Βεσπασιανή στην περιοχή Λεζ Αλ του Παρισιού, το 1969 | Archives of the Paris Police
Θέματα

Πόλεμος και ουρητήρια: πώς οι παρισινές βεσπασιανές έγιναν όπλο κατά των Ναζί

Η γαλλική πρωτεύουσα γιόρτασε με μια έκθεση την ένδοξη ακμή της δημόσιας τουαλέτας με μία συναρπαστική επίδειξη γεμάτη ιστορίες για μυστικές σεξουαλικές περιπτύξεις και τη χάραξη πλάνων αντίστασης κατά του γερμανού εχθρού
Protagon Team

Εχουν περάσει 143 χρόνια από την ημέρα εκείνη. Στις 6 Δεκεμβρίου 1876 αστυνομικοί που περιπολούσαν στη Λεωφόρο των Ηλυσίων συλλαμβάνουν έναν ευκατάστατο αστό σε μία δημόσια τουαλέτα, επειδή βρισκόταν σε «άσεμνη στάση» με ένα 18χρονο εργάτη: εκαναν σεξ.

Οπως αποδείχθηκε αργότερα, ο αστός ήταν ο εξέχων καθολικός πολιτικός Εβγέν ντε Ζερμινί, ο οποίος την εποχή εκείνη είχε εκφράσει την αντίθεσή του στην «κοσμική» αντίληψη της κυβέρνησης και υποστήριζε μία κοινωνία με βάση την οικογένεια, τη θρησκεία και την επιστροφή στη μοναρχία, γράφει ο Guardian.

Παρότι στο δικαστήριο διαμαρτυρήθηκε και υποστήριξε ότι τη στιγμή εκείνη έκανε έρευνα και δεν ενεπλάκη σε ερωτική σκηνή, κανείς δεν τον πίστεψε. Αποτέλεσε «μαγνήτη» σάτιρας και οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον κόλλησαν στον τοίχο, κανόνας λόγο για υποκρισία. Ο Ζερμινί κατέληξε στη φυλακή και αργότερα εξορίστηκε από τη χώρα.

Ο φωτογράφος Σαρλ Μαρβίλ απαθανάτισε ένα δημόσιο ουρητήριο το 1865

Στο ημερολόγιο της αστυνομίας η σύλληψη του Ζερμινί δεν ήταν τίποτε άλλο από μία ακόμη ιστορία από τις δεκάδες που διερευνήθηκαν στα δημόσια ουρητήρια του Παρισιού. Στόχος ήταν όχι οι ομοφυλόφιλοι, αλλά η μυστική ιστορία των βεσπασιανών.

Ολα άρχισαν στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν το Παρίσι είχε γίνει παγκοσμίως γνωστό για τη δυσωδία του. Οι δρόμοι της πόλης ήταν γεμάτοι με σκουπίδια και κοπριές αλόγων. Δημόσια τουαλέτα δεν υπήρχε. Οποιος πήγαινε από το χωριό στην πόλη ανακουφιζόταν όπου έβρισκε.

Για να «μαζευτεί» η κατάσταση, ο νομάρχης Ραμπουτό διέταξε να κατασκευαστούν κοινόχρηστες βεσπασιανές, δηλαδή μεταλλικές κατασκευές με φαλλικό σχήμα και ενσωματωμένη υδραυλική εγκατάσταση, που θα επιτρέπουν στον ανδρικό πληθυσμό του Παρισιού να ουρεί με σχετική αξιοπρέπεια. Για τις γυναίκες δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για ανακούφιση.

Δημόσια ανδρικά ουρητήρια στην περιοχή Αμπιγκού στο Παρίσι το 1875 /The State Library of Victoria

Παρότι αγνοήθηκαν οι ανάγκες των μισών κατοίκων του Παρισιού, τα υποτυπώδη ουρητήρια του Ραμπουτό πήραν σύντομα μία πιο περίπλοκη αρχιτεκτονική μορφή, με τις βεσπασιανές να φτάσουν να μοιάζουν περισσότερο με πύργο δεξαμενής.

Η βασική λειτουργία όμως των ουρητηρίων σύντομα άλλαξε από νέες ανάγκες που δημιουργήθηκαν. Ομοφυλόφιλοι της εποχής είχαν βρει ένα καταφύγιο για να κάνουν διακριτικό σεξ. Πώς; Ανοιγαν διαμπερείς τρύπες, έβαζαν μέσα το πέος τους και αυτός που βρισκόταν από την άλλη πλευρά έκανε πεολειχία. Ετσι, δεν μπορούσε να τους κατηγορήσει κάποιος ότι είναι μαζί και κάνουν κάτι, αφού δεν μπορούσε να αποδειχθεί, ακόμη και αν τους έπιαναν στα πράσα. Κι αυτό ακριβώς επειδή βρίσκονταν σε διαφορετικούς χώρους.

Φυσικά η κατάσταση έγινε γνωστή και τα ουρητήρια κατηγορήθηκαν από το ευρύ κοινό ως «λεκές της πόλης».

Αρχιτεκτονικό σχέδιο για πιο σύνθετες και όμορφες βεσπασιανές που θα κοσμούσαν το Παρίσι /Wikipedia

Η καλύτερη «ώρα» των βεσπασιανών όμως, ήρθε κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, από το 1940 έως το 1944. Την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι δρόμοι ήταν άδειοι, αλλά τα δημόσια ουρητήρια ήσαν αφόρητα γεμάτα. Γάλλοι, γερμανοί και κατόπιν αμερικανοί στρατιώτες τα επισκέπτονταν για την ανάγκη τους, για το σεξ, αλλά και για να ανταλλάξουν πληροφορίες για τις κινήσεις των εχθρικών στρατευμάτων.

Οι πληροφορίες δεν ήταν μόνο προφορικές. Χάραζαν μηνύματα πάνω στον σχιστόλιθο, ανάμεσα στα γκράφιτι, ενώ αντάλλασσαν γράμματα και δέματα.

Σύγχρονο δημόσιο ουρητήριο – «απομίμηση» της βεσπασιανής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Παρίσι

Παρά τα «διαπιστευτήρια» που πήραν για τον πόλεμο τους ενάντια στους Ναζί, η μεταπολεμική εποχή ήρθε για να καταδικάσει την ιστορία των βεσπασιανών. Από το 1960 και μετά αποσύρθηκαν σταδιακά από την πόλη, με το πρόσχημα της ελάχιστης χρήσης, δηλαδή ότι ήταν άχρηστα. Οι ημέρες της δόξας τους είχε παρέλθει, μαζί και μία ολόκληρη υποκουλτούρα.

Μέσα στο εχθρικό κλίμα για την ομοφυλοφιλία, τα ουρητήρια, όσο απωθητικά κι αν ήταν φαινομενικά, επέτρεψαν πράγματι σε κάποιες γενιές να απελευθερωθούν. Βίωναν εκεί μια σεξουαλική ελευθερία που δεν τους δινόταν αλλού. Και φυσικά βοήθησαν και στην ελευθερία ενός ολόκληρου έθνους.