Στην αμερικανική πρωτεύουσα η πολιτική φαίνεται να λειτουργεί ως σύστημα «εξαγοράς επιρροής», όπου δώρα, χορηγίες και προσωπικά οφέλη δημιουργούν αμοιβαία εξάρτηση και προνομιακή πρόσβαση στον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Η χαλαρή επιβολή των νόμων και οι κάθε είδους συναλλαγές συνθέτουν ένα περιβάλλον όπου η κρατική εξουσία γίνεται εργαλείο προσωπικού και πολιτικού πλουτισμού.
Οι ανθρωπολόγοι που μελετούν τις τελετουργικές ανταλλαγές δώρων ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την πεποίθηση των Μαορί ότι τα μεγάλα δώρα περιέχουν ένα «hau», δηλαδή μια ζωτική δύναμη. Οι αποδέκτες που δεν ανταποδίδουν κινδυνεύουν από ασθένεια ή θάνατο. Η βασική ιδέα είναι ότι τα δώρα δεν είναι ποτέ εντελώς δωρεάν· η αμοιβαιότητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας. Στη σημερινή εποχή, οι μελετητές δεν χρειάζεται να ταξιδέψουν στον Ειρηνικό, γράφει ο Economist: μπορούν να κάνουν την έρευνά τους στο Οβάλ Γραφείο.
Πρόσφατα, μια αντιπροσωπεία ελβετών επιχειρηματιών επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο φέρνοντας δώρα για τον Ντόναλντ Τραμπ: μια ράβδο χρυσού και ένα ρολόι Rolex. «Κάνατε καλή δουλειά», τους είπε εκείνος και τα αποδέχθηκε εκ μέρους του προεδρικού αρχείου. Λίγες ημέρες αργότερα, το αμερικανικό δασμολογικό καθεστώς για την Ελβετία μειώθηκε κατά περισσότερο από το ήμισυ.
Τον Μάιο, το Κατάρ χάρισε στον Τραμπ ένα προεδρικό αεροσκάφος αξίας 400 εκατ. δολαρίων, το οποίο προορίζεται επίσης για το αρχείο του. Τον Οκτώβριο, το κράτος του Κόλπου έλαβε έγκριση για την κατασκευή μιας εκπαιδευτικής βάσης για πιλότους στο Αϊνταχο.
Οι συμφωνίες που αφορούν τον πρόεδρο είναι τόσο πολυάριθμες και ποικίλες, γράφει ο Economist, που είναι δύσκολο να τις παρακολουθησει κανείς. Κάποιες τον ωφελούν προσωπικά. Αλλες στηρίζουν έργα που αγαπά, όπως η αίθουσα χορού της Ανατολικής Πτέρυγας ή το αρχείο του.
Πολλοί από τους δωρητές του έλαβαν ως ανταπόδοση χαλάρωση δασμών και κανονισμών, ή απόσυρση αγωγών. Κάποιοι προσβλέπουν σε μελλοντικά ωφέλη· μια εταιρεία που συνέβαλε οικονομικά στην αίθουσα χορού προσδοκά σε έγκριση συγχώνευσης. Σπανίως υπάρχει ρητή συμφωνία για τα ανταλλάγματα, σημειώνει ο Economist. Στόχος είναι η ένδειξη καλής θέλησης και η εμπιστοσύνη ότι ο Τραμπ θα την ανταποδώσει.
Ο αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να ενθαρρύνει τέτοιες «επενδύσεις». Η χρήση της κρατικής εξουσίας για ανταμοιβή ή τιμωρία, σε συνδυασμό με τον ανοιχτό συναλλακτικό χαρακτήρα του, δίνει κίνητρο σε εταιρείες, χώρες και ιδιώτες να πληρώσουν για πρόσβαση και εύνοια. Αυτό ίσχυε και κατά την πρώτη θητεία του, αλλά τώρα είναι πολύ πιο εμφανές και έντονο.
Στο μεταξύ, η επιχειρηματική δραστηριότητα του Τραμπ έχει διαφοροποιηθεί, με είσοδο στην αγορά των κρυπτονομισμάτων και νέες δυνατότητες πλουτισμού. Μία ακόμη διαφορά από την πρώτη θητεία είναι η υποχώρηση στην επιβολή αντικαταχρηστικών κανόνων. Τους τελευταίους δέκα μήνες ο πρόεδρος έχει αποδομήσει την κρατική δομή καταπολέμησης της διαφθοράς, δημιουργώντας την αντίληψη ότι ο Λευκός Οίκος είναι ευέλικτος και ότι δραστηριότητες που παλαιότερα θεωρούνταν σκάνδαλο ή αδίκημα θα γίνονται πλέον ανεκτές, αν όχι ευπρόσδεκτες.
Δύο βασικά χαρακτηριστικά της νέας τάξης πραγμάτων, η μειωμένη επιβολή και οι νέες μορφές «πληρωμής έναντι εύνοιας», συναντώνται στη χρήση της προεδρικής δύναμης χάριτος. Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος που χορηγεί χάρη σε δωρητές, θυμίζει ο Εconomist, αλλά η διαφορά με προκατόχους του είναι εμφανής τόσο στην ένταση όσο και στην αμεσότητα.
