Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε θέματα με τον πατέρα του και αυτό επηρέασε τον κόσμο
Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε θέματα με τον πατέρα του και αυτό επηρέασε τον κόσμο
Στην επιστολή της 15ης Οκτωβρίου 1897 για την περιγραφή του Οιδιπόδειου συμπλέγματος που έστειλε ο Ζίγκμουντ Φρόιντ στον φίλο και συμπαραστάτη του Βίλχελμ Φλις, ο πατέρας της Ψυχανάλυσης γράφει ότι ο μύθος του Οιδίποδα (από τον οποίο εμπνεύστηκε τη θεωρία ότι τα παιδιά προσελκύονται από τον γονέα του αντίθετου φίλου και νιώθουν μίσος για τον άλλο ) «καταπιάνεται με μια παρόρμηση την οποία ο καθένας αναγνωρίζει επειδή αισθάνεται την ύπαρξή του μέσα του. Ολοι στη φαντασία τους υπήρξαν κάποτε ένας εκκολαπτόμενος Οιδίπους και ο καθένας αποστρέφεται με τρόμο την εκπλήρωση του ονείρου που εδώ μεταφυτεύεται στην πραγματικότητα, με την πλήρη ποσότητα απώθησης που διαχωρίζει την παιδική του κατάσταση από τη σημερινή του».
Μπορεί στις μέρες μας η φροϋδική θεωρία να έχει γίνει αντικείμενο έντονης κριτικής, ωστόσο η σχέση αγάπης – μίσους που είχε ο Μέγας Αλέξανδρος, ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς όλων των εποχών, με τον πατέρα του Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας ήταν τυπική του είδους και έκανε την πορεία του προς την εξουσία εξαιρετικά περίπλοκη.
Η παιδική ηλικία του Αλέξανδρου έχει συχνά παρουσιαστεί ως μια περίοδος σύγκρουσης μεταξύ των γονιών του, του βασιλιά Φιλίππου Β’ και της Ολυμπιάδας. Αλλά αυτή η εικόνα, που τόσο συχνά εξερευνάται σε μυθιστορήματα και ταινίες, είναι πιθανότατα υπερβολική, παρατηρεί σε άρθρο του στο περιοδικό National Geographic History ο ισπανός συγγραφέας Μάριο Αγούδο Βιγιανουέβα, ο οποίος μεταξύ άλλων υπογράφει τα βιβλία «Mitología clásica» (2021) και «Filipo II de Macedonia» (2024).
Οι περισσότερες από τις πηγές που έχουν διασωθεί από αυτήν την περίοδο είναι αθηναϊκές, σημειώνει ο Βιγιανουέβα. Δεν έχουν διασωθεί μακεδονικά γραπτά. Ετσι, οι εχθροί του Φιλίππου, με τις υποκειμενικές, ακόμη και χειραγωγημένες αφηγήσεις τους, ήταν αυτοί που διαμόρφωσαν τελικά όσα γνωρίζουμε για τις περίπλοκες σχέσεις της μακεδονικής αυλής. Παρ’ όλα αυτά, οι δυναστικές εντάσεις ήταν προφανώς υψηλές στην αυλή του Φιλίππου, ενώ και η πρακτική της πολυγαμίας ήταν ένας παράγοντας που είχε αντίκτυπο στις οικογενειακές σχέσεις.
Ο γάμος στη Μακεδονία ήταν ένας θεσμός με πολιτικό προσανατολισμό, και συχνά γινόταν εργαλείο για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων ή τη διασφάλιση της βασιλικής διαδοχής. Ο Φίλιππος είχε επτά συζύγους, αλλά μόνον δύο από αυτές του γέννησαν γιους, τον Φίλιππο Γ’ Αρριδαίο και τον Αλέξανδρο. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι υπήρχε και ένας τρίτος, ο Κάρανος, ο οποίος μπορεί να πέθανε σε παιδική ηλικία, αν και η ύπαρξή του είναι αμφίβολη.
