Μετά από εβδομάδες εντάσεων, Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ενωση κατέληξαν σε συμφωνία – πλαίσιο για το εμπόριο κυριολεκτικά στο παρά πέντε πριν από την προθεσμία της 1ης Αυγούστου και λίγο πριν τον νέο γύρο συνομιλιών ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Πεκίνο. Οπως παρατηρεί το BBC, καθοριστικό ρόλο για τη συμφωνία έπαιξε η προσωπική εμπλοκή του Ντόναλντ Τραμπ και της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η κυβέρνηση Τραμπ πανηγυρίζει κάνοντας λόγο για «μεγάλη νίκη» – και ως έναν βαθμό, είναι, σύμφωνα με το βρετανικό δίκτυο. Ωστόσο δεν πρόκειται για πλήρη υποταγή των Βρυξελλών. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «ο Τύπος στην Ευρώπη αποθεώνει τον πρόεδρο για τη συμφωνία που πέτυχε». Πρόσθεσε μάλιστα σκωπτικά: «Αύριο τα αμερικανικά ΜΜΕ θα γράφουν ότι ο Τραμπ πήρε μόνο το 99,9% από όσα ήθελε».
Δασμοί στο 15%
Η συμφωνία ορίζει ότι οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ θα επιβαρύνονται με δασμούς 15% έναντι 30% που απειλούσε να επιβάλει ο Τραμπ. Πρόκειται για σημαντική υποχώρηση σε σχέση με όσα είχε αρχικά εξαγγείλει ο αμερικανός πρόεδρος κατά την «Ημέρα της Απελευθέρωσης» τον Απρίλιο, αλλά με υψηλότερους φόρους από τη συμφωνία ΗΠΑ – Βρετανίας η οποία προβλέπει δασμούς 10%.
Οπως επισημαίνει το BBC, η ΕΕ μπορεί να καυχιέται ότι απέφυγε τα χειρότερα, εξασφαλίζοντας ότι οι μειωμένοι δασμοί θα εφαρμόζονται σε σημαντικά ευρωπαϊκά προϊόντα, ιδίως στην αυτοκινητοβιομηχανία. Αντί για τον παγκόσμιο δασμό 25% που έχουν ανακοινώσει οι ΗΠΑ, οι ευρωπαίοι κατασκευαστές θα εισάγουν στις ΗΠΑ με φόρο 15%.
Από την άλλη, οι ΗΠΑ εξασφάλισαν ότι η ΕΕ θα ανοίξει πλήρως την αγορά της για τα αμερικανικά προϊόντα χωρίς να τοποθετεί δασμούς. Ο Τραμπ δήλωσε ότι «οι ευρωπαϊκές χώρες ανοίγουν με μηδενικό δασμό τα σύνορά τους για τα προϊόντα μας». Το ατσάλι και το αλουμίνιο από την ΕΕ παραμένουν πάντως υπό καθεστώς δασμού 50%.
Ενέργεια και όπλα
Σύμφωνα με την ανάλυση του BBC, ο Τραμπ υπολογίζει ότι η συμφωνία θα αποφέρει 90 δισ. δολάρια σε φορολογικά έσοδα, με βάση τα περσινά στοιχεία. Επιπλέον, η ΕΕ δεσμεύτηκε να αγοράσει αμερικανική ενέργεια και στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας εκατοντάδων δισ. δολαρίων. Συγκεκριμένα, ο αμερικανός πρόεδρος ανέφερε πως οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στις ΗΠΑ θα αυξηθούν κατά πολλά δισ. ενώ αναμένεται να επενδυθούν 750 δισ. σε αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα.
Η συμφωνία παρουσιάζεται από τον Λευκό Οίκο ως σημείο καμπής στις διατλαντικές σχέσεις. Ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε: «Πιστεύω πως είναι η μεγαλύτερη συμφωνία που έγινε ποτέ».
Εύθραυστες ισορροπίες
Η διαπραγμάτευση δεν ήταν εύκολη. Οπως υπογραμμίζει το BBC, και οι δύο πλευρές ακολούθησαν σκληρή γραμμή, αλλά κανείς δεν ήθελε να χαθεί η προθεσμία της 1ης Αυγούστου. Η ΕΕ είχε απειλήσει με αντίμετρα, αλλά γνώριζε τις αδυναμίες της.
