Ερευνητές ανακάλυψαν τριάντα μέχρι σήμερα άγνωστα είδη ζωής στα βάθη του απομακρυσμένου ωκεανού που περιβάλλει την Ανταρκτική. Πρόκειται για ένα επίτευγμα που υπογραμμίζει τις ελλιπείς γνώσεις της ανθρωπότητας για ορισμένες από τις βαθύτερες περιοχές του πλανήτη.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού Smithsonian, ένα σαρκοφάγο σφουγγάρι που οι ερευνητές ονόμασαν «μπάλα θανάτου» και ένα είδος μαύρων κοραλλιών είναι ανάμεσα στα παράξενα θαλάσσια πλάσματα που έχουν εντοπιστεί μετά από δύο ερευνητικές αποστολές στον Νότιο Ωκεανό φέτος.
Το Εργαστήριο Ανακάλυψης Ειδών του Νότιου Ωκεανού επαλήθευσε το νέο είδος σφουγγαριού (με την επίσημη ονομασία Chondrocladia sp. nov.), τον περασμένο Αύγουστο. Η λίστα με τα υπόλοιπα ευρήματα περιλαμβάνει θωρακισμένα και ιριδίζοντα σκουλήκια με λέπια, αστερίες και καρκινοειδή, καθώς και σπάνια γαστερόποδα και δίθυρα που εξελίχθηκαν για να ζουν σε ηφαιστειακά και υδροθερμικά περιβάλλοντα.
Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης «σκουλήκια ζόμπι», πλάσματα χωρίς στόμα ή έντερο, η ύπαρξη των οποίων επιβεβαιώθηκε για πρώτη φορά το 2002. Περισσότερες ανακαλύψεις ίσως είναι καθ’ οδόν – καθώς ειδικοί αναφέρουν ότι μέχρι στιγμής έχει αξιολογηθεί λιγότερο από το 30% των δειγμάτων της αποστολής. Συλλέχθηκαν σχεδόν 2.000 δείγματα από δεκατέσσερις ομάδες θαλάσσιας ζωής, ενώ οι αποστολές επέστρεψαν με πολλές ώρες βιντεοσκόπησης υψηλής ευκρίνειας και χιλιάδες φωτογραφίες του βυθού.
«Η κατανόηση της ποικιλομορφίας ενός συστήματος είναι εξαιρετικά σημαντική», είχε πει χαρακτηριστικά στο διαδικτυακό περιοδικό Hakai ο Τζέιμς Μπάρι, ανώτερος επιστήμονας στο Ινστιτούτο Ερευνας Ενυδρείων του Κόλπου του Μοντερέι της Καλιφόρνια, το 2020. «Γνωρίζουμε τόσο λίγα πράγματα για ορισμένες πτυχές του βαθέος ωκεανού, που υπάρχει απλώς ένα τεράστιο κενό στην κατανόησή μας», συμπλήρωνε.
Πέντε χρόνια αργότερα, τα σχόλια του Μπάρι παραμένουν επίκαιρα. Η Μισέλ Τέιλορ, επικεφαλής επιστημονικών θεμάτων του διεθνούς ιδρύματος Nippon Foundation – Nekton Ocean Census που ηγήθηκε της αποστολής, αναφέρει σε δήλωσή της ότι ο Νότιος Ωκεανός παραμένει εξαιρετικά «υπο-ερευνημένος».
Η πρώτη αποστολή οδήγησε τους ερευνητές στα Νότια Νησιά Σάντουιτς, όπου εξέτασαν με τηλεχειριζόμενο όχημα τις ηφαιστειακές καλντέρες, την Τάφρο του Νότιου Σάντουιτς και τον βυθό γύρω από τις βρετανικής διοίκησης νήσους Μοντάγκιου και Σόντερς.
Πέρα από τα 2.000 δείγματα που συνέλεξαν, ανακάλυψαν νέες υδροθερμικές οπές βάθους άνω των 600 μέτρων, κοραλλιογενείς κήπους, ίχνη εκρηκτικής υποθαλάσσιας ηφαιστειακής δραστηριότητας, καθώς και το πρώτο επιβεβαιωμένο βίντεο ενός νεαρού κολοσσιαίου καλαμαριού.
Η δεύτερη αποστολή οδήγησε τους ερευνητές στη Θάλασσα Μπελινγκσχάουζεν του Νότιου Ωκεανού, στα ανοιχτά της Δυτικής Ανταρκτικής. Μελέτησαν το περιβάλλον που αποκαλύφθηκε όταν το παγόβουνο «A-84» αποκόπηκε από την παγοκρηπίδα «Γεώργιος VI» τον περασμένο Ιανουάριο, προσφέροντας μια πρώτη ματιά σε έναν ωκεάνιο κόσμο που κάποτε ήταν θαμμένος κάτω από 150 μέτρα πάγου.
Οι αποστολές αντιμετώπισαν δυσκολίες, όπως αναφέρει η Τέιλορ στο BBC. Ο Νότιος Ωκεανός είναι τόσο απομακρυσμένος που κατά τη διάρκεια των αποστολών, οι πιο κοντινοί άνθρωποι βρίσκονταν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό! «Αυτά τα μέρη είναι πραγματικά πολύτιμα και πρέπει να προστατεύονται», όπως εξηγεί στο BBC. Τώρα οι ερευνητές δίνουν αγώνα δρόμου με τον χρόνο για να καταγράψουν αυτά τα εξαιρετικά απομακρυσμένα ωκεάνια περιβάλλοντα προτού εξαφανιστούν.
Οι επιστήμονες ισχυρίζονται, όμως, ότι μέρος της κούρσας καταγραφής έχει ήδη χαθεί. «Συνήθως πρώτα εξερευνούμε και μετά εκμεταλλευόμαστε ένα θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά σε αυτή την περίπτωση συνέβη το αντίθετο – εκμεταλλευθήκαμε τον ωκεανό πριν καν μάθουμε τι περιείχε», αποκαλύπτει η θαλάσσια βιολόγος Ιντιθ Ουίντερ, επισημαίνοντας τη ρύπανση από σκουπίδια, πλαστικό, χημικά και άλλα συστατικά που συνδέονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Τα χωροκατακτητικά είδη, οι εξορύξεις στον πυθμένα της θάλασσας, η αλιεία με τράτες και άλλα αντίστοιχα ζητήματα απειλούν επίσης πολύτιμα ωκεάνια οικοσυστήματα, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της εξέλιξης, της βιογεωγραφίας και της ανθεκτικότητας, εν μέσω του μεταβαλλόμενου κλίματος της Γης, σύμφωνα με την Ουίντερ.
Τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα είδη εντάσσονται σε μια σειρά από άλλες έρευνες που υπογραμμίζουν την άγνωστη θαλάσσια ποικιλομορφία που κινδυνεύει να χαθεί – και λειτουργούν ως υπενθύμιση για το πόσα πολλά δεν έχουν ακόμη μάθει οι άνθρωποι για τη ζωή στον πιο απομακρυσμένο ωκεανό της Γης.