Με απόφαση του ΟΗΕ, η 20η Μαΐου γιορτάζεται κάθε χρόνο ως Παγκόσμια Ημέρα Μέλισσας. Η πρόταση έγινε από την Ένωση Σλοβένων Μελισσοκόμων με σκοπό την αφύπνιση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τη συμβολή των μελισσών και άλλων επικονιαστών στην αειφόρο ανάπτυξη αλλά και για τις απειλές που αντιμετωπίζουν ώστε να προωθηθούν διεθνώς δράσεις για την προστασία τους.

«Αν οι μέλισσες εξαφανιστούν, το ανθρώπινο είδος θα εξαφανιστεί μέσα σε τέσσερα χρόνια», έχει δηλώσει ο Αλμπερτ Αϊνστάιν. Καθόλου τυχαία δήλωση, αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς τον πολυπαραγοντικό ρόλο του μελιού και των υπόλοιπων μελισσοκομικών προϊόντων, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Τα προϊόντα της μέλισσας έχουν αναθρέψει θεούς και αθανάτους, έχουν θεραπεύσει ασθενείς, προσφέρθηκαν ως δώρο σε θεούς και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προσφέρονται ως ευχή για να διασφαλίσουν την καλή έκβαση σε σημαντικά περάσματα στη ζωή των ανθρώπων. Παντού στον κόσμο είναι μεγάλος ο θαυμασμός στη μέλισσα για το χαρακτήρα, την εργατικότητα και την αποτελεσματικότητά της, ενώ στο πέρασμα των αιώνων πολιτείες προσπάθησαν να μιμηθούν την κοινωνική οργάνωσή της και την οικονομία της, ώστε να διασφαλίσουν ανώτερο επίπεδο ποιότητας ζωής.

Tο μέλι, λοιπόν, είναι ένα από τα προϊόντα, στα οποία εστιάζει το πρόγραμμα του ΤΑΡ ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ – Ενίσχυση Αγροδιατροφικής Εκπαίδευσης. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία εντάσσεται στο ευρύτερο Πρόγραμμα Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επενδύσεων που ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου, TAP AG, ως «Αγωγός Καλής Ενέργειας», υλοποιεί στις τρεις Περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας από τις οποίες διέρχεται.

Την ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ χρηματοδοτεί ο ΤΑΡ, εποπτεύει το Ίδρυμα Μποδοσάκη και υλοποιούν η Αμερικανική Γεωργική Σχολή και το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών (ΙΝΕΒ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Οι φορείς υλοποίησης του έργου προσφέρουν τα εξής:

• Ο χρηματοδότης του προγράμματος ΤΑΡ επένδυσε περίπου 1 εκατ. ευρώ σε εκπαιδευτικές και εφαρμοσμένες βιοτεχνολογικές δραστηριότητες, με στόχο να υποστηρίξει την καλλιέργεια, το μάρκετινγκ και την πώληση ξεχωριστών αγροδιατροφικών προϊόντων ή ποικιλιών, που παράγονται τοπικά σε περιοχές κατά μήκος της όδευσης του αγωγού. Εκτός από το μέλι και τα μελισσοκομικά προϊόντα, η ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ προσφέρει στήριξη σε ελιές και ελαιόλαδο, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, φασόλια, καρποφόρα δένδρα, πετιμέζι, πιπεριές, και κτηνοτροφικά προϊόντα από αιγοπρόβατα και αγελάδες.
• Η Αμερικανική Γεωργική Σχολή παρείχε στους ωφελούμενους εκπαιδευτικά σεμινάρια, καθώς και εξατομικευμένη συμβουλευτική σχετικά με βέλτιστες μεθόδους καλλιέργειας, εκτροφής και παραγωγής.
• Το ΙΝΕΒ συνέλεξε δείγματα των παραγόμενων προϊόντων για να προσδιορίσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητές τους και στη συνέχεια να καταγράψει την «γενετική τους ταυτότητα», ώστε να αναδείξει την προστιθέμενη αξία τους – τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Μαθήματα μελισσοκομίας

Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2017, μετά από ανοικτή πρόσκληση ενδιαφέροντος, και λήγει τον Ιούνιο του 2019. Κατά τη διάρκειά του έγιναν εκπαιδευτικά σεμινάρια στην Καστοριά, τη Δράμα και τη Σκύδρα τόσο σε αρχάριους μελισσοκόμους όσο και σε επαγγελματίες με περισσότερες από 20 κυψέλες. Συμμετείχαν συνολικά 235 μελισσοκόμοι, σε ομάδες των 25 ατόμων (οργανώθηκαν 4 τμήματα στην Καστοριά, 3 τμήματα στη Σκύδρα και  2 στη Δράμα) και παρακολούθησαν συνολικά 60 διδακτικές ώρες κατανεμημένες σε τετράωρα σεμινάρια. Κάθε σεμινάριο περιλάμβανε μια θεωρητική διάλεξη γύρω από θέματα μελισσοκομίας διάρκειας 3,5 ωρών και ολοκληρωνόταν με συζήτηση γύρω από τις ανησυχίες των νέων αλλά και των εμπειρότερων μελισσοκόμων και προσπάθεια επίλυσης πρακτικών προβλημάτων τους.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ, συζητήθηκαν η σχέση της μελισσοκομίας με τη βιώσιμη (αειφόρο) ανάπτυξη και στις τρεις διαστάσεις της (περιβαλλοντική, οικονομική, πολιτισμική), η σχέση της με τη διαχείριση της πολιτισμικής κληρονομιάς, τη θέση του μελιού στο σύστημα διατροφής στην ελληνική παραδοσιακή και τη σύγχρονη κοινωνία, η ένταξη των προϊόντων της μέλισσας στον κατά τόπους επιχειρηματικό ιστό, η οργάνωση δικτύων /αλυσίδων αξίας ως τακτική για την προστασία των τοπικών και ποιοτικών πρώτων υλών και τον έλεγχο της τροφής σε τοπικό επίπεδο.

