Οι φράουλες και άλλα φρούτα προσφέρονται πλέον όλο τον χρόνο
Οι ωραίες αναμνήσεις από ένα γεύμα που μοιράστηκαν με άλλους -όπως για παράδειγμα τα Χριστούγεννα- αυξάνει επίσης το πόσο πολύ εκτιμούν οι άνθρωποι ορισμένα τρόφιμα, λέει η Εστέρ Παπίς στο BBC. Κατά τη διάρκεια των lockdown εξαιτίας της πανδημίας, μάλιστα, η εμπειρία του φαγητού με άλλους συνδαιτημόνες έγινε πολυτέλεια από μόνη της, σημειώνει η Πόλι Ρασελ. «Οι άνθρωποι λαχταρούσαν να μαγειρέψουν και να φάνε με κοινωνικό τρόπο», λέει. «Σε έναν κόσμο όπου οι πόροι είναι περιορισμένοι και η διαθεσιμότητα τροφίμων είναι επισφαλής, η εμπειρία του να τρώμε μαζί θα μπορούσε να γίνει πολυτέλεια».
Τα επόμενα πολυτελή τρόφιμα
Ορισμένα τρόφιμα όπως ο καφές, η σοκολάτα και τα μπαχαρικά, τα οποία ιστορικά ήταν είδη πολυτελείας, σήμερα ανήκουν στα βασικά είδη των σούπερ μάρκετ σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Ωστόσο, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και οι απρόβλεπτες βροχοπτώσεις θα μπορούσαν να το ανατρέψουν και πάλι αυτό τις επόμενες δεκαετίες.
Στην κορύφωση του πολιτισμού των Μάγια, οι κόκκοι του κακάο ήταν νόμισμα πολύτιμο, για την πληρωμή των εργαζομένων και για την αγορά άλλων αγαθών. Οι ισπανοί έμποροι έφεραν το κακάο στην Ευρώπη, όπου έγινε δημοφιλής απόλαυση στις βασιλικές αυλές. Το 1828, ο ολλανδός χημικός Κόνραντ Γιοχάνες Βαν Χούτεν εφηύρε μια διαδικασία για την επεξεργασία των κόκκων του κακάο με αλκαλικά άλατα και την παραγωγή σοκολάτας σε σκόνη που μπορούσε να αναμειχθεί με νερό. Και έτσι η σοκολάτα έγινε ένα προσιτό προϊόν, που μπορούσε να παραχθεί μαζικά.
Ο καφές, πάλι, αρωματικό ποτό, που χρησιμοποιούνταν σε θρησκευτικές τελετουργίες στην Αιθιοπία, έγινε δημοφιλής αρχικά σε ναυτικούς και καλλιτέχνες, τον 17ο αιώνα, όταν Δυτικοί έμποροι τον έφεραν στις χώρες τους και άρχισαν να τον σερβίρουν σε καφενεία. Οι Ολλανδοί εξασφάλισαν, στη συνέχεια, σπορόφυτα, η καλλιέργεια των καφεόδεντρων επεκτάθηκε και ο καφές έγινε ένα δημοφιλές, καθημερινό ποτό.
Σήμερα, ωστόσο, η σοκολάτα και ο καφές, κινδυνεύουν πάλι να γίνουν ακριβά και απρόσιτα, «λόγω της κλιματικής αλλαγής», επισημαίνει η Μόνικα Ζούρεκ, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Ο κίνδυνος να γίνουν τα καθημερινά τρόφιμα είδη πολυτελείας είναι αποκαρδιωτικός», λέει η Μονίκ Ράατς, διευθύντρια του Κέντρου Τροφίμων, Συμπεριφοράς και Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ, προβλέποντας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα έχουν πρόσβαση σε αυτά.
Απομακρυνόμενοι από το κρέας
Αλλά δεν είναι μόνο οι επιπτώσεις του κλίματος και η σπανιότητα που μπορούν να μετατρέψουν τα καθημερινά τρόφιμα σε είδη πολυτελείας. Οι μεταβαλλόμενες συμπεριφορές και τα γούστα των ανθρώπων θα επηρεάσουν επίσης το status αυτών των τροφίμων: «Ενας άλλος τρόπος για να σκεφτεί κανείς τα πολυτελή τρόφιμα είναι σαν κάτι που δεν πρέπει να τρώμε συχνά και πολύ», λέει η Ράατς, αναφέροντας το κρέας ως ένα εξαιρετικό παράδειγμα.
