Ο Σάιμον Κούπερ, πέρα από Βρετανός –δημοσιογράφος και συγγραφέας– είναι επίσης πολιτογραφημένος Γάλλος, μόνιμος κάτοικος Παρισίων μάλιστα. «Είναι εύκολο να χλευάζεις τους Γάλλους. Το έχω κάνει κι εγώ ο ίδιος», γράφει στους Financial Times, όπου αρθρογραφεί εδώ και δεκαετίες. «Οι περισσότεροι από αυτούς περιμένουν από το κράτος να χρηματοδοτεί τις διάρκειας 25 ετών συντάξεις τους, συν όλα τα άλλα. Αλλά όταν το έλλειμμα του προϋπολογισμού φτάνει στο 5,8% του ΑΕΠ και η κυβέρνηση αναζητά περικοπές, οι άνθρωποι εδώ απεργούν, διαμαρτυρόμενοι ότι το κράτος με τις υψηλότερες δαπάνες στον αναπτυγμένο κόσμο είναι “νεοφιλελεύθερο”».
Οσον αφορά το παρόν και τη διαρκή πλέον κρίση (οικονομική και πολιτική) που ταλανίζει τη Γαλλία, τα κόμματα της αντιπολίτευσης εξακολουθούν να αρνούνται κάθε συμβιβασμό με τον Εμανουέλ Μακρόν, ήτοι τον «πρόεδρο των πλουσίων», όπως αποκαλούν υποτιμητικά τον ηγέτη τους οι δυσαρεστημένοι πολίτες της Γαλλίας.
Παρότι, όμως, τους περιγελά για τις υπερβολικές απαιτήσεις τους, ο Κούπερ τάσσεται με το μέρος τους. «Κατέληξα να πιστεύω ότι η γαλλική οργή είναι εν μέρει δικαιολογημένη. Η Γαλλία σήμερα είναι μια υποχρηματοδοτούμενη σοσιαλδημοκρατία που τέμνεται από μια ολιγαρχία. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη δυτικοευρωπαϊκή χώρα, κυριαρχείται από ισχυρούς δισεκατομμυριούχους που πληρώνουν σχετικά χαμηλούς φόρους», εξηγεί.
Οτι η πατρίδα τους βρίσκεται σε κρίση το αναγνωρίζουν οι περισσότεροι ψηφοφόροι, γι’ αυτό και συμφωνούν ότι η Γαλλία πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της. Το ζήτημα, όμως, είναι το βάρος και κυρίως το ποιος θα το επωμιστεί: οι υπερπλούσιοι, απαντά η πλειοψηφία.
«Οι ολιγάρχες είναι άνθρωποι που κατέχουν τόσο πλούτο όσο και εξουσία, και χρησιμοποιούν το ένα για να αποκτήσουν το άλλο. Και πλήθυναν πολύ αυτόν τον αιώνα στη Γαλλία, χάρη κυρίως στην άνοδο των γαλλικών εταιρειών ειδών πολυτελείας», σχολιάζει ο Κούπερ.
Πράγματι, μεταξύ των επτά πιο πολύτιμων εταιρειών της ΕΕ περιλαμβάνονται η LVMH (Louis Vuitton, την οποία διευθύνει ο Μπερνάρ Αρνό, ο πλουσιότερος άνθρωπος στη Γαλλία και ένας εκ των πέντε-έξι πλουσιότερων σε όλον τον κόσμο) η Hermès και η L’Oréal.
Πλέον στη Γαλλία ο όμιλος LVMH εξάγει περισσότερα προϊόντα από όσα ολόκληρος ο τομέας της γεωργίας. Και ποιοι είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι αυτής της κατάστασης; Οι 500 πλουσιότερες οικογένειες της χώρας: μεταξύ 1996 και 2024 ο πλούτος τους εκτοξεύθηκε από το 6% του γαλλικού ΑΕΠ στο 42%, γράφει ο οικονομολόγος Γκαμπριέλ Ζουκμάν στο νέο του (υπό έκδοση) βιβλίο, τον τίτλο του οποίου ο Κούπερ μεταφράζει ως «Οι δισεκατομμυριούχοι δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος και θα βάλουμε ένα τέλος σε αυτό».
Η Γαλλία ηγείται πλέον της ΕΕ σε αριθμό δισεκατομμυριούχων, σύμφωνα με το Φορολογικό Παρατηρητήριο της ΕΕ: περίπου 150 είναι οι σύγχρονοι γάλλοι Κροίσοι, εκ των οποίων οι περισσότεροι (60 από τις 100 πλουσιότερες οικογένειες της χώρας, σύμφωνα με το Fondation Jean-Jaurès) δεν «έφτιαξαν» τον τεράστιο πλούτο τους, αλλά τον κληρονόμησαν. Επιπλέον, οι περισσότεροι τείνουν να διατηρούν και να αυξάνουν τις περιουσίες τους μέσω εταιρειών χαρτοφυλακίου.
