Οι ΗΠΑ γυρίζουν την πλάτη στην Ουκρανία. Η Ρωσία σιωπά σταθερά στη Μέση Ανατολή, όσο η Αμερική «κάνει παιχνίδι». Αυτά τα δύο δεν είναι απλώς τυχαίες, παράλληλες εξελίξεις. Μοιάζουν περισσότερο με τα δύο άκρα μιας άτυπης συμφωνίας, μιας «νέας Γιάλτας». Ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να μην έχει υπογράψει τίποτα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά η πράξη δείχνει ξεκάθαρα ότι κάτι έχει ήδη συμφωνηθεί μεταξύ τους. Και το τίμημα της συναλλαγής είναι η ίδια η Ουκρανία. Παρότι ο Τραμπ, σε διαφορετικές περιπτώσεις, υποσχέθηκε να συνεχίσει να βοηθά το Κίεβο, όλα δείχνουν, ότι, τελικά, πρόδωσε τους Ουκρανούς και τους παραδίδει στα χέρια του Πούτιν.
Tη νύχτα της 30ής Ιουνίου, ένας από τους χειρότερους εφιάλτες του Κιέβου έγινε πραγματικότητα: το αμερικανικό Πεντάγωνο διέταξε να επιστρέψουν στις βάσεις τους μεταγωγικά αεροσκάφη που μετέφεραν κρίσιμα συστήματα αεράμυνας (όπως τα περίφημα Patriot, τα βλήματα Stinger, Hellfire και GMLRS) προς ευρωπαϊκές βάσεις, από τις οποίες προωθούνταν στην Ουκρανία.
Το Πεντάγωνο υποστηρίζει ότι πρόκειται για προσωρινή «αναστολή ώστε να επαναπροσδιοριστούν η αμερικανική ετοιμότητα και οι αμυντικές προτεραιότητες», καθώς τα αποθέματα των Patriot και άλλων όπλων φθίνουν επικίνδυνα. Το Κίεβο δεν πείθεται, όπως δεν πείθονται και οι περισσότεροι διεθνείς αναλυτές.
Παρότι δεν υπάρχει κάποια επίσημη συμφωνία μεταξύ του αμερικανού προέδρου και του ρώσου ομολόγου του, όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μια άτυπη «συνεννόηση» ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βλαντίμιρ Πούτιν, σαν να μοίρασαν τις ζώνες επιρροής τους: «Θα με αφήσεις ήσυχο να κάνω ό,τι θέλω στη Μέση Ανατολή και θα σε αφήσω ήσυχο να κάνεις ό,τι θέλεις στην Ουκρανία». Για την Ουκρανία, όμως, που τα τελευταία τριάμισι χρόνια πολεμά για την ίδια της την ύπαρξη, στηριζόμενη στην δυτική βοήθεια, αυτό ισούται με «ξαφνικό θάνατο».
Η συναλλαγή αυτή είναι win-win για τις δύο πλευρές: η Ρωσία αποκτά χώρο δράσης στην Ουκρανία, ενώ οι ΗΠΑ εξασφαλίζουν περιορισμένη –ή και καθόλου– ρωσική ανάμειξη στη Μέση Ανατολή. Εξηγεί, επίσης, την πλήρη απουσία αντίδρασης εκ μέρους του Πούτιν, στον αμερικανικό βομβαρδισμό του Ιράν. Ακόμη και στα λόγια, ο Πούτιν καταδίκασε «χλιαρά», ενώ άπαντες περίμεναν να στηρίξει την Τεχεράνη.
Με το βλέμμα στραμμένο στην Ασία, ο Τραμπ θέλει «να απεμπλακεί από ξένους πολέμους» και να «εξοικονομήσει πόρους, προκειμένου να επικεντρωθεί στον ανταγωνισμό με την Κίνα».
Αφήνοντας τον Τραμπ να «καθαρίσει» την υπόθεση του Ιράν και να απομακρύνει τον κίνδυνο να αποκτήσει η Τεχεράνη πυρηνικά, ο Πούτιν επιτρέπει στον αμερικανό πρόεδρο να επιβάλει μια –έστω προσωρινή– σταθερότητα στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ μπορούν, συνεπώς, να αποστασιοποιηθούν με την ησυχία τους από την περιοχή. Είναι πολύ πιθανό, και συμβατό με τη γενικότερη συναλλακτική τακτική του, ο Τραμπ να «πούλησε» την Ουκρανία, έναντι αυτού του κέρδους.
Ολα αυτά φαίνεται να επιβεβαιώνονται, μετά την ωριαία τηλεφωνική συνομιλία του Τραμπ με τον Πούτιν, το βράδυ της Πέμπτης 3 Ιουλίου: Ο Τραμπ εξέφρασε «απογοήτευση» για την πορεία των συνομιλιών, λέγοντας ότι «δεν προέκυψε καμία πρόοδος» και ότι δεν είναι «ευχαριστημένος» με τα αποτελέσματα όσον αφορά τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, ανέφερε ότι ήταν μια «ειλικρινής και παραγωγική» συνομιλία, με τον Πούτιν να τονίζει πως η Ρωσία είναι διατεθειμένη να συνεχίσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αλλά δεν θα υποχωρήσει από τους στρατηγικούς σκοπούς της στην Ουκρανία.
