Το ακροδεξιό κόμμα Chega (Αρκετά!) ανέτρεψε δεκαετίες δικομματισμού στην Πορτογαλία, κατακτώντας τη δεύτερη θέση στις πρόωρες εκλογές της χώρας, τις τρίτες μέσα σε τρία χρόνια, ξεπερνώντας τους σοσιαλιστές.
Η κεντροδεξιά Δημοκρατική Συμμαχία (AD), με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Λουίς Μοντενέγκρο, τερμάτισε πρώτη στις εκλογές, πριν από δέκα ημέρες, αλλά για ακόμη μια φορά δεν κατάφερε να εξασφαλίσει κυβερνητική πλειοψηφία, λαμβάνοντας το 31,8% των ψήφων με 91 έδρες στη Βουλή των 230 εδρών. Το ενδιαφέρον, όμως, γράφει ο Guardian, επικεντρώθηκε στην κούρσα για τη δεύτερη θέση, η οποία εξελίχθηκε σε μια σκληρή αναμέτρηση μεταξύ του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) και του Chega.
Με το 99% των ψήφων καταμετρημένο τη νύχτα των εκλογών, τα αποτελέσματα έδειχναν το PS και το Chega ισόπαλα, με 58 έδρες το καθένα, αν και οι σοσιαλιστές είχαν ελαφρώς μεγαλύτερο μερίδιο ψήφων.
Οταν όμως καταμετρήθηκαν οι ψήφοι του εξωτερικού, την Τετάρτη 28 Μαΐου, το Chega έφτασε τις 60 έδρες, κερδίζοντας το 22,76% των ψήφων, ενώ το PS παρέμεινε στις 58 έδρες, αλλά διατήρησε το οριακά υψηλότερο ποσοστό ψήφων, με 22,83%.
Το ακροδεξιό κόμμα που ιδρύθηκε το 2019 από τον πρώην σχολιαστή ποδοσφαίρου Αντρέ Βεντούρα, εκμεταλλεύτηκε την εκτεταμένη δυσαρέσκεια προς τα κυρίαρχα αριστερά και δεξιά κόμματα της Πορτογαλίας, καθώς η χώρα συνεχίζει να υποφέρει από στεγαστική κρίση, πιεσμένα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης και έναν μέσο μηνιαίο μισθό 1.602 ευρώ. Η υποστήριξη προς το ακροδεξιό κόμμα αυξήθηκε εκθετικά τα τελευταία χρόνια: το Chega κέρδισε το 1,3% των ψήφων το 2019, το 7,2% το 2022 και το 18,1% πέρυσι, όταν ο αριθμός των εδρών του αυξήθηκε από 12 σε 50.
Ο Βεντούρα ευχαρίστησε τους υποστηρικτές του όταν ανακοινώθηκαν τα τελικά αποτελέσματα, το βράδυ της Τετάρτης, λέγοντας ότι η ιστορική επίδοση του κόμματός του αντιπροσωπεύει μια νίκη για ολόκληρη τη χώρα και δείχνει ότι το πολιτικό της σύστημα είχε «αλλάξει για πάντα».
«Τι μεγάλη νίκη!!! Ευχαριστούμε όλους τους Πορτογάλους που μας εμπιστεύτηκαν!» έγραψε στο X. «Αυτή η ιστορική νίκη είναι και δική σας, είναι της Πορτογαλίας!».
Η πολύ κακή επίδοση του Σοσιαλιστικού Κόμματος –20 έδρες λιγότερες σε σχέση με το αποτέλεσμα του περασμένου έτους– είχε ήδη οδηγήσει τον ηγέτη του, Πέδρο Νούνο Σάντος, να ανακοινώσει την παραίτησή του, λίγες ώρες αφότου έκλεισαν οι κάλπες, σημειώνει ο Guardian.
Ο Κάρλος Σέζαρ, πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, αποδέχτηκε τον υποβιβασμό του κόμματός του στην τρίτη θέση λίγες ώρες πριν από τη δημοσίευση των τελικών αποτελεσμάτων της Τετάρτης, λέγοντας ότι η κατάσταση για το κόμμα του ήταν προδιαγεγραμμένη από τη νύχτα των εκλογών.
