Κάποια στιγμή στο απώτερο μέλλον, όταν η νόσος Covid-19 θα είναι μια πολύ μακρινή ανάμνηση όπως είναι σήμερα η πανούκλα, η τρομερή πανδημία του 14ου αιώνα, ένας οικοδόμος που θα κάνει εργασίες σε κάποιο ιστορικό μπαρ θα ανακαλύψει δύο μυστηριώδη αντικείμενα. Το ένα θα είναι ένα κομμάτι ύφασμα σε σχήμα γνάθου με δύο μικρούς ελαστικούς βρόχους στις δύο πλευρές του. Και το άλλο, ένα κομμάτι σκισμένο χαρτί με πέντε λέξεις, σχεδόν δυσανάγνωστες: «Παρακαλώ, κρατήστε δύο μέτρα απόσταση…».

Οι αρχαιολόγοι, όμως, δεν θα χρειαστούν πολύ χρόνο για να αποκαλύψουν την ιστορία αυτών των δύο λειψάνων. Ο ιός του 2020 θα αφήσει πίσω του απομεινάρια, όπως οι μάσκες και τα γάντια, που θα επιβιώσουν για πολύ καιρό αφότου θα έχουμε όλοι πεθάνει, γράφει η Τζένιφερ Ρίγκμπι στην Telegraph.

Η προσωπική ιστορία της μάσκας και του σημειώματος δεν θα γίνει ποτέ γνωστή. Αλλά αυτά τα δύο θα είναι τα πραγματικά λείψανα μιας καταστροφής: το ένα η ασπίδα κάποιου ενάντια σε μια θανατηφόρα ασθένεια, και το άλλο μια προειδοποίηση που έγραψε κάποιος μπάρμαν.

Ανέκαθεν οι ιστορικές καταστροφές άφηναν παρόμοια ανθρώπινα ίχνη, γράφει ο Πίτερ Σνόου στην Telegraph: φρικτές χειροποίητες μάσκες, που φορούσαν οι γιατροί στην Ευρώπη σε παλιότερες επιδημίες, γεμισμένες με αρωματικά βότανα για να εμποδίζουν την άσχημη μυρωδιά. Ένα μικρό πιάτο με γλυκά, καλά διατηρημένο κάτω από την τέφρα που έθαψε την Πομπηία μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Η καρτ ποστάλ, που βρέθηκε πάνω στο σώμα ενός θύματος του Τιτανικού, γράφει: «Αν όλα πάνε καλά, θα φτάσουμε στη Νέα Υόρκη την Τετάρτη.…» (την είχε γράψει για τη μητέρα του μια ημέρα πριν βυθιστεί το βρετανικό υπερωκεάνιο, στις 15 Απριλίου 1912). Το όνομα ενός Εβραιόπουλου γραμμένο με το χέρι μέσα σε ένα παπούτσι, που εκτίθεται στο μουσείο του Άουσβιτς, είναι ό,τι απέμεινε από το εξάχρονο αγόρι που θανατώθηκε σε θάλαμο αερίων.

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Πίτερ Σνόου είχε απορροφηθεί στην έρευνα εγγράφων για το βιβλίο «Θησαυροί της Παγκόσμιας Ιστορίας» («Treasures of World History») που έγραψε μαζί με την σύζυγό του Αν ΜακΜίλαν: πρόκειται για ντοκουμέντα που υπενθυμίζουν με τον πιο ζωντανό τρόπο στιγμές τρομερών δραμάτων στην ιστορία του κόσμου. Το βιβλίο ερευνά αντικείμενα όπως η μάσκα προφύλαξης από την Covid-19 και το παπούτσι του Άουσβιτς, αλλά τα έγγραφα έχουν ακόμα μεγαλύτερο αντίκτυπο αφού πρόκειται για λέξεις και σκέψεις ανθρώπων από το παρελθόν.

Το ζευγάρι των συγγραφέων έχει επιλέξει 50 έγγραφα που απεικονίζουν με τον καλύτερο τρόπο την παγκόσμια ιστορία. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται η Μάγκνα Κάρτα, ένα από τα πιο σημαντικά έγγραφα στην ιστορία της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ και το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, αλλά και λιγότερο γνωστά χειρόγραφα, που φωτίζουν τόσο τις καταστροφές όσο και τους καιρούς μεγάλων αλλαγών.

