Τέτοιες ημέρες συνηθίζεται να γίνονται κάθε είδους ανασκοπήσεις, στις οποίες παρουσιάζονται οι σημαντικότερες στιγμές σε διαφόρους τομείς, όπως η πολιτική, ο αθλητισμός, οι τέχνες, αλλά και οι τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Οι συντάκτες της ιστοσελίδας της επιστημονικής επιθεώρησης «Nature» επέλεξαν τις ειδήσεις που δημοσιεύθηκαν στην ιστοσελίδα το 2022 και που θεωρούν ότι καθόρισαν το 2022 στον τομέα της επιστήμης.

Το τηλεσκόπιο James Webb

To ισχυρότερο και πιο προηγμένο τεχνολογικά διαστημικό τηλεσκόπιο που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος, το James Webb, ξεκίνησε να λειτουργεί το καλοκαίρι του 2022 προκαλώντας φρενίτιδα, όχι μόνο στην αστρονομική, αλλά στην επιστημονική κοινότητα γενικότερα, καθώς και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης παγκοσμίως.

Σε σχεδόν ημερήσια βάση, το James Webb κάνει εντυπωσιακές ανακαλύψεις και προσφέρει μοναδικής λεπτομέρειας εικόνες από κάθε περιοχή του Σύμπαντος. Το James Webb εντοπίζει γαλαξίες και άστρα που δημιουργήθηκαν λίγο μετά τη Μεγάλη Εκρηξη, το μυστηριώδες φαινόμενο που γέννησε το Σύμπαν, προσκομίζοντας έτσι στοιχεία για την εξέλιξη του Κόσμου. Το James Webb εισβάλλει, επίσης, σε νεφελώματα που η πυκνότητά τους δεν επέτρεπε στα υπόλοιπα διαστημικά και επίγεια διαστημικά τηλεσκόπια να δουν τι συμβαίνει στο εσωτερικό τους, όπου συμβαίνουν πολλά κοσμικά φαινόμενα, όπως η γέννηση νέων άστρων.

Το James Webb μπορεί ακόμη να κάνει ατμοσφαιρικές αναλύσεις σε πλανήτες και δορυφόρους, τόσο του ηλιακού μας συστήματος όσο και  άλλων αστρικών συστημάτων. Οι αναλύσεις αυτές αποκαλύπτουν στοιχεία όπως παρουσία νερού, το οποίο θεωρείται απαραίτητο για την ύπαρξη ζωής.

Η τεχνητή νοημοσύνη προβλέπει τη δομή πρωτεϊνών

Η εταιρεία DeepMind, που ιδρύθηκε από τον ελληνικής καταγωγής επιστήμονα Ντέμη Χασάμπη, κατάφερε για πρώτη φορά στην Ιστορία, με τη μέθοδο της μηχανικής εκμάθησης (κλάδος της τεχνητής νοημοσύνης), να αποκρυπτογραφήσει τη δομή κάθε πρωτεΐνης που είναι γνωστή στους επιστήμονες. Η συγκεκριμένη ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων ή και τεχνολογίας με την οποία θα μπορούν να αντιμετωπιστούν παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η επισιτιστική ανασφάλεια και η ρύπανση.

Οι πρωτεΐνες είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία όλων των ζωντανών οργανισμών. Κάθε κύτταρο διαθέτει και δημιουργεί πρωτεΐνες και από αυτές εξαρτάται κατά μεγάλο ποσοστό η υγεία μας. Ως εκ τούτου, η κατανόηση της δομής τους είναι μεγάλης σημασίας για την πρόοδο της ιατρικής. Μέχρι σήμερα, μόνο ένα μικρό μέρος τους είχε αποκρυπτογραφηθεί πλήρως, καθώς είναι εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία, για την οποία απαιτούνται υπερυπολογιστές και εξειδικευμένα προγράμματα.

Η Metα, μητρική εταιρεία του Facebook, ανέπτυξε ένα δίκτυο τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται ESMFold, το οποίο κατάφερε να προβλέψει τη δομή 600 εκατ. πιθανών πρωτεϊνών από βακτήρια, ιούς και άλλους μικροοργανισμούς που ακόμη δεν έχουν απομονωθεί ή καλλιεργηθεί σε εργαστήριο. Τέτοια εργαλεία θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση παραγωγής νέων φαρμάκων και εμβολίων.

Εξάπλωση της ευλογιάς των πιθήκων

Τα κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπους περιορίζονταν τα τελευταία 70 χρόνια στις περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής. Το 2022, όμως, συντελέστηκε μια πρωτοφανής εξάπλωση σε ολόκληρο τον κόσμο, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας να κηρύξει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για τη λοιμώδη νόσο. Στόχος ήταν να ξεκινήσει μια συντονισμένη διεθνής δράση για να αποτραπεί η περαιτέρω εξάπλωση του ιού και να πειστούν οι ισχυρές οικονομικά χώρες να επενδύσουν χρήματα για εμβόλια, θεραπείες και άλλους πόρους που θα περιορίσουν την εξάπλωση του ιού.