Μηδέν εις το πηλίκον, δηλαδή.
Καθώς οι ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι όλες οι αμερικανικές αποστολές έχουν διακοπεί, ενώ αμερικανοί αξιωματούχοι το διαψεύδουν, υποστηρίζοντας πως πρόκειται για προσωρινή «παγκόσμια επανεξέταση» προτεραιοτήτων, η χρονική συγκυρία λέει πολλά. Η Ρωσία κλιμακώνει τις επιθέσεις της, ενώ η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα τις αποστολές που πλέον καθυστερούν ή ακυρώνονται.
Η επίσημη δικαιολογία περί «επανεξέτασης» της αμυντικής ετοιμότητας των ΗΠΑ δεν απαντά στο ερώτημα «γιατί τώρα;». Στην πραγματικότητα, το «τώρα» είναι απλώς η κορύφωση μιας συγκεκριμένης πολιτικής:
Η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει εγκρίνει νέα πακέτα βοήθειας μετά τον Ιανουάριο. Ο ίδιος δεν έχει κάνει χρήση της Προεδρικής Εξουσιοδότησης Αμεσης Παράδοσης Οπλων (PDA). Ο «Μεγάλος, Ομορφος Προϋπολογισμός» του δεν περιλαμβάνει κονδύλια για την Ουκρανία, ενώ ακόμη και οι περιορισμένες δαπάνες που περιέχονται στον τακτικό αμυντικό προϋπολογισμό για το 2026 ενδέχεται να περικοπούν.
Ο Τραμπ το έχει ξανακάνει: Το 2019 πάγωσε προσωρινά την αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία, χρησιμοποιώντας την ως μοχλό πολιτικής πίεσης προς τον Ζελένσκι. Αν και πρόσφατα, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ο Τραμπ υποσχέθηκε να στείλει περισσότερους Patriot στο Κίεβο, οι δεσμεύσεις αυτές έμειναν στα λόγια. Η αλήθεια είναι ότι από την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία έχει παγώσει.
Ο Τραμπ έχει και εσωτερικά πολιτικά οφέλη από τη στρατηγική αυτή: Είχε υποσχεθεί να τελειώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία από την πρώτη του μέρα στο αξίωμα. Εξι μήνες αργότερα, ο πόλεμος συνεχίζεται. Εάν οι ΗΠΑ αποσύρουν τη στήριξή τους προς το Κίεβο, η Ουκρανία ίσως αναγκαστεί να αποδεχθεί δυσμενείς όρους εκεχειρίας, κάτι που ο Τραμπ θα παρουσιάσει ως «νίκη της διπλωματίας». Και δική του, φυσικά.
Θα είναι, όμως, μια τεράστια ήττα, όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά για την ουσία της δυτικής συμμαχίας, όπως και για την αξιοπιστία των ΗΠΑ. Ποιος μπορεί να εμπιστευτεί έναν σύμμαχο που «πουλάει» μια χώρα στον μεγαλύτερο πλειοδότη; Τι διαφοροποιεί, πλέον, έστω και στα προσχήματα, τον Τραμπ από τον Πούτιν; Και, κυρίως, πώς μπορεί η Ευρώπη να είναι βέβαιη ότι ο αμερικανός πρόεδρος δεν θα κάνει το ίδιο και σε άλλες χώρες, αν το «αντίτιμο» τον βολέψει;
Ακόμα και αν δεν υπάρχει επίσημη συμφωνία μεταξύ Τραμπ και Πούτιν, μια σιωπηρή συνεννόηση μεταξύ τους ίσως ήδη διαμορφώνει τη γεωπολιτική δυναμική του μέλλοντος: είναι μια συμφωνία όχι γραπτή, αλλά βασισμένη σε σιωπές και τρομερά κυνικούς υπολογισμούς εξουσίας.
Η Ουκρανία θα είναι η «Ιφιγένεια» αυτής της μοιρασιάς: ο μεγάλος ηττημένος σε μια «συμφωνία μη συμφωνίας», σε ένα παζάρι δύναμης, ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να βασιστεί πλέον σε παραδοσιακές αρχές και συμμαχίες, σε ηθικές ή και τυπικές υποχρεώσεις.
Η προδοσία του Τραμπ στην Ουκρανία εκτείνεται πολύ πέρα από τα σύνορα της χώρας. Τυλίγει τον πλανήτη σε αβεβαιότητα και δυσπιστία. Μας βάζει σε μια νέα εποχή, στην οποία υπογραφές και υποσχέσεις θα είναι κενές περιεχομένου· το μόνο που θα έχει σημασία είναι το συμφέρον και η ισχύς.
Τέτοιες περίοδοι δεν είχαν ποτέ καλό τέλος.