Επειδή ο εταιρικός φόρος (τον οποίο μείωσε ο Μακρόν) είναι χαμηλότερος από τον φόρο εισοδήματος, οι ζάπλουτοι της Γαλλίας καταβάλλουν σε φόρους μόλις ένα 25%, ενώ ο μέσος Γάλλος πληρώνει σχεδόν τα διπλάσια, σύμφωνα με τον Γκαμπριέλ Ζουκμάν: ο 38χρονος οικονομολόγος προτείνει, μεταξύ πολλών άλλων, 1.800 νοικοκυριά με περιουσία άνω των 100 εκατ. ευρώ να πληρώνουν έναν ετήσιο φόρο τουλάχιστον 2% επί της συνολικής αξίας των περιουσιακών τους στοιχείων, ενώ υπέρ του λεγόμενου «taxe Zucman» τάσσεται το 86% των Γάλλων, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Institut Français d’Opinion Publique (IFOP).
Διαφωνεί όμως ο Αρνό, καθώς κρίνει ότι η εν λόγω πρόταση είναι «μια σαφώς δηλωμένη επιθυμία να καταστραφεί η γαλλική οικονομία». Και ο Μακρόν παίρνει το μέρος του, με τον Σάιμον Κούπερ να γράφει πως «το έλλειμμα της Γαλλίας είναι το λογικό αποτέλεσμα του μακρονισμού: ένα τεράστιο κράτος σε συνδυασμό με φορολογικές ελαφρύνσεις για τους πλούσιους. Ο πρόεδρος υποκλίνεται στους ολιγάρχες».
Πέρα, όμως, από αμύθητα πλούτη, άτομα όπως ο Αρνό, ο Μαρτέν Μπουίγκ (του ομώνυμου ομίλου) και ο επιφανής υποστηρικτής της ακροδεξιάς Βενσάν Μπολορέ κατέχουν επίσης πάρα πολλά από τα ΜΜΕ της Γαλλίας. Εννοείται, δε, πως έχουν στενές επαφές με τον εκάστοτε πρόεδρο. Ο Ζακ Σιράκ, για παράδειγμα, πέρασε τα τελευταία του χρόνια σε μια παριζιάνικη έπαυλη ιδιοκτησίας του μεγιστάνα Φρανσουά Πινό. Και ο (προσεχώς κατάδικος) Νικολά Σαρκοζί, όταν εξελέγη στην προεδρία το 2007, δεν το γιόρτασε μαζί με ψηφοφόρους του, αλλά με τους δισεκατομμυριούχους φίλους του στο εστιατόριο «Fouquet’s», στα Ηλύσια Πεδία.
Οσο για τον Μακρόν, συγχρωτίζεται επίσης τακτικά με ολιγάρχες. Οποτε έχουν κέφι (και τους συμφέρει) τον συνδράμουν. Το μεγαλύτερο μέρος των δωρεών για την αποκατάσταση της Παναγίας των Παρισίων μετά την πυρκαγιά προήλθε από τον Αρνό, τον Πινό και την οικογένεια Μπετανκούρ (της L’Oréal). Η LVMH ήταν «premium partner» των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, όπου άλλωστε η παρουσία ολιγαρχών ήταν επιβεβλημένη.
Το Fondation Cartier, το οποίο θα κάνει τα αποκαλυπτήρια της νέας του έδρας απέναντι από το Λούβρο στις 25 Οκτωβρίου, ενώνεται με το Fondation LVMH και το Bourse του Πινό, διευρύνοντας το σύμπλεγμα μουσείων τέχνης δισεκατομμυριούχων της πόλης. Λίγο πιο κάτω από το γραφείο του Σάιμον Κούπερ, στο ιστορικό 11ο Διαμέρισμα, ένα ετοιμόρροπο κτίριο ανακαινίζεται σε κατάστημα Hermès.
Κάπως έτσι, ολόκληρο το Παρίσι μετατρέπεται σε πόλη πολυτελείας, με τα διαμερίσματά του να αγοράζονται κυρίως από Γάλλους ή αλλοδαπούς με υψηλά εισοδήματα, ενώ σε ορισμένες γειτονιές περίπου το 10% των κατοίκων είναι αριστοκράτες. «Είναι σαν να μη συνέβη ποτέ το 1789. Αυτό ενοχλεί πολλούς Γάλλους. Η Γαλλία δεν είναι ΗΠΑ, όπου θαυμάζονται οι πλούσιοι», θυμίζει ο Σάιμον Κούπερ.
Και η πλουτοκρατία είναι ιδιαίτερα ενοχλητική σε μια εποχή που, μετά τις περικοπές του Μακρόν στα επιδόματα, περίπου ένας στους έξι Γάλλους ζει σε συνθήκες φτώχειας, με το ποσοστό να είναι το υψηλότερο από το 1996. Η μεσαία τάξη της χώρας επίσης δυσκολεύεται, με τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης να παραμένουν στάσιμα για το 57% του πληθυσμού εδώ και 20 χρόνια, σύμφωνα με το Fondation Jaurès.
«Υπάρχει μια ευρεία επιθυμία για ένα 1789, αλλά χωρίς τις γκιλοτίνες», συνοψίζει ο αρθρογράφος των Financial Times. «Ο Ζουκμάν λέει ότι ο φόρος περιουσίας θα μπορούσε να αποφέρει 20 δισ. ευρώ ετησίως. Ακόμα κι αν αυτό το νούμερο είναι υπερβολικά αισιόδοξο, οποιαδήποτε γαλλική κυβέρνηση θα χρειαστεί να ζητήσει από τους δισεκατομμυριούχους να πληρώσουν περισσότερα. Αν δεν θυσιαστούν αυτοί για το έλλειμμα, γιατί να το κάνει κάποιος άλλος;», διερωτάται.