Περισσότερα από 400 ρωσικά πλήγματα δέχτηκε μόνον την Κυριακή η Ουκρανία, όπως ανακοίνωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, γεγονός που επιβεβαιώνει τη δραματική κλιμάκωση του πολέμου. Συγχρόνως, όμως, συνεχίζεται η συζήτηση όσον αφορά τo μέλλον της σύρραξης και τη δυνατότητα να επιτευχθεί κάποιου είδους ειρήνη. Το ζήτημα απασχόλησε ιδιαίτερα τους ηγέτες των είκοσι πιο ισχυρών οικονομιών στον κόσμο, κατά τη σύνοδό τους στον Μπαλί της Ινδονησίας, η οποία ολοκληρώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, με όλες τις χώρες, πέρα από την Κίνα, να καταδικάζουν το πόλεμο.
Αλλά δεν συμμερίζονται όλοι τις ίδιες απόψεις όσον αφορά το τι μέλλει γενέσθαι. Η αντιπαράθεση περιστρέφεται γύρω από κάποια συγκεκριμένα ερωτήματα τα οποία θέτουν και απαντούν οι δημοσιογράφοι Λορέντσο Κρεμονέζι και Τζουζέπε Σάρτσινα, απεσταλμένος στο Κίεβο ο πρώτος, και ανταποκριτής στην Ουάσιγκτον ο δεύτερος, της Corriere della Sera.
1. Μπορεί η Ουκρανία να κερδίσει τον πόλεμο;
Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, έπειτα από σχεδόν εννέα μήνες πολέμου, ο Μαρκ Μίλεϊ, ο αρχηγός του γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, είχε απαντήσει ξεκάθαρα όχι. Την προηγούμενη εβδομάδα κατέστη ελαφρώς πιο αναλυτικός, σημειώνοντας πως οι πιθανότητες να ηττηθούν στο πεδίο οι Ρώσοι δεν είναι πολύ μεγάλες. Αποκλείοντας το ενδεχόμενο να νικήσουν οι Ουκρανοί, ο αμερικανός στρατηγός έχει κατά νου μια ολοκληρωτική νίκη στο πλαίσιο της οποίας οι ρωσικές δυνάμεις θα αποχωρούσαν από ολόκληρη την Ουκρανία, και από την Κριμαία, την οποία προσάρτησε η Ρωσία το 2014. Οι ιταλοί δημοσιογράφοι υπενθυμίζουν στο κείμενό τους ότι τον περασμένο Φεβρουάριο, περί τις τρεις εβδομάδες πριν ο Πούτιν διατάξει τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία, κατά τη διάρκεια ακρόασής του στο Κογκρέσο ο στρατηγός Μίλεϊ είχε υποστηρίξει πως σε περίπτωση που επετίθεντο μαζικά, οι ρωσικές δυνάμεις θα καταλάμβαναν το Κίεβο μέσα σε 72 ώρες, ωστόσο, «όπως είναι γνωστό, ακόμη και το Πεντάγωνο εξεπλάγη από την ουκρανική αντίδραση», γράφουν.
2. Γιατί δεν είναι σε θέση ο Ζελένσκι να ανακτήσει όλα τα κατεχόμενα εδάφη;
Η αμερικανική κυβέρνηση κρίνει πως είναι πολύ δύσκολο να ανακαταλάβουν οι Ουκρανοί την Κριμαία και τα εδάφη του Ντονμπάς που ελέγχονται από τους φιλορώσους από το 2014. Και ο Τζο Μπάιντεν δεν έχει καμία πρόθεση να παράσχει στον Ζελένσκι τα στρατιωτικά μέσα για να επιχειρήσει αυτό το άκρως επικίνδυνο εγχείρημα. Στην Κριμαία βρίσκεται η ναυτική βάση της Σεβαστούπολης, υποδομή εξαιρετικής σημασίας για το Κρεμλίνο. Και στην Ουάσιγκτον γνωρίζουν ότι ο ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να καταφύγει σε πιο ισχυρά όπλα, όχι απαραίτητα πυρηνικά, προκειμένου να υπερασπιστεί τη χερσόνησο στο βόρειο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας.
3. Τι απαντούν οι Ουκρανοί;
Θέτοντας το ερώτημα στον σμήναρχο Ιούρι Ιχνάτ, ο εκπρόσωπος της Πολεμικής Αεροπορίας της Ουκρανίας εξήγησε πως δύο παράγοντες είναι καθοριστικοί: «ο χρόνος και η δυτική βοήθεια. Εάν οι Σύμμαχοι συνεχίσουν να μας στέλνουν όπλα και πυρομαχικά για πολύ καιρό ακόμη, τότε αναμφίβολα η νίκη θα είναι δική μας. Θα κάνουμε τα πάντα, με στρατιωτικά και διπλωματικά μέσα, για να ανακαταλάβουμε ολόκληρη την ουκρανική επικράτεια. Οι Ρώσοι έχουν ήδη προσαρτήσει τέσσερις περιοχές και θα ήθελαν να προσαρτήσουν και άλλες». Οσον αφορά την Κριμαία «έχουμε τη δύναμη να την απελευθερώσουμε, αν και προς το παρόν βλέπουμε ότι οι Ρώσοι έχουν συγκεντρώσει άνδρες και μέσα εκεί. Ενισχύουν την αεράμυνά τους, μεταφέρουν πυραύλους εδάφους-αέρος μικρού και μεγάλου βεληνεκούς από βάσεις στη Λευκορωσία. Εχουν τροποποιήσει τους σοβιετικούς πυραύλους BuckM1 και BuckM2. Αλλά τα δικά μας καινούργια όπλα είναι ανώτερα», είπε.
