«Θα βάλω το ChatGPT να μου βγάλει ένα πλάνο διατροφής. Δεν θα πληρώσω 150 ευρώ τον διατροφολόγο του γυμναστηρίου». Η φίλη δεν ήταν η πρώτη που σκέφτηκε την Τεχνητή Νοημοσύνη για να της οργανώσει τη διατροφή. Πριν ζητήσει το δικό της διατροφικό μενού, το είχαν ζητήσει όλοι οι συνάδελφοί της στο γραφείο.
Τι είναι ένα μενού, θα μου πείτε. Οχι και τίποτα σπουδαίο. Αν όμως έχεις κάποιο θέμα υγείας και πρέπει η διατροφή σου να ρυθμιστεί με βάση αυτό, θα εμπιστευθείς το ChatGPT για να σου τη βγάλει; Η απάντηση «όχι, δεν θα το εμπιστευόμουν, θα πήγαινα σε ειδικό» δεν πρέπει να θεωρηθεί αυτονόητη.
«Εβαλε τα αποτελέσματα των εξετάσεών του στο ChatGPT για να του βγάλει διάγνωση!» Τάδε έφη φίλος για έναν γνωστό του, ο οποίος υπέφερε χρόνια από πέτρες στα νεφρά. Και του είπε, με απόλυτη σοβαρότητα, ότι δεν χρειάζεται να πάει σε γιατρό, αφού αυτό θα του τα πει όλα, κατατοπιστικά και με λεπτομέρεια.
Σε σοκάρει να το ακούς, αλλά η αλήθεια είναι ότι, αν κοιτάξεις γύρω σου, θα διαπιστώσεις ότι όλοι αρχίζουμε να προσφεύγουμε στην ΤΝ για το κάθε τι που μας απασχολεί. Τη ρωτάμε για τα πάντα, λαμβάνουμε υπόψη τη γνώμη της, ακολουθούμε τις συμβουλές της. Την έχουμε κάνει προσωπικό μας project manager, ψυχολόγο, γιατρό, δάσκαλο, διακοσμητή, ακόμα και κολλητό μας.
Το θέμα είναι ότι της δείχνουμε παραπάνω εμπιστοσύνη απ’ ό,τι πρέπει, βάζοντας την σε ρόλους που δεν θα έπρεπε. Το γιατί θα πρέπει μάλλον να αναζητηθεί στη δική μας ψυχολογία και αντίληψη. Θα έλεγε κανείς ότι είναι αδύνατον να εμπιστευθείς απόλυτα μια μηχανή αλγορίθμων για όλα, πόσο μάλλον για μια ιατρική γνωμάτευση. Αν δεχτούμε όμως ως δεδομένο ότι οι άνθρωποι επαφίενται στις μηχανές αναζήτησης για πράγματα που χρειάζονται άλλη προσέγγιση, πιο εξειδικευμένη, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί βρίσκουν στην ΤΝ έναν παντογνώστη εμπιστοσύνης.
Καταρχάς, είναι εύκολο. Αρκεί να ρωτήσεις και θα έχεις μια ολοκληρωμένη απάντηση μέσα σε μισό λεπτό, χωρίς να μετακινηθείς από τη θέση σου, χωρίς να ψάχνεις, χωρίς να πληρώσεις. Πολλοί άνθρωποι λειτουργούν κινούμενοι από αυτή την ευκολία. Βγάζουν εξανθήματα; Τους πονάει το στομάχι; Υποφέρουν από ημικρανίες; Θα γκουγκλάρουν αντί να πάνε για εξετάσεις.
Αλλά είναι και ο τρόπος που η ΤΝ συνθέτει τις απαντήσεις της, ο οποίος λειτουργεί επάνω σου πειστικά. Η αμεσότητα και η φιλική διάθεση που βγαίνουν μέσα από τις φράσεις που βλέπεις να συμπληρώνονται στην οθόνη σού δίνει την αίσθηση ότι αυτό το πράγμα σού μιλάει και σε καταλαβαίνει περίπου σαν άνθρωπος.
Δεν θέλει πολύ το μυαλό για να παραμυθιαστεί. Δεν θέλει πολύ για να πιστέψει ότι η αόρατη πένα που φτιάχνει τα απαντητικά κείμενα έχει στόμα και μάτια. Από τον τρόπο που σου απευθύνεται, νομίζεις ότι έχει και ψυχή. Αν γράψεις το πρόβλημά σου και φανεί μέσα από τη γραφή σου ένας προβληματισμός ή μια στεναχώρια, θα σου πει μέχρι και ότι σε καταλαβαίνει.
Υποθέτει κανείς ότι όσο η ΤΝ εξελίσσεται και βελτιώνει τις μεθόδους της, τόσο πιο ισχυρό αντίκτυπο θα έχει επάνω μας. Η σύνδεση μαζί της θα είναι όλο και πιο μεγάλη και οι απαντήσεις της θα θεωρούνται αξιόπιστες, σαν να προέρχονται από το στόμα ειδικού και όχι από έναν μηχανισμό σύνθεσης των πληροφοριών του διαδικτύου. Γιατί αυτό είναι επί της ουσίας, μια σύνθεση που καταλήγει να συντάσσεται μπροστά σου, σαν να γράφεται από ανθρώπινο χέρι.
Γίνεται πολύ κουβέντα για το πόσο η ΤΝ θα εισχωρήσει στη ζωή μας. Μας προβληματίζει από ποια επαγγέλματα θα εκτοπίσει εντελώς τον ανθρώπινο παράγοντα. Ισως θα έπρεπε να προβληματιστούμε και για το πώς συνδεόμαστε μαζί της μέσα από τις γέφυρες επικοινωνίας και τις ευκολίες που μας παρέχει. Πώς την αντιλαμβανόμαστε και πόσο της παραδινόμαστε. Αν θεωρούμε ότι μπορεί να πάρει τη θέση του γιατρού μας, τότε της έχουμε παραδοθεί πλήρως. Και αυτό, ναι, είναι πρόβλημα.