Το εμπορικό ισοζύγιο ήταν εις βάρος των ΗΠΑ κατά 236 δισ. δολάρια πέρυσι, γεγονός που ο Τραμπ έβλεπε ως «πλούτο των ΗΠΑ που χάνεται άσκοπα». Παράλληλα, η ΕΕ αντιμετωπίζεται από τις ΗΠΑ ως υπερρυθμιστικό μπλοκ που φρενάρει τις αμερικανικές εξαγωγές – από τα αυτοκίνητα μέχρι τα κοτόπουλα.
Η Φον ντερ Λάιεν παραδέχθηκε ότι «χρειάζεται επαναεξισορρόπηση» στη σχέση, τονίζοντας: «Είναι τεράστιος ο όγκος του εμπορίου μας και πρέπει να τον καταστήσουμε βιώσιμο».
Δεύτερες σκέψεις
Οι ευρωπαίοι διαπραγματευτές, σύμφωνα με το BBC, δεν είχαν μόνο τα οικονομικά δεδομένα στο μυαλό τους. Η εξάρτηση από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια της ΕΕ και τη στήριξη της Ουκρανίας, καθιστούσε κάθε ρίσκο για εμπορικό πόλεμο ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Οπως σημείωσε ο πρώην διαπραγματευτής της ΕΕ, Τζον Κλαρκ: «Η ΕΕ ήταν σε αδύναμη θέση. Δεν είχε επιλογές. Ο Τραμπ δεν θα υποχωρούσε. Είναι κακή μέρα για το παγκόσμιο εμπόριο, αλλά θα μπορούσε να είναι χειρότερη».
Oπως εξάλλου επισημαίνουν οι Financial Times, «η εξάρτηση της Ευρώπης από την εγγύηση ασφάλειας των ΗΠΑ ήταν ένα επιπλέον επιχείρημα κατά της εμπορικής αντιπαράθεσης, ειδικά για τα ανατολικά και βόρεια μέλη της Ενωσης. Οι φόβοι ότι ο Τραμπ θα διακόψει την προμήθεια όπλων στην Ουκρανία, θα αποσύρει τα στρατεύματα από την Ευρώπη ή ακόμη και θα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ επισκίασαν τις συνομιλίες, σύμφωνα με διπλωμάτες».
Η εφημερίδα τονίζει παράλληλα ότι η αμερικανική βιομηχανία τεχνολογίας άσκησε έντονες πιέσεις στον Τραμπ ώστε να πιέσει από την πλευρά του την ΕΕ για να χαλαρώσει τους νόμους που ρυθμίζουν την ηλεκτρονική επικοινωνία και τη διαχείριση δεδομένων.
Το τελικό αποτέλεσμα υπηρετεί τη στρατηγική του Τραμπ ο οποίος επιθυμεί να επαναπροσδιορίσει το πώς η Αμερική, ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, συναλλάσσεται με τις άλλες δυνάμεις του πλανήτη. Το BBC υπενθυμίζει ότι τις τελευταίες εβδομάδες οι ΗΠΑ πέτυχαν συμφωνίες με την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βιετνάμ και την Ινδονησία.
Αυτή τη στιγμή τα ανοιχτά μέτωπα που παραμένουν στον πόλεμο των δασμών είναι αυτά με τις τρεις μεγαλύτερες αγορές για τις ΗΠΑ: το Μεξικό, τον Καναδά και κυρίως την Κίνα. Ο νέος γύρος συνομιλιών ΗΠΑ – Κίνας διεξάγεται αυτές τις μέρες, με την ελπίδα ότι οι επιπλέον δασμοί θα ανασταλούν για 90 ημέρες.
Ωστόσο, το BBC επισημαίνει ότι το Πεκίνο τηρεί σκληρότερη στάση από άλλους εμπορικούς εταίρους της Ουάσιγκτον, και ότι εάν οι συνομιλίες αποτύχουν, το παγκόσμιο εμπόριο ενδέχεται να δεχθεί νέο πλήγμα τους επόμενους μήνες.