Η έλλειψη σαφούς συστήματος για τη βασιλική διαδοχή και το πλήθος των συζύγων χωρίς επίσημη ιεραρχία αύξησαν τις συγκρούσεις στην αυλή. Η ανάδειξη του καταλληλότερου υποψήφιου για να κληρονομήσει τον θρόνο εξαρτιόταν από διάφορους παράγοντες. Ο κυριότερος ήταν να είναι μέλος της δυναστείας των Αργεαδών, απόγονος του Περδίκκα Α’, ο οποίος ίδρυσε το βασίλειο της Μακεδονίας τον 7ο αιώνα π.Χ. Και μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όλοι οι βασιλείς της Μακεδονίας προέρχονταν από αυτή την οικογένεια.
Ενας δεύτερος καθοριστικός παράγοντας ήταν το πολιτικό κύρος και η σημασία της μητρικής οικογένειας, γράφει ο Βιγιανουέβα στο National Geographic History. Εάν η μητέρα ανήκε στην μακεδονική αριστοκρατία, η υποστήριξη της τοπικής αριστοκρατίας για έναν κληρονόμο ήταν ισχυρότερη. Οι γιοι ξένων γυναικών, όπως η Ολυμπιάδα που καταγόταν από την Ηπειρο (ήταν κόρη του βασιλιά της Ηπείρου Νεοπτόλεμου), είχαν κατ’ αρχήν λιγότερη νομιμοποίηση. Ενας τρίτος παράγοντας, δε, ήταν η υποστήριξη που μπορούσε να συγκεντρώσει ένας πιθανός κληρονόμος από τις διαφορετικές φατρίες εντός του βασιλείου.
Αυτό ήταν το κλειδί για τη διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας. Ωστόσο, αν και η τελική απόφαση ήταν του μονάρχη, οι σύζυγοί του είχαν ρόλο στην τοποθέτηση των αρσενικών απογόνων τους στον αγώνα για τη διαδοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αλέξανδρος είχε μια σχετικά εύκολη πορεία προς την εξουσία. Ο μεγαλύτερος ετεροθαλής αδελφός του, ο Αρριδαίος, γιος της Φιλίνας, από τον οίκο των Αλευάδων της Λάρισας, υπολειπόταν διανοητικά. Ορισμένες πηγές, μάλιστα, απδίδουν τη νοητική του καθυστέρηση στο ό,τι η Ολυμπιάδα τον δηλητηρίασε για να μην είναι υποψήφιος για τον θρόνο…
Ο Αλέξανδρος, εν τω μεταξύ, ανατράφηκε με τρόπο που άρμοζε σε έναν Μακεδόνα πρίγκιπα. Η εκπαίδευσή του συνδύαζε παραδοσιακά μαθήματα, όπως η γραμματική, η ρητορική, η αριθμητική και η γεωμετρία, με σωματικές δραστηριότητες όπως το κυνήγι και η πολεμική εκπαίδευση. Ο πιο αξιοσημείωτος από τους δασκάλους του, δε, ήταν ο Αριστοτέλης, στον οποίο ο Φίλιππος εμπιστεύτηκε την εκπαίδευση του γιου του επί τρία χρόνια για να του διδάξει ιστορία, αστρονομία, γεωγραφία, ιατρική, φιλολογία και πολιτικές επιστήμες.
Ομαλή πορεία, στην αρχή
Από πολύ νέος, ο Αλέξανδρος μπόρεσε να εφαρμόσει στην πράξη την στέρεη εκπαίδευση που είχε σχεδιάσει τόσο προσεκτικά ο πατέρας του. Γύρω στο 340 π.Χ., κατά τη διάρκεια μιας από τις πολυάριθμες απουσίες του Φιλίππου, ο Αλέξανδρος χρειάστηκε να αναλάβει καθήκοντα αντιβασιλέα, σε ηλικία μόλις 16 ετών. Οι πηγές περιγράφουν πώς ηγήθηκε μιας επιτυχημένης εκστρατείας εναντίον της θρακικής φυλής των Μαιδών και προχώρησε στην ίδρυση ενός στρατιωτικού οικισμού, που ονόμασε Αλεξανδρούπολη Μαιδική. Ηταν η πρώτη από τις πολλές πόλεις, που θα ίδρυε στη συνέχεια και στις οποίες θα έδινε το όνομά του. Και η πολλά υποσχόμενη καριέρα του συνεχίστηκε με τη Μάχη της Χαιρώνειας.