«Η εμπειρία ήταν εξαιρετική», μας είπε ο συνεργάτης της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, Αθανάσιος Παπαδόπουλος. Γεωπόνος, τεχνολόγος τροφίμων και μελισσοκόμος (δεύτερης γενιάς και δημιουργός της Beekeeper Family, που παράγει μέλι με τις αυστηρότερες προδιαγραφές στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης), ο κ. Παπαδόπουλος παρουσίασε ο ίδιος προσωπικά όλα τα σεμινάρια. Η εμπειρία, λοιπόν, ήταν εξαιρετική τόσο για τον εισηγητή, που ήρθε σε άμεση επαφή με μελισσοκόμους από διάφορες περιοχές, όσο και για τους συμμετέχοντες οι οποίοι ωφελήθηκαν επιπλέον από το γεγονός ότι τα σεμινάρια έγιναν στον τόπο τους και δεν χρειάστηκε να μετακινηθούν στην Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη, πράγμα σε πολλές περιπτώσεις αδύνατον.

«Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μελισσοκόμοι διαφέρουν από τόπο σε τόπο και συχνά εξαρτώνται από τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή», μας είπε ο κ. Παπαδόπουλος. Για παράδειγμα, στην Καστοριά οι μέλισσες επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες αφού ο χειμώνας είναι πολύ βαρύς. Στη Σκύδρα, από την άλλη, συμβαίνει να πολλαπλασιάζονται από μόνες τους, πράγμα επιζήμιο για τον μελισσοκόμο που μπορεί ξαφνικά να χάσει το μισό σμήνος των μελισσών του, αν φύγουν  από μόνες τους για να δημιουργήσουν κάπου αλλού μια νέα αποικία. Η σμηνουργία είναι φυσικό μέσον αναπαραγωγής σε «άγριους» πληθυσμούς, στη σύγχρονη μελισσοκομία, όμως, υπάρχουν τρόποι πρόληψης, καταστολής, αλλά και αξιοποίησής της.

Στη Δράμα πάλι οι μελισσοκόμοι βλέπουν το μέλι τους να κρυσταλλώνει μέσα σε δύο εβδομάδες, πράγμα που δημιουργεί προβλήματα διαχείρισης και εμπορίας του προϊόντος. Ο τόσο σύντομος χρόνος κρυστάλλωσης οφείλεται στα φυτά ελαιοκράμβης και ηλίανθου που καλλιεργούνται στην περιοχή, οπότε οι μελισσοκόμοι θα πρέπει να προλάβουν να συσκευάσουν το μέλι τους πριν περάσουν δεκαπέντε μέρες. Πώς μπορούν να το αντιμετωπίσουν; «Τους προτείνουμε να μεταφέρουν τα μελίσσια τους αλλού π.χ. στη Θάσο, που έχει πεύκα ώστε να διαφοροποιηθεί η αναλογία των ζαχάρων και να αλλάξει ο χρόνος κρυστάλλωσης», λέει ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος.

Ακόμη, στη διάρκεια των μαθημάτων οι ωφελούμενοι συμμετέχοντες διδάχτηκαν τρόπους βασιλοτροφίας, με την οποία -σε συνδυασμό με την επιλογή και τη γενετική βελτίωση- επιδιώκεται η παραγωγή ποιοτικών βασιλισσών. Τέλος, όπως διευκρίνισε ο κ. Παπαδόπουλος, με κριτήριο επιλογής τη συστηματική παρακολούθηση των μαθημάτων, σε κάθε περιοχή επιλέχτηκαν πέντε μελισσοκόμοι  από τους συμμετέχοντες στα σεμινάρια και έγιναν επισκέψεις στις εγκαταστάσεις τους με στόχο να βοηθηθούν ακόμη περισσότερο και να λυθούν επί τόπου διάφορα προβλήματα που αντιμετώπιζαν.

Ένας από τους ωφελούμενους του προγράμματος, ήταν ο Μανώλης από τη Σκύδρα. Δημοτικός υπάλληλος στο επάγγελμα, που χάρη στην ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ ξανάπιασε τα μελίσσια του πατέρα του και ασχολείται πλέον σοβαρά με τη μελισσοκομία, ενώ και ο γιος του συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση.

Στους ωφελούμενους του προγράμματος διανεμήθηκαν δύο εκπαιδευτικά βιβλία, που ξεχωρίζουν τόσο για το περιεχόμενό τους όσο και για την καλαίσθητη εμφάνισή τους την οποία επιμελήθηκαν οι Εκδόσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Πρόκειται για «Τα πρώτα βήματα ενός μελισσοκόμου», του Αθανάσιου Ισιδ. Παπαδόπουλου, και «Το μέλι στην τοπική οικονομία από την αρχαιότητα ως σήμερα», που έχουν συγγράψει οι Χαρίκλεια Μαναβή, κοινωνική ανθρωπολόγος με ειδίκευση στη Διατροφή, Αθανάσιος Παπαδόπουλος και η σεφ Γιώτα Μήτσιου-Πολυχρονίδου.

Τα εγχειρίδια για τους μελισσοκόμους παρουσιάστηκαν μαζί με τα υπόλοιπα διδακτικά βιβλία, που εκδόθηκαν για τους συμμετέχοντες ωφελούμενους του προγράμματος ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ, στις 8 Μαΐου σε επίσημη εκδήλωση της της Αμερικάνικης Γεωργικής Σχολής στο Αμφιθέατρο Seth Frank του Aliki Perrotis Residence Hall. Και αφού ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, το περιεχόμενό τους θα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News