Η πιο εύγλωττη μαρτυρία μιας από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ανθρώπινη ιστορία, ίσως, είναι o Κώδικας Μεντόζα (Codex Mendoza), ένα έγγραφο με εξαιρετική εικονογράφηση, που βρίσκεται στην Μποντλιανή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Καταγράφει την ιστορία της αυτοκρατορίας των Αζτέκων στο Μεξικό που καταστράφηκε από τον στρατό του κονκισταδόρ Ερνάν Κορτές το 1521. Οι Αζτέκοι ήταν αναλφάβητοι, οπότε δεν είχαν γραπτά πρακτικά, αλλά ο Αντόνιο ντε Μεντόζα, ισπανός κυβερνήτης του πρόσφατα κατακτημένου Μεξικού, είχε τη φαεινή ιδέα να βάλει τους Αζτέκους να αφηγηθούν προφορικά την ιστορία τους σε Ισπανούς γραμματείς. Στη συνέχεια, οι Αζτέκοι αφηγητές εικονογράφησαν τις περιγραφές τους σχεδιάζοντας εικόνες από τη ζωή στην αυτοκρατορία τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα ντοκουμέντο που αποκαλύπτει με εκπληκτικό τρόπο την ιστορία δύο αιώνων, που θα είχε χαθεί για πάντα.

Στο βιβλίο των Σνόου – ΜακΜίλαν παρουσιάζεται και ένα κομμάτι χαρτί που ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έδωσε στον Στάλιν στη Διάσκεψη της Μόσχας τον Οκτώβριο του 1944, ενώ ο σοβιετικός στρατός εισέβαλε σε όλη την Ανατολική Ευρώπη. Η προσπάθεια του Τσόρτσιλ να εξασφαλίσει τη δυτική επιρροή στη μεταπολεμική Ευρώπη φωτίζει τη διαχείριση μιας καταστροφής. Στη Συμφωνία των Ποσοστών, γνωστή και ως Χαρτοπετσέτα, ο βρετανός ηγέτης έγραψε: «Ρουμανία: Ρωσία 90%, άλλοι 10%, Ελλάδα: Μεγάλη Βρετανία σε συμφωνία με τις ΗΠΑ 90%, Ρωσία 10%. Γιουγκοσλαβία 50% / 50%. Ουγγαρία 50% / 50%. Βουλγαρία: Ρωσία 75%, άλλοι 25%».

Αφού ενέκρινε τα ποσοστά, ο Στάλιν έβαλε ένα μεγάλο τικ στο χαρτί και το έδωσε πίσω στον Τσόρτσιλ, αλλά (αν αυτή η συμφωνία ήταν αληθινή) κράτησε τον λόγο του μόνο για την Ελλάδα, που απελευθερώθηκε εντελώς το 1945.

Όπως γράφει ο Σνόου στο άρθρο του στην Telegraph, η επιλογή των εγγράφων καλύπτει 4.000 χρόνια, από τον Κώδικα του Χαμουράμπι, ηγεμόνα της Βαβυλώνας, μέχρι τον Χάρτη του Σύμπαντος του 21ου αιώνα. Εφευρέτες όπως οι αδελφοί Ράιτ εκπροσωπούνται από το ενθουσιώδες τηλεγράφημα, που έστειλαν στον πατέρα τους το 1903 όταν κατάφεραν τελικά να σηκώσουν το διπλάνο τους από το έδαφος και να πετάξουν για 57 δευτερόλεπτα. Στις επιστημονικές επιλογές περιλαμβάνονται ακόμη πρωτοπόροι όπως ο Κοπέρνικος και ο Τίμοθι Τζον Μπέρνερς Λι, ο εφευρέτης του Παγκόσμιου Ιστού (www). Υπάρχουν επίσης λογοτεχνικά και πολιτικά έγγραφα-ορόσημα, που δεν είναι ευρέως γνωστά, αλλά έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.