Ολυμπιάδα, «ύπουλη» ή κακοήθης;
Οι πηγές περιγράφουν την Ολυμπιάδα ως εκδικητική και αδίστακτη. Ωστόσο, αυτές οι μαρτυρίες θα πρέπει να ερμηνευτούν κριτικά, παρατηρεί ο Βιγιανουέβα στο National Geographic History. Ο αρχαίος ιστορικός Πλούταρχος, ο οποίος έζησε αιώνες μετά από αυτήν, και είναι γνωστός για τις μισογυνικές αφηγήσεις του και τα ανέκδοτα που συχνά επινοούσε, επηρέασε αυτόν τον ακραίο χαρακτηρισμό. Στον Πλούταρχο, εξάλλου, οφείλεται η διαβόητη ιστορία σύμφωνα με την οποία ο Φίλιππος βρήκε τη σύζυγό του, Ολυμπιάδα, να κοιμάται με ένα φίδι δίπλα της στο κρεβάτι. Και ίσως φοβούμενος ότι είναι μάγισσα, έχασε το ενδιαφέρον του για εκείνη.
Το ζευγάρι θα αποξενωθεί ακόμη περισσότερο αργότερα μετά τη σύγκρουση του Αλέξανδρου και του Φίλιππου, την παραμονή του γάμου του πατέρα του με την Κλεοπάτρα. Η Ολυμπιάδα συνόδευσε τον γιο της στην εξορία και, σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Ιουστίνο του 3ου αιώνα μ.Χ., προσπάθησε να συνωμοτήσει εναντίον του συζύγου της από την Ηπειρο. Ορισμένες πηγές, δε, παρουσιάζουν την Ολυμπιάδα ως τον εγκέφαλο πίσω από τη συνωμοσία για τη δολοφονία του Φιλίππου και την επακόλουθη κτηνωδία προς την έβδομη σύζυγό του, Κλεοπάτρα. Πιθανώς όμως πίσω από την απίστευτη εκδικητικότητα που της αποδίδεται, να κρυβόταν κάποιος επιδέξιος πολιτικός παράγοντας.
Ο Φίλιππος ανέθεσε στον Αλέξανδρο να ηγηθεί της αριστερής πτέρυγας του μακεδονικού στρατού για να διακόψει την προέλαση του Ιερού Λόχου των Θηβών. Μετά τη νίκη, ο Αλέξανδρος, μαζί με τον στρατηγό Αντίπατρο, ανέλαβε την ευθύνη των επακόλουθων διαπραγματεύσεων στην Αθήνα, που ήταν ο πρόδρομος της Συμμαχίας της Κορίνθου, ενός συνασπισμού ελληνικών πόλεων-κρατών υπό τον Φίλιππο. Ο νεαρός πρίγκιπας είχε ήδη αρχίσει να διαμορφώνεται ως άξιος διάδοχος του πατέρα του.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή, φαίνεται ότι ο Φίλιππος, η Ολυμπιάδα και ο Αλέξανδρος είχαν μια αρκετά καλή σχέση. Μάλιστα, μετά τη νίκη της Χαιρώνειας, ο Φίλιππος έχτισε στον ιερό χώρο της Αλτεως στην αρχαία Ολυμπία ένα συμβολικό μνημείο, το Φιλιππείο, για να γιορτάσει τον θρίαμβο της δυναστείας των Αργεαδών επί των Ελλήνων. Ο κυκλικός περίστυλος ναός ήταν αφιερωμένος στον Δία, και σύμφωνα με τον περιηγητή και γεωγράφο του 2ου αιώνα Παυσανία, υπήρχαν «ανδριάντες του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου καθώς και του Αμύντα, του πατέρα του Φιλίππου. Είναι όλα χρυσελεφάντινα έργα του Λεωχάρη, όπως και οι εικόνες της Ολυμπιάδας και της (μητέρας του Φιλίππου) Ευρυδίκης». Η συμπερίληψη ενός αγάλματος του Αλεξάνδρου εδώ ήταν μια σαφής ένδειξη ότι ο Φίλιππος είχε επιλέξει τον Αλέξανδρο ως κληρονόμο του θρόνου, παρατηρεί στο National Geographic ο ισπανός συγγραφέας.