Το κρέας, το οποίο αποτελεί προς το παρόν μέρος ενός συνηθισμένου γεύματος για πολλούς ανθρώπους, είναι πιθανό να γίνει είδος πολυτελείας τις επόμενες δεκαετίες, καθώς περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν μια χορτοφαγική διατροφή για να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα. Μπορεί να το κάνουν επίσης λόγω του τεράστιου όγκου γεωργικής γης, που καταλαμβάνεται για την παραγωγή κρέατος, πράγμα το οποίο μπορεί να μην είναι πλέον βιώσιμο καθώς αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός.
Η κατανάλωση κρέατος θα μπορούσε να γίνει κοινωνικά μη αποδεκτή και να αντιμετωπιστεί στο μέλλον όπως το κάπνισμα, προβλέπει ο Πίτερ Αλεξάντερ. Ωστόσο το να φτάσουμε σε αυτό το σημείο δεν είναι απλό, λέει η Εστερ Παπίς: «Η κατανάλωση κρέατος είναι ο κανόνας και μέρος εθνικής ταυτότητας. Η απόκλιση από αυτό είναι δύσκολη», υποστηρίζει, προσθέτοντας ότι πολλοί βίγκαν και χορτοφάγοι αναγκάζονται να εξηγούν ή να δικαιολογούν γιατί δεν τρώνε κρέας.
Το πραγματικό κόστος του φαγητού μας
Προσπαθώντας να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων, οι χώρες θα μπορούσαν, στο μέλλον, να φορολογήσουν το κρέας όπως έγινε με τη ζάχαρη, λέει ο Πίτερ Αλεξάντερ, πράγμα που θα έκανε τις τιμές του να πάρουν την ανηφόρα μετατρέποντας το κρέας σε προϊόν πολυτελείας.
Τα ζώα εκτροφής ευθύνονται για το 14,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και η παραγωγή κόκκινου κρέατος αντιπροσωπεύει το 41% αυτών των εκπομπών. Η παγκόσμια παραγωγή βοείου κρέατος παράγει εκπομπές περίπου ίσες με εκείνες της Ινδίας και απαιτεί 20 φορές περισσότερη γη ανά βρώσιμο γραμμάριο πρωτεΐνης από τις πλούσιες σε πρωτεΐνες καλλιέργειες, όπως τα φασόλια.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, εξάλλου, σε πολλές χώρες «υπάρχει μια ανησυχητική αποσύνδεση της λιανικής τιμής των τροφίμων και του πραγματικού κόστους παραγωγής τους».
Κατά συνέπεια, τρόφιμα που έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος κατά την παραγωγή τους, με τη μορφή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ρύπανσης των υδάτων, ατμοσφαιρικής ρύπανσης και καταστροφής του οικοσυστήματος, «μπορεί να φαίνονται φθηνότερα από τις εναλλακτικές λύσεις πιο βιώσιμης παραγωγής», αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ σε για τη γεωργική βιωσιμότητα.
Οταν τρώμε μια μπριζόλα, δεν πληρώνουμε για την περιβαλλοντική υποβάθμιση, που προκαλεί η βιομηχανία κρέατος, λέει ο Αλεξάντερ. «Δεν αξιολογούμε τις συνέπειες και δεν τις πληρώνουμε όταν καταναλώνουμε κρέας», τονίζει μιλώντας στο BBC. Και συμπληρώνει ότι ο φόρος κρέατος θα απορροφά μερικές από αυτές τις επιβλαβείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά παραμένει πολιτικά αντιδημοφιλής. «Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει», λέει, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν το κρέας ως «κάτι που δεν έχουμε την πολυτέλεια να τρώμε, όσον αφορά τη βιωσιμότητα».
Και η Εστερ Παπίς συμπληρώνει: «Ας ελπίσουμε ότι στο εγγύς μέλλον, θα έχουμε πιο ακριβείς τιμές και γεωργικές επιδοτήσεις για την παραγωγή τροφίμων, που θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε ένα πιο βιώσιμο σύστημα διατροφής».