«Μα είναι πολιτικό θέμα το πόσο έχει το σουβλάκι πίτα-γύρο;». Είναι και ισχύει σχεδόν σε όλες τις κοινωνίες. Στην Ιταλία πωλούνται στον δρόμο κομμάτια πίτσας, στην Ισπανία bocadillos, στην Ελλάδα σουβλάκια.
Στη χώρα μας το σουβλάκι δεν είναι πια φτηνό: την πενταετία της εκρηκτικής ακρίβειας στα τρόφιμα (2020-2025), η οποία συνδυάστηκε με τα προβλήματα του αγροτικού και κτηνοτροφικού τομέα, την ενεργειακή κρίση και τα φαινόμενα κερδοσκοπίας, η τιμή του «τυλιχτού» υπερδιπλασιάστηκε.
Από μια τιμή στο εύρος των 2 ευρώ το 2019, το σουβλάκι πίτα-γύρος ξεπερνά πια στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας ακόμη και τα 4,5 ευρώ. Ενώ στις τουριστικές περιοχές έφτασε το καλοκαίρι του 2025 ακόμη και στα 7,5 ευρώ.
Ο υπερ-διπλασιασμός της τιμής του δημοφιλέστερου λαϊκού φαγητού αποτελεί κοινό βίωμα και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Το διαπιστώνει κανείς παντού. Και εφόσον είναι ενταγμένο σε τέτοιο βαθμό στην καθημερινότητα και για πολλούς ήταν συνήθεια, θυμόμαστε και πόσο πληρώναμε πριν από λίγα χρόνια. Ιδίως όταν με περίπου 5 ευρώ είχες συνηθίσει να παίρνεις δύο σουβλάκια (και ένα αναψυκτικό) ενώ σήμερα παίρνεις ένα.
Μια απλή έρευνα στις τιμές ενός σουβλατζίδικου του Παγκρατίου, μέσα από την ανασκόπηση των καταλόγων από τον Φεβρουάριο του 2020 έως τον Δεκέμβριο του 2025, αποτυπώνει την κίνηση των τιμών την τελευταία πενταετία.
Το «τυλιχτό» πίτα – γύρος χοιρινός κόστιζε τον Φεβρουάριο του 2020, όταν άρχιζε η πανδημία, 2,50 ευρώ. Το 2021 η τιμή αυξήθηκε στα 2,70 ευρώ, το 2022 στα 3,20 ευρώ και το 2023 στα 3,30 ευρώ. Ακολούθησαν δύο άλματα: η τιμή του «τυλιχτού» ανέβηκε στα 3,80 ευρώ το 2024 και απογειώθηκε στα 4,70 ευρώ το 2025.
Βεβαίως, το εν λόγω εστιατόριο βρίσκεται σε μια γειτονιά που έγινε ιδιαίτερα τουριστική τα τελευταία χρόνια με την εξάπλωση του Airbnb. Σε άλλες γειτονιές του Κέντρου, η τιμή του τυλιχτού κινείται πιο χαμηλά, ακόμη και κοντά στα 4 ευρώ. Αλλά και εκεί ο διπλασιασμός από τα 2 ευρώ της περιόδου 2019-2020 είναι ο κανόνας.
Οι μισθοί
Και ενώ η τιμή στο σουβλάκι διπλασιάστηκε, τα επίσημα στοιχεία της Eurostat για τον μέσο μισθό πλήρους απασχόλησης στις 27 χώρες της ΕΕ παρουσιάζουν μια ενδιαφέρουσα εικόνα.
Πέρα από τον πίνακα που παρουσιάζει τη χώρα μας στην προτελευταία θέση (λίγο πάνω από τη Βουλγαρία) και απασχόλησε τα μέσα ενημέρωσης τον Νοέμβριο, μεγαλύτερη ίσως σημασία έχουν οι αυξήσεις μισθών στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ που κάποτε θεωρούσαμε «συγκρίσιμες» μαζί μας.
Οπως σημείωσε το Capital.gr, «το 2023 η Ελλάδα βρισκόταν τρίτη από το τέλος με 17.770 ευρώ. Το 2022 βρισκόταν πέμπτη από το τέλος με 16.515 ευρώ. Δηλαδή όχι μόνο παραμένουμε χαμηλά αλλά χάνουμε και έδαφος σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, που ανεβαίνουν με ταχύτερο ρυθμό». Το 2024 η Ελλάδα ήταν δεύτερη από το τέλος.
Ποιοι κινήθηκαν ταχύτερα από την Ελλάδα την περίοδο 2022-2024, η οποία, σύμφωνα πάντα με τη Eurostat, σημείωσε άνοδο μόλις 9% στον μέσο μισθό σε αυτή την τριετία; Η Ιρλανδία με 12,4% και η Πορτογαλία 17,44%, σημειώνοντας δηλαδή αύξηση με διπλάσιο ρυθμό, σε σύγκριση με τη χώρα μας σε διάστημα τριών ετών. Επομένως η Πορτογαλία δεν μπορεί πια να χρησιμοποιείται ως παράδειγμα χώρας που θεωρούμε παρόμοια με τη δική μας. Εχει ξεφύγει: ο μέσος μισθός ετησίως στην Πορτογαλία το 2024 ήταν 24.818 ευρώ και στην Ελλάδα 17.954 ευρώ.
Η «απειλή» πλέον, κοιτώντας τον πίνακα της Eurostat, είναι για τη χώρα μας η τελευταία της κατάταξης Βουλγαρία, όπου ο μέσος μισθός αυξήθηκε με ρυθμό σχεδόν τετραπλάσιο από αυτόν της Ελλάδας (αύξηση 33,3% στη Βουλγαρία μέσα σε τρία χρόνια αλλά με χαμηλή βάση εκκίνησης) και που σύντομα, αν συνεχιστεί αυτή η αντιστοιχία, θα ξεπεράσει την Ελλάδα πολύ πριν από το τέλος της δεκαετίας.
Η πολιτική διάσταση
Κάπως έτσι, όταν η τιμή του «τυλιχτού» αυξάνεται με πολλαπλάσιο ρυθμό από τους μισθούς (όπως και τα τρόφιμα στα σούπερ μάρκετ), το πόσο ακριβό έχει γίνει το καθημερινό φαγητό του δρόμου αποκτά πολιτική διάσταση. Γιατί είναι ο πιο άμεσος, απτός δείκτης τού πώς συμπιέζονται το διαθέσιμο εισόδημα και η αγοραστική δύναμη.
Το ζήτημα, λοιπόν, είναι πολιτικό γιατί οι πολίτες μπορεί να μη δίνουν προσοχή στα στατιστικά της Eurostat, θυμούνται όμως πόσο πλήρωναν το σουβλάκι. Κι εκεί, στην καθημερινή εμπειρία τους, μετρούν αν η οικονομική τους κατάσταση βελτιώνεται.