«Θα έχουμε χρόνο, αργότερα, να κάνουμε απολογισμό και να διορθώσουμε την πορεία μας και να κερδίσουμε ξανά εμπιστοσύνη του πορτογαλικού λαού», είπε, προσθέτοντας ότι μόλις εκλεγεί νέος ηγέτης, στα τέλη Ιουνίου, το κόμμα θα πρέπει να αποδείξει ότι αποτελεί «έναν φορέα συμμετοχής και καινοτομίας».
Το Chega ξεπέρασε το PS, όμως αυτό δεν το φέρνει πιο κοντά στην κυβέρνηση, γράφει ο Guardian, λόγω της διαρκούς άρνησης του Μοντενέγκρο να συνεργαστεί με το κόμμα, για τη δημιουργία συνασπισμού.
«Η διακυβέρνηση με το Chega είναι αδύνατη για τρεις λόγους», έχει πει. «Δεν είναι αξιόπιστο· συμπεριφέρεται σαν πολιτικός ανεμοδείκτης, αλλάζει συνεχώς γνώμη και δεν είναι κατάλληλο για την άσκηση της διακυβέρνησης».
Το μικρό κόμμα της Φιλελεύθερης Πρωτοβουλίας, το οποίο θα μπορούσε να στηρίξει τον Μοντενέγκρο, φέρνοντας στο AD εννέα επιπλέον έδρες, έχει επίσης αρνηθεί κατηγορηματικά να συνεργαστεί με το Chega.
Οι πρόωρες εκλογές ανακοινώθηκαν τον Μάρτιο, όταν ο πρωθυπουργός ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνησή του. Αυτό έγινε προκειμένου να αποτρέψει τον έλεγχο σχετικά με μια εταιρεία συμβούλων προστασίας δεδομένων που ίδρυσε το 2021 και την οποία μεταβίβασε στη σύζυγό του και τους γιους του τον επόμενο χρόνο.
Αντιμέτωπος με ερωτήματα σχετικά με πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, ο πρωθυπουργός –ο οποίος έχει αρνηθεί οποιαδήποτε παράβαση ή ηθικές παραβιάσεις– πίστευε ότι η ψηφοφορία θα «τερμάτιζε τους μόνιμους υπαινιγμούς και τις ίντριγκες». Ομως, γράφει ο Guardian, δεν κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές.
Η προεκλογική εκστρατεία επικεντρώθηκε σε ζητήματα όπως η στέγαση, οι δημόσιες υπηρεσίες και η ασφάλεια. Η μετανάστευση, μία από τις προτεραιότητες του Chega, έχει επίσης ανέβει στην κλίμακα των ζητημάτων που απασχολούν τους Πορτογάλους και η υπηρεσιακή κυβέρνηση του Μοντενέγκρο κατηγορήθηκε πρόσφατα ότι προσπαθεί να καθησυχάσει την Ακρα Δεξιά, αφού ανακοίνωσε την απέλαση 18.000 παράτυπων μεταναστών νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Οι υποσχέσεις του Chega να «καθαρίσει» την πολιτική από τη διαφθορά, παρ’ όλα αυτά, έχουν υπονομευτεί πρόσφατα από σκάνδαλα διαφθοράς και απάτης, παρόμοια με εκείνα που υποτίθεται ότι θέλει να καταπολεμήσει.
Τον Ιανουάριο, το κόμμα του Βεντούρα απέβαλε έναν από τους βουλευτές του, αφού κατηγορήθηκε για κλοπή βαλιτσών σε πολλά αεροδρόμια. Ενα άλλο μέλος του κόμματος συνελήφθη να οδηγεί υπό την επήρεια αλκοόλ τον ίδιο μήνα, ενώ ένα τρίτο κατηγορήθηκε ότι πλήρωσε για στοματικό σεξ με έναν ανήλικο άνδρα.