Ο σταρ του Χόλιγουντ Τομ Κρουζ θα λάβει αυτόν τον μήνα την υψηλότερη ειδική διάκριση (fellowship) του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου (BFI) για τις «τολμηρές ταινίες δράσης» του και «την αφοσίωσή του στην επανεφεύρεση του κινηματογραφικού θεάματος» – χαρακτηριστικά που αποτυπώνουν τα ακροβατικά του στη σειρά ταινιών δράσης «Επικίνδυνη Αποστολή».
Ωστόσο, παρότι είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς έναν σταρ αντίστοιχου διαμετρήματος που να εκτελεί τόσο εντυπωσιακά ακροβατικά σήμερα, ο Κρουζ έχει έναν «πρόγονο» εξίσου –αν όχι περισσότερο– τολμηρό. Και αυτός, σύμφωνα με το BBC, ήταν ο μεγάλος σταρ της Γαλλίας Ζαν-Πολ Μπελμοντό.
Ο «Μπεμπέλ», όπως έγινε γνωστός, καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1960 ως κορυφαία φιγούρα της Νουβέλ Βαγκ –του γαλλικού κινηματογραφικού νέου κύματος– αν και ξεκίνησε την καριέρα του από το παρισινό θέατρο στην προηγούμενη δεκαετία. Ανάμεσα στις κλασικές ταινίες του εκείνης της περιόδου ήταν ο «Τρελός Πιερό» και το «Χωρίς Ανάσα» του πρωτοπόρου νεοκυματικού σκηνοθέτη Ζαν-Λικ Γκοντάρ.
Με πατέρα γλύπτη και μητέρα καλλιτέχνιδα, ο Μπελμοντό διέθετε βαθύ πνευματικό υπόβαθρο και εντυπωσιακά ευρύ καλλιτεχνικό φάσμα. Την ίδια περίοδο που έπαιζε στις πρωτοποριακές ταινίες του Γκοντάρ, ο γάλλος σταρ γύριζε φιλμ νουάρ («Ο Χαφιές» – 1962, «Προσοχή! Δημόσιος Κίνδυνος!» – 1960), καθώς και δραματικές ταινίες («Léon Morin, Priest» – 1961, «Οι Δύο Αλήτες» – 1962).
Με την πάροδο του χρόνου, ο σκηνοθέτης της ταινίας «Οι Δύο Αλήτες», Ανρί Βερνέιγ, έμελλε να γίνει ο κύριος διαμορφωτής της μετέπειτα καριέρας του Μπελμοντό, χάρη στο υποτιμημένο αστυνομικό θρίλερ του «Φόβος Πάνω από την Πόλη», του 1975. Η ταινία μετέτρεψε τον ηθοποιό σε πρώιμη εκδοχή του Τομ Κρουζ, καθώς οι σωματικές του ικανότητες και τα ατρόμητα ακροβατικά του εν είδη κασκαντέρ καθόρισαν την εικόνα του στο γαλλικό σινεφίλ κοινό.
Γιορτάζοντας φέτος την 50ή της επέτειο, η ταινία του Βερνέιγ φαντάζει σχετικά απλή από αφηγηματική σκοπιά. Ο Μπελμοντό υποδύεται τον Λετελιέ, έναν αστυνομικό επιθεωρητή στο Παρίσι, ο οποίος, όπως και ο Κλιντ Ιστγουντ στον «Βρώμικο Χάρι» του Ντον Σίγκελ (1971), δεν συνηθίζει να ακολουθεί τους κανόνες. Ο χαρακτήρας του στοιχειώνεται από μια μοιραία ληστεία τράπεζας, της οποίας ο δράστης κατάφερε να δραπετεύσει.
Ωστόσο ο Λετελιέ και ο βοηθός του Μοϊσάκ (Σαρλ Ντενέρ), αντιμετωπίζουν και ένα άλλο πρόβλημα: έναν κατά συρροή δολοφόνο που κυνηγά και δολοφονεί γυναίκες σε όλο το Παρίσι. Σύντομα οι δύο υποθέσεις συνδέονται και ο Λετελιέ ξεκινά μια ξέφρενη καταδίωξη και των δύο κακοποιών σε όλη την πόλη, πραγματοποιώντας τολμηρά και εντυπωσιακά ακροβατικά.
Ο «Φόβος Πάνω από την Πόλη» δεν έτυχε θερμής υποδοχής από τους κριτικούς της εποχής, που απογοητεύτηκαν από την κινηματογράφηση του Βερνέιγ, η οποία ακολουθούσε τα πρότυπα των αμερικανικών ταινιών, με αστυνομικούς πρόθυμους να παραβιάσουν τους κανόνες για να καθαρίσουν τις πόλεις τους από τους κακοποιούς.
Ο Μπελμοντό επικρίθηκε για τη στροφή του στις ταινίες δράσης – γεγονός ακατανόητο για κάποιους σινεφίλ. Η μεταμόρφωσή του από αγαπημένο ηθοποιό καλλιτεχνικών ταινιών σε αστέρα ταινιών δράσης θεωρήθηκε ασυνήθιστη εκείνη την εποχή – αν και τελικά δεν ήταν τόσο απότομη όσο έδειχνε.
«Στη νεαρή μου ηλικία έκανα ακροβατικά για δική μου ευχαρίστηση», είχε πει ο Μπελμοντό, συμπληρώνοντας ότι «ως σπουδαστής ωδείου κρεμόμουν από μπαλκόνια». Η προδιάθεση του ηθοποιού για σωματικά απαιτητικούς ρόλους βασίζεται στο υπόβαθρό του: ήταν σωματώδης, πολύ αθλητικός και είχε σύντομη καριέρα ως ερασιτέχνης πυγμάχος, όπως αναφέρει το BBC.