Η Μέρι Γουόλστονκραφτ, για παράδειγμα, η αγγλίδα φιλόσοφος του 18ου αιώνα, που επρόκειτο να εμπνεύσει τις φεμινίστριες σε όλο τον κόσμο, στο διάσημο έργο της, «Η αναγνώριση των δικαιωμάτων της γυναίκας» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ), που δημοσιεύθηκε το 1792, ισχυρίστηκε ότι οι άνδρες και οι γυναίκες είναι και οι δύο λογικά όντα, ίσα στα μάτια του Θεού, και ως εκ τούτου πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. Δυστυχώς, το βιβλίο της έπεσε σε δυσμένεια με τον θάνατό της το 1797, σε ηλικία μόλις 38 ετών, λίγο μετά τη γέννηση της κόρης Μέρι Γουόλστονκραφτ Σέλεϊ  (συγγραφέα του κλασικού έργου «Φράνκεσταϊν»).

Μετά τον θάνατο της Γουόλστονκραφτ, ο σύζυγός της έγραψε ένα βιβλίο για την αντισυμβατική ζωή της. Οι σκανδαλώδεις αποκαλύψεις του υπονόμευσαν τη φήμη της και εμπόδισαν τους ανθρώπους να διαβάζουν το βιβλίο της. Και μόνο 100 χρόνια αργότερα, χάρη στις σουφραζέτες και το κίνημα για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, επανεμφανίστηκαν οι πρωτοποριακές σκέψεις της Γουόλστονκραφτ για τα δικαιώματα των γυναικών.

Η Συνθήκη του Βερολίνου, η οποία υπογράφηκε το 1885 όταν ολοκληρώθηκε το Συνέδριο του Βερολίνου, είναι ένα εξωφρενικό  έγγραφο που ρύθμισε τις ευρωπαϊκές αποικίες στην Αφρική μοιράζοντάς τη μεταξύ των ιμπεριαλιστικών χωρών της Ευρώπης χωρίς να είναι παρών ούτε ένας Αφρικανός, ενώ από τους εκπροσώπους των Ευρωπαίων στο Συνέδριο μόνο δύο είχαν επισκεφτεί προηγουμένως την αφρικανική ήπειρο…

Στο βιβλίο παρουσιάζονται αρχεία σημαντικών στιγμών στην Ιστορία σε πολλές μορφές. Υπάρχει για παράδειγμα ένας φάκελος με κακογραμμένα ονόματα πόλεων της Βόρειας Αμερικής, που είχε χρησιμοποιήσει ο Μπράιαν Επσταϊν, ο μάνατζερ των Beatles, στην πρώτη θρυλική περιοδεία του συγκροτήματος στις ΗΠΑ και τον Καναδά.

Το 1964, οι Beatles είχαν ήδη κάνει αίσθηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά ήταν μάλλον άγνωστοι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πράγμα που όμως άλλαξε ξαφνικά μετά την εμφάνισή τους στο Ed Sullivan Show: 73 εκατ. άνθρωποι (αριθμός ρεκόρ για την εποχή) παρακολούθησαν τους Beatles να παίζουν πέντε τραγούδια τους μεταξύ των οποίων και τα «She Loves You» και «I Saw Her Standing There». Το συγκρότημα πραγματοποίησε 33 συναυλίες σε 32 πόλεις, σπάζοντας τα ρεκόρ του box office και ύστερα από εκείνη την περιοδεία οι Beatles καθιερώθηκαν ως διεθνείς σούπερ σταρ.

Αναμφίβολα θα υπάρξουν πολλές γραπτές αναφορές και για την τρομερή πανδημία που προκάλεσε ο κορονοϊός στην εποχή μας. Σε πόσες όμως από αυτές θα επαναληφθούν άραγε τα συγκλονιστικά λόγια του Τζον Κλιν; «Βλέποντας όλους αυτούς τους ασθενείς, και ότι ολόκληρος ο κόσμος έχει καταληφθεί από το κακό, περιμένοντας ανάμεσα στους νεκρούς να έρθει ο θάνατος, δεσμεύτηκα να γράψω αυτά που έχω ακούσει και εξετάσει πραγματικά. Και έτσι το γραπτό να μη χαθεί μαζί με τον συγγραφέα… Αφήνω την περγαμηνή για να συνεχιστεί το έργο σε περίπτωση που κάποιος μείνει ζωντανός στο μέλλον…», έγραψε ο Κλιν στο ημερολόγιό του που βρέθηκε μετά τον θάνατό του από την πανούκλα που έπληξε την Ιρλανδία το 1350.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News