Η νόσος προκαλεί πυρετό, πόνους στο σώμα και διόγκωση στους λεμφαδένες και συνεχίζει με τα χαρακτηριστικά φυσαλιδώδη εξανθήματα, δηλαδή φουσκάλες γεμάτες υγρό που εκδηλώνονται στο πρόσωπο, στα χέρια, στα πόδια και, σε κάποιες περιπτώσεις, στα γεννητικά όργανα. Η ευλογιά των πιθήκων είναι συνήθως ήπια, με τους περισσότερους νοσούντες να αναρρώνουν, χωρίς θεραπεία, σε 14 με 28 ημέρες.

Επιστροφή στη Σελήνη

Μετά από μια δίμηνη αναβολή και αρκετές περιπέτειες, η πρώτη αποστολή του προγράμματος Artemis της NASA εκτοξεύθηκε τον Νοέμβριο και ολοκλήρωσε με επιτυχία το ταξίδι της στη Σελήνη. Το μη επανδρωμένο σκάφος της αποστολής παρέμεινες σε τροχιά στον φυσικό μας δορυφόρο επί 25 ημέρες, συλλέγοντας όλα εκείνα τα δεδομένα που ήταν απαραίτητα για να ακολουθήσει, σε περίπου έναν χρόνο,  η δεύτερη αποστολή του προγράμματος, που θα είναι επανδρωμένη αλλά δεν θα γίνει προσελήνωση.

Για το 2025 έχει προγραμματιστεί η τρίτη αποστολή, το πλήρωμα της οποίας –θα συμμετέχει τουλάχιστον μία γυναίκα– θα πατήσει το έδαφος της Σελήνης. Η τέταρτη αποστολή θα πραγματοποιηθεί το 2027 και αφορά τη δημιουργίας ενός επανδρωμένου διαστημικού σταθμού σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Θα την ακολουθήσει η δημιουργία επανδρωμένων βάσεων στον φυσικό μας δορυφόρο.

Το ταμείο κλιματικής αλλαγής

Χωρίς ουσιαστικές αποφάσεις και δεσμεύσεις ολοκληρώθηκε μια ακόμη διάσκεψη για το κλίμα. Οι εργασίες της Συνόδου του ΟΗΕ (COP27) για το κλίμα, στην Αίγυπτο, απέβησαν τελικά άκαρπες, αφού οι χώρες που ευθύνονται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό για τη ρύπανση της ατμόσφαιρας του πλανήτη δεν θέλησαν, για πολλοστή φορά, να αναλάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις ή να θέσουν χρονικούς περιορισμούς στην απεξάρτηση από τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Το μόνο που τελικά συμφωνήθηκε ήταν η δημιουργία ενός ταμείου οικονομικής αρωγής προς τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη, ώστε να αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Η επικράτηση της παραλλαγής Ομικρον

Αν και οι επιστήμονες ανέμεναν να κάνουν την εμφάνιση τους νέες παραλλαγές του κορονοϊού που προκάλεσε την πανδημία το 2022, αυτό που συνέβη ήταν η τελική επικράτηση της παραλλαγής Ομικρον και η εμφάνιση εκατοντάδων υποπαραλλαγών και υπερμεταλλάξεών της, με τους επιστήμονες να περιμένουν να δουν ποια από όλες αυτές θα καταφέρει τελικά να κυριαρχήσει παγκοσμίως.

Μεταμόσχευση καρδιάς από χοίρο σε άνθρωπο

Eνας 57χρονος Αμερικανός, ο Ντέιβιντ Μπένετ, έγινε στις αρχές του 2022 ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που υπεβλήθη σε μεταμόσχευση καρδιάς ενός γενετικά τροποποιημένου χοίρου. Το μόσχευμα από χοίρο ήταν η τελευταία ελπίδα για να σωθεί η ζωή του. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ χορήγησε ειδική άδεια για τη διενέργεια της πρωτοποριακής μεταμόσχευσης, με το σκεπτικό ότι σε διαφορετική περίπτωση ο ασθενής θα είχε πεθάνει.

Οι γιατροί, με επικεφαλής τον καθηγητή Μπάρτλεϊ Γκρίφιθ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, ευελπιστούν ότι άνοιξαν τον δρόμο για νέου είδους μεταμοσχεύσεις, που θα σώσουν πολλές ζωές σε όλον τον κόσμο, λόγω έλλειψης επαρκών σε αριθμό ανθρωπίνων οργάνων για μεταμόσχευση. Αρκετοί ασθενείς σε λίστες αναμονής για μόσχευμα πεθαίνουν κάθε χρόνο, προτού προλάβουν να δεχθούν το ζωτικό όργανο που χρειάζονται.

Ο χοίρος από τον οποίο ελήφθη η καρδιά είχε προηγουμένως τροποποιηθεί γενετικά από την αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Revivicor (θυγατρική της United Therapeutics), έτσι ώστε να απενεργοποιηθούν ορισμένα γονίδια που ενδεχομένως να οδηγούσαν σε απόρριψη του οργάνου ως ξένου σώματος από τον οργανισμό του ασθενούς. Πάντως, δύο μήνες μετά τη μεταμόσχευση, ο ασθενής έχασε τελικά τη μάχη με τη ζωή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News