
Αφού προετοιμαστούν τα μοσχεύματα, η αναστόμωση, δηλαδή η σύνδεση τους με τα στεφανιαία αγγεία, γίνεται μέσω μιας μικρής τομής περίπου 6 εκατοστών, επίσης στο πλάγιο του θώρακα. Ολόκληρη η επέμβαση εκτελείται σε πάλλουσα καρδιά, δηλαδή με την καρδιά σε λειτουργία, χωρίς να απαιτείται η διακοπή της κυκλοφορίας ή η χρήση εξωσωματικής μηχανής, εκτός εάν υπάρχουν άλλες ενδείξεις.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα για τον ασθενή;
Η προσέγγιση αυτή προσφέρει πολλαπλά οφέλη στον ασθενή:
- Ταχύτερη ανάρρωση: Οι ασθενείς κινητοποιούνται εντός λίγων ωρών και μπορούν να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους μέσα σε λίγες ημέρες από το εξιτήριο, χωρίς κανένα περιορισμό στις κινήσεις τους. Η απουσία τραυματισμού του στέρνου εξαλείφει την ανάγκη για παρατεταμένη αποφυγή άρσης βάρους ή στροφών του κορμού, που είναι απαραίτητες στην κλασική προσέγγιση.
- Λιγότερες επιπλοκές: Η ενδοσκοπική μέθοδος μειώνει δραστικά την πιθανότητα λοιμώξεων, χρόνιου μετεγχειρητικού πόνου και αιμορραγιών. Επιπλέον, παρατηρείται σημαντικά μικρότερη ανάγκη για μεταγγίσεις αίματος.
- Αριστο αισθητικό αποτέλεσμα: Η τομή βρίσκεται στο πλάι του θώρακα, και μάλιστα στις γυναίκες γίνεται κάτω από τον μαστό, ώστε να είναι ουσιαστικά αόρατη. Αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχολογία των ασθενών, ειδικά σε νεότερα άτομα και γυναίκες.
- Αποκλειστική χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων: Χρησιμοποιούμε συστηματικά τις έσω μαστικές αρτηρίες, οι οποίες έχουν ανώτερη προγνωστική αξία σε βάθος χρόνου, αυξάνοντας τη μακροχρόνια επιβίωση και μειώνοντας την ανάγκη για επανάληψη της επέμβασης.
Ποιοι ασθενείς μπορούν να υποβληθούν σε ενδοσκοπικό bypass;
Η τεχνική αυτή είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς που έχουν ένδειξη για bypass. Δεν υπάρχουν απόλυτες αντενδείξεις, πέρα από σπάνιες περιπτώσεις με ιδιαίτερα ανατομικά ή λειτουργικά προβλήματα. Στην πράξη, κάθε ασθενής μπορεί να αντιμετωπιστεί ενδοσκοπικά, αρκεί να βρίσκεται στα χέρια εξειδικευμένης ομάδας με εμπειρία στην τεχνική.
Η ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική bypass απαιτεί ειδική εκπαίδευση, πολυετή εμπειρία και προηγμένο εξοπλισμό. Προς το παρόν, η πλειονότητα των καρδιοχειρουργών εξακολουθεί να χρησιμοποιεί την παραδοσιακή μέθοδο λόγω της απουσίας κατάλληλης κατάρτισης και υποδομών. Αυτό όμως αλλάζει σταδιακά, με τη δημιουργία εξειδικευμένων κέντρων αναφοράς.
Στην Κλινική Ελάχιστα Επεμβατικής Καρδιοχειρουργικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, εφαρμόζουμε αποκλειστικά την ενδοσκοπική προσπέλαση για στεφανιαία bypass, όντας το μοναδικό κέντρο στην Ελλάδα με αυτή τη δυνατότητα και εμπειρία.
Ο καθηγητής Σωτήριος Μαρινάκης είναι καρδιοχειρουργός, διευθυντής της Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Καρδιοχειρουργικής, στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγείας σας, εδώ