Αλέξανδρος, νικητής στη Χαιρώνεια
Το καλοκαίρι του 338 π.Χ., κοντά στην πόλη της Χαιρώνειας, έλαβε χώρα μια αποφασιστική μάχη μεταξύ των μακεδονικών δυνάμεων και των συμμαχικών στρατευμάτων της Αθήνας, των Θηβών και άλλων ελληνικών πόλεων που αντιτάχθηκαν στον επεκτατισμό του Φιλίππου. Ο Φίλιππος, επικεφαλής της δεξιάς πτέρυγας του στρατού του, προσποιήθηκε υποχώρηση ξεγελώντας τον εχθρό ώστε να ανοίξει τις γραμμές του. Τότε ο Αλέξανδρος, επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας, εκμεταλλεύτηκε το πλεονέκτημα για να επιτεθεί εναντίον της πιο ισχυρής εχθρικής μονάδας, του επίλεκτου σώματος που ήταν γνωστό ως Ιερός Λόχος των Θηβών. Αυτή η μονάδα αποτελούνταν από 150 ζευγάρια ομόφυλων εραστών, οι περισσότεροι από τους οποίους έπεσαν μαχόμενοι. Μετά τη μάχη, ο Αλέξανδρος, ο οποίος ήταν τότε μόλις 18 ετών, επέδειξε -εκτός από τη στρατιωτική του ανδρεία- και την πολιτική του οξυδέρκεια. Ο Φίλιππος τον έστειλε στην Αθήνα για να υπογράψει μια συμφωνία ειρήνης, και ο Αλέξανδρος πήρε μαζί του 2.000 απελευθερωμένους Αθηναίους αιχμαλώτους και τις στάχτες άλλων 1.000 πεσόντων που παρέδωσε στην πόλη. Αυτή η δραματική χειρονομία, που είχε σχεδιαστεί για να μειώσει την αθηναϊκή ταπείνωση, έγινε δεκτή με ικανοποίηση.
Η πρώτη σύγκρουση πατέρα – γιου
Λίγο μετά την ανέγερση του ναού στην Ολυμπία, ο Φίλιππος πήρε μια αμφιλεγόμενη απόφαση: να παντρευτεί την Κλεοπάτρα, μια νεαρή γυναίκα μέλος της μακεδονικής αριστοκρατίας. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, καμία από τις συζύγους του δεν ήταν από τη Μακεδονία: η Αυδάτη (ονομάστηκε Ευρυδίκη μετά τον γάμο της) ήταν κόρη του βασιλιά της Ιλλυρίας, η Φίλα κόρη του βασιλιά της Ελίμειας, η Νικησίπολη ανιψιά του τυράννου των Φερών στην Θεσσαλία και η Φίλιννα καταγόταν από τη Λάρισα, η Πολυξένη η οποία ονομάστηκε Μυρτάλη αλλά ο Φίλιππος την αποκάλεσε Ολυμπιάδα (μητέρα του Αλεξάνδρου) ήταν πριγκίπισσα της Ηπείρου. Και η έκτη, η Μήδα, ήταν θρακικής καταγωγής. Με την Κλεοπάτρα, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Ο αρχαίος συγγραφέας Αθήναιος σημειώνει ότι ο Φίλιππος ήταν «τρομερά ερωτευμένος» μαζί της.
Αλλα, όπως και στους προηγούμενους γάμους του, συνυπήρχε πιθανότατα και πολιτικός σκοπός. Προηγουμένως, ο Φίλιππος δεν είχε δείξει κανένα ενδιαφέρον να παντρευτεί κάποια κόρη της μακεδονικής αριστοκρατίας, τώρα όμως το θεωρούσε απαραίτητο, προκειμένου να συγκεντρώσει υποστήριξη πριν ξεκινήσει την εισβολή του στην Περσία. Η Κλεοπάτρα ήταν ανιψιά του Αττάλου, ενός από τους στρατηγούς που επρόκειτο να ηγηθεί της επίθεσης, οπότε αυτός ο δεσμός ήταν καθοριστικός. Ωστόσο, η απόφαση να παντρευτεί την Κλεοπάτρα προκάλεσε ανησυχία στον κύκλο του Αλεξάνδρου, καθώς οποιοσδήποτε μελλοντικός αρσενικός απόγονος θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη διαδοχή του.