4. Θα μπορούσε το μέλλον της Κριμαίας να αποτελέσει βάση των διαπραγματεύσεων;
Εδώ και μερικές εβδομάδες συζητιέται στην Ουάσιγκτον να αφεθεί η Κριμαία στους Ρώσους για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σε αυτήν την περίπτωση θα υπήρχε και ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο. Το 2010 ο τότε πρόεδρος της Ουκρανίας ο φιλορώσος Βίκτορ Γιανουκόβιτς είχε ανανεώσει, έως το 2042 τον έλεγχο της ναυτικής βάσης της Σεβαστούπολης από τη Μόσχα. «Απομένουν 20 χρόνια έως τη λήξη της σύμβασης, ίσως να είναι πάρα πολλά», γράφουν οι Κρεμονέζι και Σάρτσινα. Αλλά στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ πιστεύουν ότι μέσω της προσωρινής παραχώρησης της Κριμαίας στη Μόσχα, θα μπορούσε να επιτευχθεί η έναρξη, τουλάχιστον, μιας διαπραγματευτικής διαδικασίας με στόχο το τερματισμό του πολέμου και κάποιο είδος ειρήνης. Ο ουκρανός πρόεδρος διαφωνεί ριζικά, όμως, δηλώνοντας πως θα κάνει τα πάντα, ούτως ώστε να επιτευχθεί η επιστροφή στα σύνορα, όπως καθορίστηκαν το 1991, τη χρονιά της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας από το Κρεμλίνο. Και είναι αλήθεια πως ο ουκρανικός λαός δεν είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, διατεθειμένος να αφήσει στους Ρώσους ούτε εκατοστό ουκρανικής γης.
5. Θα μπορούσε η δραματική κλιμάκωση των τελευταίων ημερών να πείσει όλους τους εμπλεκόμενους να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Κανένας δεν γνωρίζει την απάντηση, δεδομένου ότι κανένας δεν γνωρίζει τι σκέφτεται ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Ωστόσο οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει πως δεν υπάρχει περίπτωση να αρχίσει καμία διαπραγμάτευση όσο συνεχίζεται το σφυροκόπημα ουκρανικών πόλεων. Προϋπόθεση, οπότε, αποτελεί ο τερματισμός των εχθροπραξιών, και αυτός που καλείται να πάρει την πρωτοβουλία είναι ο Πούτιν. Ομως θεωρείται απίθανο ο ρώσος πρόεδρος να ζητήσει μια κατάπαυση του πυρός, καθώς κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με παραδοχή ήττας. Ωστόσο ο χειμώνας θα μπορούσε να καταστήσει από μόνος του αναπόφευκτη μια μορφή εκεχειρίας, δίχως ο ρώσος πρόεδρος να πρέπει να δικαιολογηθεί, και τότε θα μπορούσαν να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Αυτό ακριβώς σημείωσε ο στρατηγός Μίλεϊ, αναφερθείς το σενάριο που μελετάται στο Πεντάγωνο και στον Λευκό Οίκο αυτό το διάστημα. Αλλά ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι την προηγούμενη εβδομάδα εξήγησε, μέσω διαδικτυακής του παρέμβασης, πως ««ό,τι κι αν θέλουν οι τρομοκράτες, ό,τι κι αν προσπαθήσουν να πετύχουν, πρέπει να ξεπεράσουμε αυτόν τον χειμώνα και να καταστούμε ακόμα πιο δυνατοί την ερχόμενη άνοιξη». Ο ουκρανός πρόεδρος είναι πρόθυμος να κάνει μόνο μία παραχώρηση: «να εγκαταλείψει την ιδέα της ανατροπής του Πούτιν», αναφέρουν οι δημοσιογράφοι της ιταλικής εφημερίδας.
6. Μπορεί ο Τζο Μπάιντεν να αποτρέψει έναν ολικό πόλεμο;
Ο αμερικανός πρόεδρος κάνει ό,τι μπορεί. Εχει αναφέρει πολλές φορές στον Ζελένσκι ότι δεν πρέπει να έχει υπερβολικές αξιώσεις, ζητώντας, για παράδειγμα, να παρέμβει στρατιωτικά το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Αλλά είναι σαφές ότι το θέμα είναι και πάλι ο Πούτιν. Για αυτόν τον λόγο ο Τζο Μπάιντεν συνεχίζει να στηρίζει στρατιωτικά τους Ουκρανούς, διατηρώντας, συγχρόνως, ανοιχτούς κάποιους διαύλους επικοινωνίας με τη Μόσχα. Αυτό που επιδιώκουν οι ΗΠΑ είναι να αδράξουν την ευκαιρία που θεωρούν πως προσφέρει ο χειμώνας, ο πιο «ουδέτερος» από τους παράγοντες που θα μπορούσαν να καταστήσουν δυνατές τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.