Την άνοιξη χορήγησε χάρη σε δύο καταδικασμένους απατεώνες: τον Τρέβορ Μίλτον, ιδρυτή κατασκευαστικής εταιρείας ηλεκτρικών φορτηγών, και τον Πολ Βάλτζακ, στέλεχος στον τομέα της Υγείας. Ο Μίλτον και η σύζυγός του είχαν δωρίσει 1,8 εκατ. δολάρια στην προεκλογική καμπάνια του Τραμπ το 2024. Η μητέρα του Βάλτζακ είχε πρόσφατα πληρώσει 1 εκατ. για να παρευρεθεί σε δείπνο στο Μαρ-α-Λάγκο. Συνήθως το υπουργείο Δικαιοσύνης απαιτεί πέντε χρόνια μετά την καταδίκη ή την αποφυλάκιση για αίτηση χάριτος, ώστε ο καταδικασμένος να δείξει μεταμέλεια και επανένταξη. Στην περίπτωση αυτών των δύο ανδρών η χάρη ήρθε ταχύτατα, απαλλάσσοντάς τους από τη φυλάκιση.
Αυτές οι περιπτώσεις έχουν πυροδοτήσει κύμα λόμπινγκ μεταξύ επιφανών εγκληματιών. Ο Σαμ Μάνγκελ, δικηγόρος που ειδικεύεται στις αιτήσεις χάριτος, λέει στον Εconomist ότι φέτος έχει αναλάβει 28 αιτούντες, έναντι ενός καθ’ όλη τη θητεία Μπάιντεν.
Στην πρώτη θητεία Τραμπ υπήρχαν ανησυχίες για εξαγορά επιρροής μέσω του τομέα των ακινήτων, στον οποίο δραστηριοποιείτο τότε ο ίδιος. Σήμερα, η είσοδός του στην αγορά κρυπτονομίσματος προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες πλουτισμού. Εκτιμήσεις του Reuters υπολογίζουν τα έσοδα του Οργανισμού Τραμπ στα 864 εκατ. για το πρώτο εξάμηνο του 2025, από 51 εκατ. που ήταν πέρσι. Περισσότερα από 90% από αυτά προέρχονται από κρυπτονομίσματα.
Η χάρη στον Τσενγκπένγκ Ζάο, ιδρυτή του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων Binance, καταδεικνύει τη νέα ροή επιρροής. Πέρυσι, σύμφωνα με τον Economist, ο Ζάο φυλακίστηκε για διευκόλυνση ξεπλύματος χρημάτων, ενώ η Binance εκδιώχθηκε από την αμερικανική αγορά. Στη συνέχεια η εταιρεία βοήθησε στη δημιουργία ενός ειδικού, «σταθερού» κρυπτονομίσματος για την World Liberty Financial, εταιρεία στην οποία η οικογένεια Τραμπ κατέχει μεγάλο μερίδιο. Δύο εβδομάδες αργότερα, ένα fund με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το MGX, δήλωσε ότι θα αγόραζε μετοχές της World Liberty αξίας 2 δισ. δολαρίων. Η συναλλαγή απέφερε στον Τραμπ εκατομμύρια.
Η νέα τάξη περιλαμβάνει και την επιλογή να μη διώκονται ορισμένες μορφές διαφθοράς. Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έχει αποδυναμώσει τη μονάδα δίωξης πολιτικής διαφθοράς και έχει περιορίσει τις υποθέσεις ξένης δωροδοκίας που διώκονται, σημειώνει ο Economist. Από τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος έχει χορηγήσει χάρη σε δέκα πολιτικούς για διάφορες παρανομίες.
Οι μελετητές ερμηνεύουν αυτή την πελατειακή πολιτική ως μέσο πολιτικής επικοινωνίας. Ο Τραμπ είναι ανοιχτά προκλητικός, στέλνοντας μήνυμα στη βάση του ότι περιφρονεί τους θεσμούς και την ανησυχία των Δημοκρατικών για το κράτος δικαίου. Η πατρωνία επίσης ενισχύει την πολιτική ισχύ· η επιείκεια σε συμμάχους ενθαρρύνει τη συνεργασία, ενώ η αντίθεση επιφέρει τιμωρία.
Το πιο ύπουλο στοιχείο της διαφθοράς, καταλήγει ο Economist, είναι ότι το κοινό δεν θα μάθει ποτέ τι παρακινεί τις πολιτικές αποφάσεις. Οποιαδήποτε συμφωνία για τα μικροτσίπ ή η άρση των δασμών προς μια χώρα ήταν μια αξιόπιστη απόφαση που ελήφθη προς το εθνικό συμφέρον ή κάτι που έγινε αποκλειστικά προς το συμφέρον του Τραμπ; Ή μήπως ίσχυαν και τα δύο; Αυτό θα παραμείνει άγνωστο.