Η κατάσταση ξέφυγε κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου την παραμονή του γάμου του Φιλίππου και της Κλεοπάτρας. Ο Ατταλος εκμεταλλεύτηκε την πρόποση για να διακηρύξει την επιθυμία του να εξασφαλίσει η Κλεοπάτρα «έναν νόμιμο διάδοχο» για το βασίλειο. Ο Αλέξανδρος, ο οποίος ερμήνευσε τη δήλωση ως προσωπική επίθεση, ξεσπάθωσε δεχόμενος δημόσια επίπληξη από τον πατέρα του, ο οποίος ίσως ήταν υποχρεωμένος να το κάνει από τους κανόνες της φιλοξενίας. Μετά από αυτή τη σοβαρή διαφωνία, ο Αλέξανδρος εξορίστηκε μαζί με τη μητέρα του Ολυμπιάδα και ενδεχομένως με τους πιο στενούς του φίλους. Αρχικά κατέφυγε στην αυλή του θείου του, Αλεξάνδρου της Ηπείρου, και στη συνέχεια μπόρεσε να μείνει με τον φίλο του Λάγγαρο, βασιλιά των Αγριανών, αρχαίου λαού της Θράκης.
Το συμπόσιο της οργής
Ο Πλούταρχος αφηγείται τη σύγκρουση μεταξύ του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου κατά τη διάρκεια του γαμήλιου συμποσίου: «Ο Ατταλος, λοιπόν, ήταν ο θείος της κοπέλας και κάλεσε τους Μακεδόνες να ζητήσουν από τους θεούς να γεννηθεί από τον Φίλιππο και την Κλεοπάτρα ένας νόμιμος διάδοχος… Ο Αλέξανδρος εξοργίστηκε [και φώναξε]… “Με θεωρείς νόθο;” [και] του πέταξε έναν σκύφο ( κύπελλο). Τότε ο Φίλιππος εξεγέρθηκε εναντίον [του Αλεξάνδρου], αλλά, ευτυχώς και για τους δύο, ο θυμός του και το κρασί του τον έκαναν να σκοντάψει και να πέσει. Τότε ο Αλέξανδρος, χλευάζοντάς τον, είπε: “Κοιτάξτε τώρα, άντρες! Να ένας που ετοιμάζεται να περάσει από την Ευρώπη στην Ασία [υπονοώντας την εισβολή στην Περσία]· και [έπεσε] προσπαθώντας να περάσει από ανάκλιντρο σε ανάκλιντρο”».
Η δεύτερη αντιπαράθεση
Ωστόσο είναι πιθανό να υπήρχαν και άλλοι λόγοι πίσω από την εξορία του Αλεξάνδρου. Εχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο Φίλιππος ήθελε να αφήσει τον Αλέξανδρο υπεύθυνο για τις ελληνικές υποθέσεις κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του και ότι ο γιος του δεν είχε δεχτεί καλά αυτόν τον σημαντικό αλλά δευτερεύοντα ρόλο. Οποιοι κι αν ήταν οι πραγματικοί λόγοι της εξορίας, πάντως, ο Φίλιππος γνώριζε ότι δεν μπορούσε να αναχωρήσει για την Ασία πριν βάλει σε τάξη τα του οίκου του. Γι’ αυτό άνοιξε τον δρόμο για την επιστροφή του Αλεξάνδρου.
