Η συχνότητα εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης σε παιδιά και εφήβους κάτω των 19 ετών σχεδόν διπλασιάστηκε την τελευταία εικοσαετία, από περίπου 3,2% το 2000 σε πάνω από 6,2% το 2020, σύμφωνα με μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Child & Adolescent Health.
Η μελέτη εκτιμά ότι περισσότεροι από 114 εκατομμύρια νέοι άνθρωποι παγκοσμίως ζουν σήμερα με υπέρταση, με την παχυσαρκία να αποτελεί βασικό παράγοντα αυτής της αύξησης. Περίπου 19% των παιδιών και εφήβων με παχυσαρκία έχουν υπέρταση, σε σύγκριση με το 2,4% των παιδιών και εφήβων με φυσιολογικό βάρος.
Παράλληλα, περίπου 9% των παιδιών και εφήβων παρουσιάζουν συγκαλυμμένη υπέρταση που δεν ανιχνεύεται στις συνήθεις ιατρικές επισκέψεις, αλλά εντοπίζεται μόνο με μετρήσεις εκτός ιατρείου, για παράδειγμα στο σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι σημαντικό ποσοστό παιδιών μπορεί να παραμένει αδιάγνωστο.
Επιπλέον, περίπου 8% των παιδιών και των εφήβων εμφανίζουν προϋπέρταση, δηλαδή επίπεδα πίεσης υψηλότερα από το φυσιολογικό αλλά όχι ακόμα εντός των ορίων υπέρτασης. Αυτό αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για πιθανή επιδείνωση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μελλοντικά προβλήματα υγείας, όπως καρδιαγγειακές και νεφρικές νόσους.
Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι τα παραπάνω ευρήματα υπογραμμίζουν την πιεστική ανάγκη για βελτιωμένο έλεγχο και συντονισμένα διαγνωστικά πρότυπα προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αυξημένο κύμα παιδικής υπέρτασης παγκοσμίως.
Σημειώνεται ότι η μετα-ανάλυση αφορά σε 96 μεγάλες μελέτες για 443.000 παιδιά σε 21 χώρες. Οι συγγραφείς αναγνωρίζουν ορισμένους περιορισμούς της μελέτης, όπως τη μεταβλητότητα των δεδομένων λόγω διαφορών στις μεθόδους μέτρησης και τις περιφερειακές πρακτικές υγειονομικής περίθαλψης.
«Η σχεδόν διπλάσια αύξηση της υψηλής αρτηριακής πίεσης στην παιδική ηλικία σε διάστημα 20 ετών θα πρέπει να σημάνει συναγερμό για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και τους φροντιστές», δήλωσε στον Guardian ο συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Ιγκορ Ρουντάν, διευθυντής του Κέντρου Παγκόσμιας Ερευνας για την Υγεία στο Ινστιτούτο Usher του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.
Ο καθηγητής Στιβ Τέρνερ, πρόεδρος του Βασιλικού Κολεγίου Παιδιατρικής και Υγείας του Παιδιού, ο οποίος δεν συμμετείχε στην μελέτη, δήλωσε στον Guardian: «Αυτή η απότομη αύξηση της υψηλής αρτηριακής πίεσης στα παιδιά είναι βαθιά ανησυχητική και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξανόμενη παιδική παχυσαρκία – μια κατάσταση που μπορεί να προληφθεί πλήρως.
»Τα ευρήματα αντικατοπτρίζουν αυτό που βλέπουν οι παιδίατροι στην πρώτη γραμμή. Τα παιδιά παρουσιάζουν όχι μόνο υπέρταση, αλλά και άλλες σοβαρές παθήσεις που συνδέονται με την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης τύπου 2 – κάποτε ανήκουστο για παιδιά–, άσθμα και προβλήματα ψυχικής υγείας.
»Γνωρίζουμε ότι η επίμονη υπέρταση αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πρόωρο θάνατο λόγω βλάβης στο καρδιαγγειακό σύστημα και σε άλλα όργανα. Τα υγιή παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται υγιείς ενήλικες, αλλά με τέτοιες τάσεις φοβάμαι ότι χωρίς επείγουσα δράση οδεύουμε προς μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης δημόσιας υγείας».
Ο συγγραφέας της μελέτης, Πέιτζ Σονγκ, από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Zhejiang, δήλωσε στον Guardian ότι η αύξηση των κρουσμάτων «οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η ανθυγιεινή διατροφή, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας».
«Η υπέρταση στα παιδιά και στους εφήβους έχει αναδειχθεί σε σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας», είπε, προσθέτοντας ότι οι γονείς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και διαχείριση της υψηλής αρτηριακής πίεσης σε παιδιά.
«Η προώθηση υγιεινών συνηθειών, όπως μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, με παράλληλη ελαχιστοποίηση της πρόσληψης αλατιού και ζάχαρης, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο υπέρτασης. Η ενθάρρυνση της τακτικής σωματικής δραστηριότητας και ο περιορισμός των καθιστικών συμπεριφορών, όπως ο υπερβολικός χρόνος μπροστά σε οθόνες, είναι εξίσου κρίσιμα», πρόσθεσε.
«Για οικογένειες με ιστορικό υπέρτασης συνιστάται έντονα η τακτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης των παιδιών. Η έγκαιρη ανίχνευση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης, ιδίως μέσω της παρακολούθησης στο σπίτι, μπορεί να βοηθήσει στον μετριασμό του κινδύνου μακροχρόνιων επιπλοκών», τόνισε ο Σονγκ.
Ο καθηγητής Μπράιαν Γουίλιαμς, επικεφαλής επιστημονικός και ιατρικός υπεύθυνος του Βρετανικού Ιδρύματος Καρδιάς, ο οποίος δεν συμμετείχε στην μελέτη, δήλωσε στον Guardian ότι ανησυχεί πολύ για την αύξηση: «Η αυξημένη αρτηριακή πίεση στην παιδική ηλικία συχνά επιμένει και στην ενήλικη ζωή, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου αργότερα στη ζωή».
Τα καλά νέα ήταν ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση που σχετίζεται με την παχυσαρκία θα μπορούσε να αντιστραφεί, πρόσθεσε. Αλλά απαιτούνται επίσης τολμηρές δράσεις από τις κυβερνήσεις ώστε να αποτρέψουν εξαρχής την παχυσαρκία τόσο πολλών παιδιών.
«Αυτό περιλαμβάνει την επέκταση των περιορισμών στην εμπορία ανθυγιεινών προϊόντων και τη διερεύνηση περαιτέρω μέτρων για να ωθηθεί η βιομηχανία τροφίμων να κάνει τα καθημερινά μας τρόφιμα πιο υγιεινά», τόνισε ο καθηγητής.