Το Νομπέλ Ειρήνης του 2025 έχει μετατραπεί σε πολιτικό θρίλερ, με τον Ντόναλντ Τραμπ να διεκδικεί επίμονα τη διεθνή αναγνώριση. Πίσω από κλειστές πόρτες, στο Οσλο, πέντε Νορβηγοί αποφασίζουν αν ο αμερικανός πρόεδρος θα προστεθεί στη λίστα των βραβευμένων ή αν τελικά η πίεσή του θα αποβεί παροιμιώδης για την αποτυχία της, γυρνώντας μπούμερανγκ.
Μαζί με τη μυστική συνταγή της Coca-Cola και τα στρατιωτικά σχέδια των πυρηνικών υποβρυχίων, η διαδικασία επιλογής του Νομπέλ Ειρήνης θεωρείται μία από τις πιο απόρρητες στον κόσμο, γράφουν οι Times του Λονδίνου. Οι νορβηγοί αξιωματούχοι που συμμετέχουν σε αυτήν δεσμεύονται από όρκους σιωπής, ενώ η λίστα των υποψηφίων κρατιέται ως επτασφράγιστο μυστικό για 50 χρόνια.
Κατά καιρούς, ωστόσο, διαρρέουν κάποιες πληροφορίες. Το 2018, ο Ασλε Τόγιε, σημερινός αντιπρόεδρος της επιτροπής, αποκάλυψε ότι λομπίστας ξένης χώρας τον είχε προσκαλέσει κάποτε στη Disney World, ενώ άλλος του είχε προτείνει μια επίσκεψη σε οίκο ανοχής. Ο ίδιος, φυσικά, αρνήθηκε ευγενικά. Εχουν αποκαλυφθεί κι άλλες προσπάθειες επιρροής· ο τότε πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Κιμ Ντέι Τζουνγκ, που βραβεύτηκε το 2000, αργότερα αποκαλύφθηκε ότι είχε διεξαγάγει μια συστηματική εκστρατεία «γοητείας» προς νορβηγούς και σουηδούς αξιωματούχους και δημοσιογράφους.
Ακόμη και με βάση αυτά τα παραδείγματα, η ένταση της πίεσης του Ντόναλντ Τραμπ ενόψει της φετινής επιλογής για την απονομή έχει προκαλέσει κατάπληξη στους έμπειρους παρατηρητές του θεσμού, σημειώνουν οι Times. Ο Στιβ Γουίτκοφ, απεσταλμένος του Τραμπ για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Μέση Ανατολή, προειδοποίησε ότι η Νορβηγική Επιτροπή θα «προσέβαλλε σοβαρά την Αμερική» εάν δεν αναγνώριζε τις διπλωματικές επιτυχίες του Τραμπ.
Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, φέρεται να έχει ασκήσει πιέσεις, επίσημα και ανεπίσημα, σε ευρωπαίους ηγέτες, ενώ ο ίδιος ο Τραμπ φέρεται να έθεσε το ζήτημα τηλεφωνικά και στον νορβηγό υπουργό Οικονομικών, Γενς Στόλτενμπεργκ, πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ.
«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνει, εδώ και έναν χρόνο, ο Ντόναλντ Τραμπ», σχολιάζει στους Times ο αναλυτής εξωτερικής πολιτικής Κρίστοφερ Ρόνενμπεργκ, από την εφημερίδα Aftenposten. «Αν δεν του δοθεί το βραβείο, θα επιβάλει νέους δασμούς στη Νορβηγία; Θα ακυρώσει συμβόλαια εταιρειών που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ; Πλέον τίποτα δεν είναι απίθανο».
Οι πέντε άνθρωποι που αποφασίζουν
Το αν ο Τραμπ θα πετύχει τον στόχο του εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τη στάση και την ψυχραιμία των πέντε μελών της Νορβηγικής Επιτροπής Νομπέλ, γράφουν οι Times.
Επικεφαλής είναι ο 41χρονος Γιέργκεν Βάτνε Φρίντνες, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Γιορκ και φανατικός οπαδός της Λίβερπουλ, που πέρυσι έγινε ο νεότερος πρόεδρος στην Ιστορία του θεσμού. Αν και επίσημα δηλώνει πολιτικά ουδέτερος, χαίρει εκτίμησης στους κύκλους του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος της Νορβηγίας. Εχει αφιερώσει την καριέρα του στα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα και είναι γνωστός για τη διαχείριση του μνημείου της σφαγής του 2011 στο νησί Ουτόγια, όπου ο ακροδεξιός Αντερς Μπρέιβικ δολοφόνησε 69 νέους.
Ο ίδιος έχει μιλήσει συχνά για τη γενιά του, που μεγάλωσε με την ψευδαίσθηση μιας ασταμάτητης προόδου. «Εμείς ζήσαμε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, σε μια εποχή που η δημοκρατία φαινόταν ανίκητη και ο πυρηνικός αφοπλισμός εφικτός», είπε πέρυσι παρουσιάζοντας το βραβείο. «Εκείνη η φούσκα αισιοδοξίας έσπασε».