Σε συνεντεύξεις της εποχής ο ηθοποιός είχε αποκαλύψει ότι δεν έβλεπε διαφορά ανάμεσα στο άγχος της εκτέλεσης ενός ακροβατικού και αυτού που αισθανόταν κάθε βράδυ στο θέατρο, πριν βγει στη σκηνή. Παρά τις μέτριες κριτικές, η ταινία του Βερνέιγ σημείωσε τεράστια εισπρακτική επιτυχία. Κυκλοφόρησε στα 42α γενέθλια του Μπελμοντό και παρέμεινε στην κορυφή του γαλλικού μποξ όφις για δύο μήνες.
Η επιτυχία του «Φόβου Πάνω από την Πόλη» δεν έγκειται τόσο στο δράμα της αφήγησης, όσο στην αυθεντικότητα της δράσης. Σε μια σκηνή ο Μπελμοντό σκαρφαλώνει επικίνδυνα στο μπαλκόνι ενός διαμερίσματος και από το πλάνο είναι ολοφάνερο ότι τα μέτρα ασφαλείας είναι ελάχιστα. Πλάνα από τα γυρίσματα δείχνουν τον ηθοποιό δεμένο με ένα απλό σχοινί στο σκαρφάλωμα – και κανένα δίχτυ ασφαλείας όταν περπατά στο στενό περβάζι.
Επηρεασμένη από αμερικανικές ταινίες δράσης της εποχής, όπως ο «Βρώμικος Χάρι» του Σίγκελ και «Η Εξαφάνιση» του Αλαν Πάκουλα, ο Βερνέιγ γυρίζει ιλιγγιώδεις σκηνές δράσης. Αποκορύφωμα η σκηνή του φινάλε, όπου ο Μπελμοντό κατεβαίνει από ένα ελικόπτερο σε ένα παράθυρο ουρανοξύστη, με σκοπό να το σπάσει και να μπει στο κτίριο.
Τα πιο αξιομνημόνευτα ακροβατικά της ταινίας, όμως, διαδραματίζονται σε μια σουρεαλιστική καταδίωξη. Το πρώτο μισό της σκηνής είναι ένα τεταμένο σπριντ στις στέγες του Παρισιού, κοντά στην Οπερα και τη Γκαλερί Λαφαγέτ, όπου ο Λετελιέ κυνηγά τον βασικό δολοφόνο της ταινίας – αλλά η καταδίωξη συγχωνεύεται με το κυνήγι του ληστή της τράπεζας, με τον αστυνομικό να οδηγείται σε έναν επικίνδυνο αγώνα δρόμου στο παριζιάνικο μετρό.
Η σκηνή διαρκεί 15 λεπτά, με τον Μπελμοντό να τρέχει επιδέξια πάνω στα πρεβάζια των στεγών και να πηδάει ανάμεσα στα κενά τους. Τραυματίστηκε στο χέρι, μάλιστα, στο γύρισμα μια σκηνής όπου επιχειρούσε άλμα από μια κεραμοσκεπή για να αρπάξει μια μεταλλική υδρορροή. Αργότερα θα προσέκρουε στο τζάμι του παραθύρου ενός διαμερίσματος, με τα σπασμένα γυαλιά να τον τραυματίζουν ξανά.
Σε μια άλλη σκηνή ο Λετελιέ/Μπελμοντό χάνει τον έλεγχο της αναρρίχησης και γλιστράει πάνω σε μια κεκλιμένη στέγη, με ένα απλό σχοινί ασφαλείας στη μέση του, επιχειρώντας επανειλημμένως να σκαρφαλώσει ξανά. Αργότερα, στη σκηνή καταδίωξης στο μετρό, ο Μπελμοντό πηδάει στο πίσω μέρος ενός τρένου κινούμενου με 55 χλμ. την ώρα, και σκαρφαλώνει στην οροφή του προσπαθώντας να αποφύγει τις επερχόμενες σήραγγες.
Ωστόσο, για αυτά τα επικίνδυνα γυρίσματα ο ηθοποιός ήταν απόλυτα προετοιμασμένος, έχοντας την καθοδήγηση του Ρεμί Ζιλιέν, ενός από τους κορυφαίους κασκαντέρ της γαλλικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Ο Ζιλιέν είχε τεράστια εμπειρία, έχοντας ντουμπλάρει τον Μάικλ Κέιν στην ταινία «Ληστεία αλά Ιταλικά» του 1969 – ενώ το 1981 ξεκίνησε να δουλεύει ως κασκαντέρ στις ταινίες του Τζέιμς Μποντ.
Ο Βερνέιγ σκηνοθέτησε μόλις δύο ταινίες με τον Μπελμοντό μετά τον «Φόβο Πάνω από την Πόλη», αλλά το πνεύμα της συνεργασίας τους άφησε το στίγμα του σε μια σειρά αστυνομικών ταινιών που γύρισε αργότερα ο ηθοποιός, όπως «Ο Επαγγελματίας» του 1981, «Ο Περιθωριακός» του 1983 και «Ο Κυρίαρχος» του 1987 – οι οποίες τον εδραίωσαν στη γαλλική ποπ κουλτούρα ως μεγάλου βεληνεκούς σταρ ταινιών δράσης.