Ωστόσο η ειρήνη ήταν βραχύβια, σύμφωνα τουλάχιστον με μια κάπως συγκεχυμένη αφήγηση του Πλούταρχου για το τι συνέβη στη συνέχεια, την λεγόμενη υπόθεση του Πιξώδαρου. Αν και η χρονολογία και η αλήθεια της είναι αμφίβολες, η υπόθεση δείχνει μια αυξανόμενη δυσπιστία του Αλεξάνδρου προς τον πατέρα του. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Φίλιππος, πρόθυμος να εδραιώσει την παρουσία του στην Ασία, είχε κανονίσει να παντρέψει τον γιο του Αρριδαίο με την κόρη του Πέρση σατράπη της Καρίας Πιξώδαρου. Ο Αλέξανδρος, που φοβόταν ότι αυτός ο γάμος θα τον υποβάθμιζε, παρενέβη στις διαπραγματεύσεις παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως πιθανό σύζυγο. Με την παρέμβασή του, όμως, κατέστρεψε τα σχέδια του πατέρα του και αναμίχθηκε σε κάτι που ήταν αποκλειστικό προνόμιο του βασιλιά: να μεσολαβεί για τη σύναψη γάμων για τα μέλη της δυναστείας.
Ορισμένοι ερευνητές, ωστόσο, έχουν υποστηρίξει ότι ο Φίλιππος σκόπευε να ακολουθήσει ένα μακεδονικό έθιμο και να κανονίσει τον γάμο της τελευταίας του συζύγου (Κλεοπάτρας) με τον γιο του (Αλέξανδρο). Αυτό θα έστελνε ένα σαφές μήνυμα ότι ο Φίλιππος έδινε το βασίλειό του στον Αλέξανδρο και ίσως αυτός ήταν ο λόγος που ο Φίλιππος δεν είχε σκεφτεί τον Αλέξανδρο ως μνηστήρα.
Ενας απροσδόκητος θάνατος
Λίγο αργότερα, ο Φίλιππος δολοφονήθηκε στις Αιγές, ενώ γιόρταζε τους γάμους της κόρης του -που ονομαζόταν επίσης Κλεοπάτρα- με τον θείο της, Αλέξανδρο της Ηπείρου, αδελφό της Ολυμπιάδας. Ο δολοφόνος, ονόματι Παυσανίας, ήταν μέλος της βασιλικής φρουράς. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι διέπραξε τη δολοφονία για εκδίκηση, νιώθοντας ότι τον περιφρνούσε ο Φίλιππος, με τον οποίο ήταν ερωτευμένος.
Το σίγουρο είναι οι συνέπειες της επίθεσης. Ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε βασιλιάς από τον στρατό. Εξάλειψε κάθε αντίπαλο που θα μπορούσε να τον επισκιάσει, μια πρακτική συνήθης για την αποφυγή πηγών αστάθειας. Η εκκαθάριση ήταν εκτεταμένη: από τον Ατταλο, εξέχοντα στην Ασία, μέχρι τον Αμύντα Δ΄, ανιψιό του Φιλίππου, ο οποίος είχε βασιλεύσει για λίγο όσο ήταν ακόμα παιδί, με τον Φίλιππο να ενεργεί ως αντιβασιλέας. Από την πλευρά της, η Ολυμπιάδα (σύμφωνα με τον ιστορικό Ιουστίνο) σκότωσε την Ευρώπη, κόρη της -συζύγου του Φιλίππου- Κλεοπάτρας, και στη συνέχεια ανάγκασε την Κλεοπάτρα να κρεμαστεί μπροστά στο πτώμα του κοριτσιού της.
Ο σκοτεινός θάνατος του Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας
Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, ο Παυσανίας, πρώην εραστής του Φιλίππου, τον δολοφόνησε από εκδίκηση επειδή ζήλευε τη νέα σχέση του βασιλιά με έναν ακόλουθό του. Μετά από έναν καβγά μεταξύ του Παυσανία και του νέου εραστή, ο ακόλουθος αυτοκτόνησε. Για να τιμωρήσει τον Παυσανία επειδή προκάλεσε την αυτοκτονία του φίλου του, ο Ατταλος έβαλε υπηρέτες να τον βιάσουν. Ο Παυσανίας κατήγγειλε τον Ατταλο στον Φίλιππο, αλλά εκείνος δεν έλαβε κανένα μέτρο γιατί ο Ατταλος ήταν θείος της συζύγου του Κλεοπάτρας.