Ο Ασλε Τόγιε, 51 ετών, παρακολούθησε την ορκωμοσία του Τραμπ το 2025, χαρακτηρίζοντάς την αργότερα ως «απίστευτο πάρτι». Ο Τόγιε δεν κρύβει τη συντηρητική οπτική του. Ως πολιτικός αναλυτής, έχει υποστηρίξει ότι το φαινόμενο Τραμπ πρέπει να προσεγγίζεται με μεγαλύτερη ψυχραιμία και ότι οι φιλελεύθερες ελίτ οφείλουν να επανεξετάσουν τις πεποιθήσεις τους.
Η 75χρονη Ανε Ενγκερ, πρώην ηγέτιδα του Κεντρώου Κόμματος, κρατά χαμηλούς τόνους, ενώ η 49χρονη Γκρι Λάρσεν, πρώην βουλευτής των Εργατικών και επικεφαλής μεγάλης ανθρωπιστικής οργάνωσης, έχει επικρίνει δημόσια τις περικοπές της κυβέρνησης Τραμπ στη διεθνή βοήθεια. Η 68χρονη Κρίστιν Κλέμετ, πρώην υπουργός Παιδείας και επικεφαλής φιλελεύθερου think tank, είχε γράψει αρκετές επικριτικές αναρτήσεις για τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, πριν διοριστεί η ίδια στην επιτροπή.
Οι πιθανοί υποψήφιοι
Οι αποδόσεις των στοιχηματικών γραφείων διαφέρουν σημαντικά, γράφουν οι Times. Μερικά δίνουν στον Τραμπ υψηλές πιθανότητες, ενώ άλλα τον τοποθετούν πολύ χαμηλότερα, με αποδόσεις 11 προς 2 ή και μεγαλύτερες. Ανάμεσα στους άλλους υποψηφίους αναφέρονται η Γιούλια Ναβάλναγια, χήρα του ρώσου αντιφρονούντος Αλεξέι Ναβάλνι, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη και ένα δίκτυο ανθρωπιστικών οργανώσεων στο Σουδάν.
Στην πλατφόρμα Polymarket, όπου οι χρήστες στοιχηματίζουν με κρυπτονομίσματα, η πιθανότητα να βραβευτεί ο Τραμπ υπολογίζεται μόλις στο 3%. Παρ’ όλα αυτά, το ειρηνευτικό του σχέδιο για τη Γάζα έχει τύχει θετικής υποδοχής στη Νορβηγία, ενώ η πρόσφατη διάθεσή του να επεκτείνει τη συμφωνία ελέγχου των πυρηνικών με τη Ρωσία ενδέχεται να τον φέρει πιο κοντά στις ευαισθησίες της επιτροπής.
Ωστόσο, οι διπλωμάτες επισημαίνουν ότι αυτά τα βήματα ίσως δεν αρκούν για να εξισορροπήσουν τη διάλυση του αμερικανικού μηχανισμού ανθρωπιστικής βοήθειας, την αδιαφορία του για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις επιθέσεις του στις πράσινες πολιτικές και τις απειλές του να προσαρτήσει τη Γροιλανδία.
Η πίεση μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ
Τα βραβεία έχουν μακρά ιστορία αμφιλεγόμενων επιλογών. Το 1906, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Θίοντορ Ρούζβελτ τιμήθηκε για τη μεσολάβησή του στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο, παρότι ήταν ένθερμος ιμπεριαλιστής. Το 1973, ο Χένρι Κίσινγκερ βραβεύτηκε για τη συμφωνία αποχώρησης των ΗΠΑ από το Βιετνάμ, ενώ οι μάχες συνεχιζόταν και ο ίδιος ήταν αντιμέτωπος με κατηγορίες για σειρά πραξικοπημάτων και παρεμβάσεων ανά τον κόσμο.
Ωστόσο, αυτή τη φορά η επιθετική τακτική του Τραμπ ίσως φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, υποστηρίζουν οι Times. Το 2010, ένας κινέζος αξιωματούχος είχε προειδοποιήσει τον τότε νορβηγό υπουργό Εξωτερικών, Γιόνας Γκαρ Στέρε, για «σοβαρές συνέπειες» αν το βραβείο δινόταν στον κινέζο αντικαθεστωτικό Λιού Σιαομπό. Η πίεση διέρρευσε στον Τύπο, προκάλεσε σκάνδαλο και τελικά ο Λιού τιμήθηκε κανονικά.
Ενας ευρωπαίος διπλωμάτης ισχυρίζεται στους Times ότι είναι «αδιανόητο» να βραβευτεί ο Τραμπ. «Η επιτροπή είναι όσο πιο ανεξάρτητη γίνεται, αλλά ένα βραβείο σε αυτόν θα προκαλούσε τέτοια οργή, που ίσως ζητηθεί η κατάργησή της» σημειώνει. «Πιο πιθανό είναι να δοθεί ένα αντι-Τραμπ βραβείο, που θα εξυμνεί τη διεθνή νομιμότητα, τη συνεργασία και την πολυμέρεια».