Αραγε ενήργησε μόνος του ο Παυσανίας; Οι ιστορικοί Πλούταρχος και Ιουστίνος υποστηρίζουν ότι ηθική αυτουργός ήταν η Ολυμπιάδα, θέλοντας να εκδικηθεί τον Φίλιππο, ο οποίος την απέρριψε όταν παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα. Ηταν δε προς το συμφέρον του Αλεξάνδρου να διασφαλίσει ότι ο πατέρας του δεν θα αποκτούσε παιδιά με την Κλεοπάτρα, που θα αμφισβητούσαν την αξίωσή του στο θρόνο. Ο ιστορικός του 2ου αιώνα Αρριανός αποδίδει τη συνομωσία στους Πέρσες, σε μια προσπάθειά τους να σταματήσουν τη σχεδιαζόμενη εισβολή του Φιλίππου. Μεταξύ των υπόπτων περιλαμβάνονται, επίσης, ο Δημοσθένης (ο σκληρότερος αντίπαλος του Φιλίππου στην Αθήνα), ορισμένοι ευγενείς της Ανω Μακεδονίας και ο Μακεδόνας στρατηγός Αντίπατρος. Ωστόσο το περιστατικό παραμένει ένα μεγάλο ιστορικό μυστήριο, σημειώνει ο ισπανός συγγραφέας στο National Geographic History .
Με τον δρόμο ελεύθερο πλέον και τους αντιπάλους του να έχουν εκκαθαριστεί, ο Αλέξανδρος ανέβηκε στο θρόνο. Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί πόσο κοντά ήταν πραγματικά πατέρας και γιος, αλλά τα επιτεύγματα και η μεγαλειώδης εξέλιξη του Αλεξάνδρου θα πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο της σχέσης του με τον Φίλιππο.
Μια σχέση αγάπης – μίσους
Οταν τα στρατεύματα του Αλέξανδρου στασίασαν στον ποταμό Ωπιδα, το 324 π.Χ., εκφώνησε μια ομιλία τονίζοντας τον σημαντικό ρόλο που είχε παίξει ο πατέρας του: «[Ο Φίλιππος] σας βρήκε να περιπλανιέστε χωρίς πόρους, … να βόσκετε μικρά κοπάδια στα βουνά, [υπερασπιζόμενοι αυτά] από τους Ιλλυριούς, τους Τριβαλλούς και τους γειτονικούς Θράκες. Σας έδωσε να φοράτε μανδύες αντί για προβιές, σας κατέβασε από τα βουνά στις πεδιάδες και σας έκανε ισάξιους στον πόλεμο με τους γειτονικούς βαρβάρους … Σας έκανε κατοίκους των πόλεων και σας εκπολίτισε με καλούς νόμους και έθιμα».
Αυτή η ομιλία, ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με ένα επεισόδιο που είχε συμβεί μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου ο Αλέξανδρος σκότωσε έναν από τους στρατηγούς του, τον Κλείτο τον Μέλανα. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό του 1ου αιώνα Κόιντο Κούρτιο Ρούφο, ο Αλέξανδρος, μεθυσμένος, καυχήθηκε ότι η νίκη στη Μάχη της Χαιρώνειας οφειλόταν σε αυτόν, αλλά ο πατέρας του από ζήλεια είχε μειώσει τη δόξα του. Ο Αλέξανδρος ισχυρίστηκε ότι ο Φίλιππος, τραυματισμένος στο πεδίο της μάχης, είχε προσποιηθεί ότι ήταν πεθαμένος και ότι ο ίδιος είχε προστατεύσει το σώμα του πατέρα του από επίθεση. Εξοργισμένος με αυτή την προσβολή της τιμής του Φιλίππου, ο Κλείτος αμφισβήτησε τον Αλέξανδρο, ο οποίος πήρε μια λόγχη και τον διαπέρασε.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News
-
Σαν σήμερα έγινε το Περλ Χάρμπορ. Αλλά κάποιοι θα έλεγαν να μην υποκύψουμε στην αντι-ιαπωνική υστερία
7 Δεκεμβρίου 2025, 11:06
